0002823

kahramanı Cevrî, şimdiye dek rastladığımız kahramanlarla karşılaştırıldığında pek de
etkileyici değildir: “Gayet nazik ve alıngan, küçücük bir şeyden kırılır, onun için son
derece çekingen, aşkını sevdiğine açamazdı. Son derecede vehimli, vesveseliydi” (114-
15). Cevrî, sudan bile korkar: “Denizin ve kayığın karşısında dehşetle titreyerek”
durmaktadır (133). Ancak Cevrî, “Tıflî Efendi Hikâyesi”nin Tıflî’si gibi bir anti-
kahraman değildir. Onun gücü, ilminde ve irfanında yatmaktadır. Böylece, Abdi’yi,
babasının ölümü üzerine etrafını saran dalkavuklardan, “Mesnevîi Şerif okuyarak Hazreti
Mevlana’nın şiirindeki aşk ruhaniyetiyle [genci] teselli” ederek kurtarır (120). Abdi’nin
yardıma ihtiyacı olduğunu ise, genci rüyasında görerek öğrenir (131).
Cevrî için de, özellikle yazma ve litografya yapıtlardaki birçok kahraman için
olduğu gibi, paranın ve toplumsal statünün bir önemi yoktur. Bir “Mevlevî dervişi” olan
Cevrî, “Devlet kapısında vezirlerin, ulemanın, İstanbul âyan ve eşrafının kapılarında
hizmet kabul etmemiş, babadan kalma küçük bir irat ve kolunda altın bilezik olan
hattatlık, güzel yazı yazma sanatının geliriyle kanaat içinde geçiniyordu” (114). Cevrî,
geçimini ticaret ya da himaye yollarıyla değil, sanatıyla ve bilgeliğiyle kazanır. Abdi’nin
özel öğretmenliğini yapan Cevrî, çocuğa “edebiyat, tarih ve tasavvuf üzerine kitap
mütalaası, musiki ilmi, lügat ilmi, güzel yazı meşki” gibi konularda ders vermektedir
(121). Cevrî’yi para ve statü endişesinde olmayan diğer Tıflî hikâyesi kahramanlarından
ayıran en önemli öğe ise, Cevrî’nin, bunların tersine, hikâyenin sonunda da zenginliğe
ve yüksek bir toplumsal statüye ulaşmaktansa, alıştığı yaşamı sürmeye devam etmesidir.
“Bursalı’nın Kahvehanesi”ndeki tüm karakterler, Cevrî kadar iyi huylu değildir.
Böylece, İstanbul’da, “[ı]rza, namusa, mala ve cana tecavüz yollarında her türlü şenaat
ve melanetin rahatça işleneceği yerler” (127) bulunmaktadır ve Abdi’yi ağlarına
düşürmeye çalışan “herzele ve erazil” (119) tayfası, böyle yerlerde binbir türlü kötülüğe
134