0002823

esnaflığın bile çok altında bir tabakada geçinip gitmekte ve ancak iki katlı bir odada (10)
yaşamalarını olanaklı kılacak kadar para kazanabilmektedir. Hikâyede—adsız kızın
hareketlerini saymazsak—kahramanlıktan da pek eser yoktur. Hasan’ın kızı kurtarışı bir
tesadüfün ürünü, kıza sarkıntılık yapan Hüseyin’i öldürmesi abartılı bir tepki, padişah
tarafından ödüllendirilip kızla evlendirilmesi ise biraz keyfî gibi görünmektedir.
İki Birâderler Hikâyesi’nde çizilen toplumsal tablonun o kadar da iç açıcı
olmayan bir diğer yönü, aile içinde baba otoritesinin sarsılması ve bu sarsılmadan doğan
sonuçlardır. Genç kızın babası, kızı evlendirmeye karşıdır ancak halası, annesinin de
desteğiyle kızı alıp götürür. Bunun biraz ardından, halanın kızı “elli lira” (9) karşılığında
Kazazzâde’ye satmış olduğunu öğreniriz. Hikâye-i Cevrî Çelebi’de de baba otoritesinin
diğer karakterler tarafından yıkıldığına tanık olmuştuk. Ancak orada hikâyenin sonu, bu
yıkımı haklı çıkarmaktadır. İki Birâderler Hikâyesi’nde ise baba, tümüyle haklı olmasına
karşın çocuğunu felâkete iten güçlere karşı koyma kudretinden yoksundur. Hançerli
Hikâye-i Garîbesi, Letâ’ifnâme, “Tayyârzâde Hikâyesi”, Hikâye-i Cevrî Çelebi ve hatta
İki Birâderler Hikâyesi’nde rastladığımız bir tema olan ölü babaların oğullarına sahip
çıkamaması, bu son hikâyede henüz hayatta olan bir babanın bile kızını koruyamayışıyla
en üzücü boyuta ulaşmıştır. Özetleyecek olursak, Hikâye-i Cevrî Çelebi’nin erdem
anlayışı açısından sergilediği çelişkilerin, İki Birâderler Hikâyesi’nde yerlerini
tartışılmaz bir karamsarlığa bırakmış olduğunu söyleyebiliriz. Bu yeni dünya görüşünde
kahramanlar yoktur, “iyi”ler zayıftır ve felâketler ancak rastlantı eseri
önlenebilmektedir.
20. yüzyıl Tıflî hikâyeleri arasında yukarıdakilere alternatif teşkil edebilecek bir
erdem anlayışı ve kahraman tipi sunan tek hikâye, Hikâye-i Cevrî Çelebi’nin büyük
değişikliklere uğramış bir versiyonu olan “Bursalı’nın Kahvehanesi”dir. Bu hikâyenin
133