0002823

koyulur: “[V]âfir agladıkdan sonra Çavuşzâde’ye tesellî virüb sultânım sen aglama
agladıkca benim yufka bagrım dayanmaz deyüb gözinden yaş tolu dânesi gibi akdı” (3).
Ne var ki Cevrî, diğer dalkavukların tersine, gencin annesinin onayını kazanmayı
başarır: Abdi’nin “vâlide-i ‘azîzi gelüb Cevrî Çelebi’nin elin öpüb ogıl dünyâ ve âhiret
oglım ol ve benim oglum karındaşın olsun sana Tenri emâneti olsun” sözleriyle oğlunu
Cevrî’ye emanet eder. Bunun ardından ikili aylar boyunca birlikte “ ‘ayş-ı ‘işrete” (3)
koyulsa da, bu hareket mirasyedilik olarak yorumlanmaz ve Abdi’nin parasının bitişine
dair herhangi bir bilgi edinmeyiz. Bu bağlamda en ilgi çeken öğe, Cevrî’nin aslında
olumsuz olan hareketlerinin artık olumlu ya da olumsuz yönde büyük tepkiler
çekmemesidir. “Hikâyet”te alkışlanan ve Letâ’ifnâme’de cezalandırılan asi ve toplum
dışında kendi kurallarına göre yaşayan erkek tipi, Cevrî’yle birlikte sevimlileştirilmiş ve
zararsızlaştırılmıştır.
Hikâye-i Cevrî Çelebi’de bunun dışında, Tıflî hikâyeleri arasında ilk ve tek kez
olarak ahlâkî ikilemlerle, tüm hikâye karakterlerinin neyin doğru ve neyin yanlış olduğu
konusunda hemfikir olmadıkları durumlarla karşılaşırız. Böylece Cevrî’nin kendisi,
Abdi ve Rukiye’nin yalıdaki işret safalarını eleştirir: “Cevrî Çelebi birkaç def‘a sultânım
bu yalıdır şâyed bundan bostâncı başı geçer bir ‘ırz eksikliği olmasun” (21) telkininde
bulunur ve Rukiye’den “neden korkarsın ey Cevrî her zemân biz yalıya geldikce burada
zevk ideriz sen elem çekme” (21-22) yanıtını alır. Rukiye’nin tanımadığı bazı erkeklerle
eğlenmiş olması, babası Mahmut ve hikâyenin sonundaki duruşmaya hâkimlik eden
vezir arasında geçen bir konuşmada da eleştirilir. Mahmut’un “ ‘ırzım pây-mâl oldı”
sözleri üzerine vezir, “yâ kızının hakkından niçün gelmedin” diye sorar. Mahmut’un
yanıtı, “bilmedim efendim derisini üzerdim ancak efendim buldırub ‘ibret-i ‘âlem
eyliyeyim” biçimindedir (25). Ancak tüm bu düşünceler, padişahın, Cevrî’nin kendisine
131