0002823

Garîbesi tarafından gözler önüne serilen yeni toplumsal yapıda artık Sansar Mustafa
tarzı “kahraman”lara yer kalmamış olduğu anlaşılmaktadır.
Hançerli Hikâye-i Garîbesi’yle şimdiye kadar incelenen hikâyeler arasında
erdem anlayışı açısından ne kadar derin bir fark olduğu açıktır. Süleyman, şimdiye kadar
incelediğimiz tüm Tıflî hikâyeleri arasında—parodik bir karakter olan “Tıflî Efendi
Hikâyesi”nin Tıflî’si dışında—gözü parada olan tek kahramandır. Kamer’e duyduğu aşk
yüzünden kalkıştığı kahramanlıklar dışında bu karakterde, diğer hikâyelerde savunulan
mertlik ve doğruluk gibi değerlerden eser kalmamıştır. Dahası, bu sadece Süleyman için
değil, içinde yaşadığı toplumun geneli için de geçerlidir. Böylece, hikâyenin sonunda,
Letâ’ifnâme’de öldürülen Rabia’nın bu hikâyedeki karşılığı olan Hürmüz affedilir.
Süleyman’ı yoldan çıkarmış dalkavukları cezalandırmak için ise hiçbir eylemde
bulunulmaz. Süleyman’ın hikâye boyunca söylemiş olduğu yalanlar da, aynı biçimde
cezasız kalır. Hikâyenin genelinde, çıkarcı, ikiyüzlü ve paraya dayalı bir erdem anlayışı
savunulmakta ve sonunda da haklı çıkarılmaktadır.
Hikâye-i Cevrî Çelebi’nin isim babası Cevrî’yi kısaca, başarılı bir dalkavuk
olarak tarif edebiliriz. Sansar Mustafa tarafından temsil edilen işsiz kahraman tipinin
Hançerli Hikâye-i Garîbesi’nde işe yaramaz bir dalkavuğa dönüştürüldüğünü
görmüştük. Cevrî de, bu tarz bir dalkavuğunkilere yakın bazı özelliklere sahiptir. O da
işsizdir ve vaktini eğlence mekânlarında geçirir. Abdi’nin babası öldüğünde sergilediği
davranış tarzı ise, Hançerli Hikâye-i Garîbesi’nde ve Letâ’ifnâme’de gördüğümüz
daklavuklarınkiyle birebir aynıdır. Abdi, ölmüş olan babasının başucunda ağlarken
“Cevrî de fırsat bulub tabuda sarılub efendim beni koyub nereye gidersin” sözleriyle
feryada başlar. Sonra, aynı diğer hikâyelerdeki dalkavuklar gibi, hüzünlü genci teselliye
130