0002823

dışında, tüm hikâye boyunca ticaretle herhangi bir ilgisi olmaz. Baba mirası tükenmeden
Bekir Odabaşı tarafından yola getirilmiş olan Yusuf’un hikâye boyunca parasal bir
kaygısı da yoktur. Yusuf, zengin Rabia’yla maddî bir çıkardan ötürü ilişkiye başlamaz
ve Rabia’nın kendisine bir konak hediye etmesi de, hikâyenin sonunda Rabia’nın bütün
mal varlığının Yusuf’a verilmesi de, çocuğun hayatını maddî açıdan değiştiren
gelişmeler değildir. Dolayısıyla, Tayyârzâde gibi, Yusuf’un da paraya çok önem
vermeyen bir karakter olduğu söylenebilir.
Bunun dışında, kendi çıkarları için kanunun ya da genel ahlâkî normların dışında
hareket eden karakterlere Letâ’ifnâme’de hoşgörü yoktur. Rabia, hikâyenin sonunda
cezasından kurtulamaz: “İstinye’de Selhûr kızı Râbi‘a Hanım Yalısı’nı basub kendüsini
câriyelerini hâdimlerini ve kölelerini kayıkcılarını bütün âmân virmiyüb katl itdiler
lâşelerini deryâya atdılar” (152). Bu da yetmezmiş gibi, “yalıyı yıkub harâb eylediler”
(153). Hikâyenin başlangıcında Yusuf’u mirasyediliğe sevketmiş olan dalkavuklar da,
hikâyenin sonunda unutulmaz: “[H]emân hatt-ı hümâyûn bostancıbaşı agaya fermân
olub bu makûle âdemleri dest-rest idüb her birini bir cânibe nefy olına deyü destine
fermân virildi bostancıbaşı Galata semtini güzâr idüb cümlesini bulub katle bedel her
birini bir cânibe nefy eylediler” (153).
Letâ’ifnâme’de kesinlikle hoşgörülmeyen bir diğer davranış tarzı, yalancılıktır.
Böylece, Yusuf-Letâif ilişkisini öğrenmiş olan Rabia, Letâif’e “togrı söyle eğer senden
böyle iş zuhûr itdi ise seni çirâg idüb beğe virürim eğer yalan söyler isen ben bilürim
sana ideceğim işi” der ve ancak Letâif yalan söyledikten sonra onu cezalandırır: “[E]ğer
togrı söylesen idi seni âzâd idüb Yûsuf Şâh’a virecek idim çünki yalan söyledin seni katl
ideyim didi” (99). Rabia’ya karşı, Letâif’i ölümden kurtardığını inkâr eden Yusuf’un da
yalanı ortaya çıkar: “[H]anım Yûsuf Şâh’a eyitdi kahpe puşt şimdi yalanın nasıl oldı sen
127