0002823

kahramanları, genellikle “zengin esnaf çocuklarıdırlar” (Meddahlık ve Meddah… 130).
Bu genç erkeklerin “işleri-güçleri mirasyedilik, uçarılık, eğlencedir” (95) ve bu yolda
sıkça “malları, mülklerini ve paralarını dalkavuklara, asalaklara kaptırıp beş parasız”
kalırlar (96). Ancak hikâyelere yakından bakıldığında, mirasyediliğin, önemli farklar
göstermelerine karşın yine de aynı hikâyenin versiyonları olan Letâ’ifnâme ve Hançerli
Hikâye-i Garîbesi dışında sadece İki Birâderler Hikâyesi’nde, ve bu son hikâyede de
sadece birkaç cümlede işlenen bir konu olduğu göze çarpar. Mirasyedilik konusundaki
yersiz genellemeler, Hançerli Hikâye-i Garîbesi’nin Tıflî hikâyeleri araştırmalarında
prototip olarak kabul edilmesinin ne denli yanlış sonuçlara yol açmış olduğunun bir
örneğidir.
Letâ’ifnâme’nin baş karakteri Yusuf, birçok açıdan Tayyârzâde’ye benzer. Aynı
Tayyârzâde gibi dünya güzeli bir oğlan olmanın yanı sıra Yusuf da eğitimlidir: Babası,
“‘ilimde mâhir sinnde kâmil bir üstâd bulub” çocuğa “hâne-i sa‘âdetlerinde ‘ilim ta‘lîm
itdirmekde idi” (3). Ancak Tayyârzâde’nin babasından hikâyede basitçe söz açılmazken
Yusuf’un babası zengindir ve ölümünde Yusuf’u, Tayyârzâde’nin tersine, varlıklı bir
durumda bırakır. Yusuf, babasının ölümüyle dalkavukların eline düşüp onlarla baba
mirasını tüketmeye başlar. Ne var ki Yusuf’un tüccar olan babası, oğlunu ölüm
döşeğinde Bekir Odabaşı adlı yeniçeri kumandanına emanet etmiş ve çocuk yoldan
çıkarsa onu “kışlaya getürüb bir karakollıkcı” (6) yapmasını öğütlemiştir. Bekir,
çocuğun mirasyediliğini farkeder farketmez bu yola başvurur. Tüccar babanın, oğlunu
bir diğer tüccara değil bir askere emanet etmesi ve ticarete sevketmemesi son derece
dikkate değerdir.
Aslına bakılırsa, tüm hikâye boyunca para kazanma kaygısı çok arka plandadır
ve hele ticaretten neredeyse hiç bahsedilmez. Yusuf’un, babasının mesleği olması
126