0002823

sürdük hâlimizce yiğitlik eyledik bunun gibi dünyâda bir yiğit görmedim” (38a)
sözleriyle Sansar’a hayranlığını dile getirir. Kısaca, “Hikâyet”te, olağanüstü fiziksel
güce ve beceriye sahip bir “yiğit” tipinin emellerine ulaşmak için başvurduğu her yolun
haklı gösterilmekte, insan hayatına büyük değer biçilmemekte ve genel olarak şiddete
dayalı davranış biçimlerinin olumlanmakta olduğunu söyleyebiliriz. Para ise, hikâyenin
hiçbir yerinde karakterlerin hareketlerini güdüleyen bir etmen olarak karşımıza çıkmaz.
“Tıflî Efendi Hikâyesi”, “Hikâyet” tarafından sunulan süper-kahramanın yerine
anti-kahramanı yerleştirir. Sansar Mustafa’nın başlıca motivasyonunun mertlik olduğunu
görmüştük. “Tıflî Efendi Hikâyesi”nin ise baş karakterlerinden hiçbiri, hikâyeyi bu
biçimde bir arada tutan bir motivasyona sahip değildir. Buradaki karakterler, sadece
başlarına gelen eğlenceli ve heyecanlı olayları yaşamaktadır ve açgözlülük, cinsel arzu,
korku ve öfke gibi temel dürtüler doğrultusunda hareket etmenin ötesinde hikâyeye
bilinçli bir biçimde yön vermemektedir. Ayrıca Sansar, cesaret ve Ahmet’e karşı sevgisi
gibi belli olumlu özelliklere sahipken bu hikâyenin karakterleri, korkak, çıkarcı, yalancı
ve çoğu açıdan beceriksiz birer anti-kahraman olarak çizilmektedir. Sansar Mustafa
sıradan insan normlarının ne kadar üstündeyse, bu karakterler de o kadar altındadır.
Bu anti-kahramanların en başında Tıflî’nin kendisi gelmektedir. Tüm hikâye
boyunca birilerinden kaçan, tuzaklara düşen, yalan söyleyen ve merhamet için yalvaran
Tıflî’nin bazı olumsuz özellikleri, Bektaş’la, kadının evinin önünde kitap alışverişine
girdiği sahnede belgelenir. Kitapları “yüzer ikişer yüz gurûşluk” (28) bir değere sahip
olan Bektaş, Tıflî’ye “efendi şu kitâb ne kitâbdır ne aslı kitâbdır pederimden kaldı üc
dört gurûş ider mi carşuya göndersem gerek deyüb bilmezlikden” gelir. Tıflî, kitabın
gerçek değerini anlarsa da kitabı ucuza alabilmek için çarşıda kitap için “beş altı gurûş
ancak” alınabileceğini söyler (29). Tıflî, biraz ilerisinden yürüyen arkadaşlarına durumu
122