0002823

Erkek-erkek ilişkisini olumlayan ve / ya da erkek-kadın ilişkisini olumsuzlayan
bütün yapıtların yazma ya da litografya olması dikkate değerdir. Ayrıca, bu aşamaya
giren her yapıtta arzu nesnesi olarak genç bir oğlan buluruz. Hikâyelerde sunulan altı
başlıca oğlandan üçü erkekler, üçü de kadınlar tarafından arzulansa da, oğlanları
arzulayan kadınların başat konumu, bunların diğer hikâyelerdeki erkeklerin birer
uzantısı konumunda olduklarını göstermektedir. Hürmüz’ün, meddahına anlattırdığı
hikâyede kendi yerine Cemşîd’i, yani bir erkeği oynatması, bu bağlamda özellikle
aydınlatıcıdır.
19. yüzyıl hurufat yapıtlarına döndüğümüzde ise arzu nesnesi oğlanın ortadan
kayboluşuna tanık oluruz. Hikâyelerin ikisinde yine erkekler tarafından arzulanan
oğlanlara yer verilse de bu talipler artık başat olmaktan çok uzaktırlar ve ilk aşama
taliplerinin tersine emellerine ulaşamazlar. Bu aşamanın dört yapıtından üçü, ayrıca
erkek-erkek ilişkisini ya bir karakterin reddedişi, ya bir sansürleme, ya da erkek
dostluğunun bir kız uğruna cinayetle sonuçlanması yoluyla olumsuzlamaktadır. Erkek-
kadın ilişkisi ise, tüm bu yapıtlarda olumlu olarak gösterilmektedir.
20. yüzyıl yapıtlarında ise, tek bir istisnayla, dostluğu aşan erkek-erkek ilişkisine
artık basitçe yer verilmemekte ve erkek-kadın ilişkisi istisnasız olarak olumlanmaktadır.
Dolayısıyla, hikâyelerde temsil edilen dünya görüşünün üç farklı aşamadan geçtiği
söylenebilir. İlk aşamada erkek-erkek ilişkisi bilinçli bir biçimde olumlanmakta ya da en
azından normal olarak kabul edilmektedir. İkinci aşama, bu ilişki tarzına karşı yine
bilinçli olarak alınan bir mesafeyi ya da reddedici tutumu göstermektedir. Üçüncü
aşamada ise, ikinci aşamanın etkisi sonucunda dostluğu aşan erkek-erkek ilişkisi büyük
ölçüde tabu bir konu hâline gelmiştir. Erkek-kadın ilişkisi ise, diğer ilişki tipinin güç
kaybettiği oranda önem kazanmaktadır.
109