0002823

herhangi bir cinsel arzusu kalmamıştır. Gerçi Cevrî’nin “[y]üreği güzellerin kirpik
oklarıyla dolmuş, cellat bakışlarıyla dilim dilim kesilmiş, türlü sitemli cefalarla
dağlanmış”tır. Ancak karakter, buna karşın, “Mevlevîliğin ahlak terbiyesiyle, iffet ve
namusu altında, elmasla tartılır bir tertemiz adam”dır (114), yani başka bir deyimle,
gulâmperest değildir.
İki Tıflî hikâyesinde, erkek-erkek-kadın üçgeninde doğan ilişkilerin cinsiyetler
arasında doğurabileceği çekişmelere değinilmiştir. Bu iki hikâyenin bu çekişme
açısından gösterdiği farklılıklar, son derece çarpıcıdır. İlk hikâye, elimizdeki
versiyonlarının daha eski bir yazmaya dayandığını varsayabileceğimiz “Tayyârzâde
Hikâyesi”dir. Bu hikâyede, Hüseyin’in oğlanlara ilgisi, bir noktada karısının sabrını
taşırır ve kadın şu şekilde isyan eder: “[H]areme girdiği vakit yüzime bakmaz gîce sâ‘at
altıya yediye varınca kadar hareme gelmez sakal agardı yine ferâgat itmedi” (18).
Hüseyin’in Tayyârzâde’de saklandığını düşünen kadın, onu basmaya giderken
cariyelerine şöyle telkinde bulunur: “[A]ga ile oglanı gördiğimiz gibi bas idin oglana
tayagı ben efendiye nizâm viririm siz efendiye sakınub urmayasız” (21-22). Cariyeler
de, “estagfirullah efendimize el mi kaldırabilüriz” (22) yanıtını verirler. Bu veriler, bir
kadının, “efendi”sinin oğlancılığına karşı isyan edebileceğini, ancak uzun vadede bu tarz
alışkanlıkları kabullenmekten başka çaresi olmadığını göstermektedir. Hikâyenin
Binbirdirek Batakhanesi Cevahirli Hanımsultan (1968) adlı son versiyonu, bu konuda
bir adım daha ileri gider. Burada Hüseyin, kendisi ve Tayyârzâde hakkında “çirkin
dedikodulara” koyulan eşlerini boşar (72) ve yerlerine “güzellikte peripeyker ve
tazelikte ‘yeni açmış güzel misal olmuş’ iki odalık kız” (73) alır.
Bu durum, “Tayyârzâde Hikâyesi”ne göre daha yakın bir dönemin ürünü
olduğunu varsayabileceğimiz Hikâye-i Cevrî Çelebi’nin Cevrî, Abdi ve Rukiye
107