0002823

Hançerli Hikâye-i Garîbesi’nde ise “Hançerli Hanım ile Süleyman Beğ’in meclisi
suretidir” (sy) alt başlığını taşıyan bir resme rastlarız. Suraiya Faroqhi, Kultur und Alltag
im Osmanischen Reich (Osmanlı İmparatorluğu’nda Kültür ve Gündelik Hayat) adlı
yapıtında, böyle meclisleri, yiyecekleri, içecekleri ve müzik ve dans gibi etkinlikleriyle
birer “bütüncül sanat eseri” olarak tanımlamıştır (246). Bu meclislerin anlatımı, Tıflî
hikâyelerine kendine özgü atmosferlerini katan en önemli öğelerin başında gelmektedir.
Yukarıda, Reşad Ekrem Koçu tarafından yazılmış Tıflî hikâyelerinde, “saatin
geri alındığını” ve hikâyelerin—belki de ilk kez—gerçekten Sultan IV. Murat devrini
yansıtan bir biçime sokulduğunu görmüştük. Bu gelişme, hikâyelerde bulduğumuz
eğlence kültürleri için de geçerlidir. Meyhane ve genelev burada yerini, “Hikâyet” ve
“Tıflî Efendi Hikâyesi” gibi yapıtlarda bulduğumuz toplu mesireye ve ehl-i keyf
kültürüne bırakmıştır. Toplu eğlence, Binbirdirek Batakhanesi Cevahirli Hanımsultan
yapıtında karşımıza çıkar. “İstanbul’un şehir içi mesirelerinden” olan Atmeydanı, burada
halkın “hiçbir sınıf farkı gözetilmeden” (28) kaynaştığı ve “yağlı halkacılar, çörekçiler,
börekçiler, kuşlokumcular, gözlemeciler, simitçiler, helvacılar, muhallebiciler,
şerbetçiler, macuncular” gibi “ayak satıcıları”nın (29) dolaştığı bir mekân olarak
betimlenir.
“Bursalı’nın Kahvehanesi”nde ise vurgu, ehl-i keyf kültürü üzerindedir. Ancak
burada, “Tıflî Efendi Hikâyesi”nin tersine, tüketilen maddeler değil, bir eğlence ve
eğitim merkezi olarak kahvehane üzerinde durulması ilginçtir: “Ulema efendiler gelir,
şeyh efendiler gelir, edipler ve şairler ve hattatlar gelir, seyyahlar gelir, dervişler gelir,
kalenderler gelir. Meclisler kurulurdu ki, kimi hünerini, kimi bilgisini, kimi görgüsünü,
kimi şiirini ortaya koyar, döker, saçar; kahvehane bir sanat mahfili, akademi olurdu”
(112). İşret meclisi ise, bu hikâyelerde de bulunmakla birlikte kötülenir. “Bursalı’nın
102