0002823

çubuğu “içmek, misafire, kahvehâne ve hamamlarda müşteriye çubuk çıkarmak, vermek
kendine mahsus merâsimle olmuşdur” (4135).
“Tıflî Efendi Hikâyesi”nin baş kahramanı Tıflî, ehl-i keyf kültürüyle ve bu
kültürün tüm tüketim maddeleriyle iç içe bir karakterdir. Tıflî yoluyla bu kültürün birçok
inceliğini öğreniriz. Afyon macunu satan ve sunan özel dükkânlar bulunmaktadır; afyon,
“bakkalda bulunmaz” bir maddedir (17). Bu dükkânlardan biri, Tıflî’nin müdavimi
olduğu “Sultân Bâyezîd hammâmı kurbında Ma‘cûncı Ca‘fer Aga’nın dükkânı”dır (2).
Ehl-i keyf insanlara “sabâh oldıkda berc afyon hâzır” (16) edecek bir yardımcı
gerekmektedir. Bu kişi, ehl-i keyfin tütün içtiği “çubugın ayıklayub lüle-i gezelin pâk
idüb doldırub ve içine bir barça ‘od koyub” hazırlamalı ve ayrıca “kendü eliyle dahi bir
kahve pişirüb fagfûrî fincân ile kahveyi” ehl-i keyfe sunmalıdır (22). Bunun dışında, ehl-
i keyf kişilere gereken hizmetkârın özelliklerini özetleyen bir bölüme daha rastlarız:
“[E]hl-i keyfe hidmet iden kimse ziyâde mahbûb ve ziyâdesiyle şîvekâr ve lisân-fasîh
tûtî-zebân ola ve pâk ola işâretle fehim eyleye bunun gibi âdeme ehl-i keyf âdem
muhtâcdır” (70). Tüm bir keyif kültürünü özetler nitelikte olan bu sözler, Tanzimat
döneminde yokolmaya yüz tutan bu kültür hakkında değerli bilgiler vermektedir.
Toplu eğlence ve afyon kültürü gibi eğlence öğelerinin yerini, Hançerli Hikâye-i
Garîbesi ve Letâ’ifnâme’de meyhaneler ve genelevler almıştır. Şükrü Elçin, Mehmet
Tevfik’e dayanarak Tıflî hikâyelerinde geçen birçok meyhane adının gerçek tarihi
meyhanelere ait olduğunu öne sürmüştür (113). Ekrem Işın’a göre, “19. yy’da
İstanbul’da gelişen eğlence kültürü, geçmişin kolektif etkinliklerine karşı, kişisel yönü
ağır basan bir gündelik zaman geçirme anlayışını doğurmuştur” (550). Meyhaneler, bu
anlayışın bir uzantısıdır. Refik Ahmet Sevengil’e göre “Önceleri zaman zaman
yasaklanan, zaman zaman açılmalarına göz yumulan meyhaneler, benzeri yiyip içme ve
99