LPG VE CNG - Erim SEVER

tmmob 

makina mühendisleri odası 

LPG VE CNG 

UYGULAMALARI 

SEMPOZYUMU 

BİLDİRİLER KİTABI 

14 ARALIK 2002 

ANKARA 

YaymNo: E/2003/315

tmmob 

makina mühendisleri odası 

Sümer Sokak No: 36/1 Kızılay/ANKARA 

Tel : (312) 231 31 59-231 31 64 

Fax : (312)231 31 65 

e-posta : mmo@mmo.org.tr 

http://www.mmo.org.tr 

Yayın No : E/2003/315 

ISBN No : 975-395-588-X 

Bu kitabın yayın hakkı MMO'ya aittir. 

Kitabın hiçbir bölümü değiştirilemez, alıntı yapılamaz. MMO'nun izni olmadan kitabın hiçbir bölümü 

elektronik, mekanik fotokopi vs. yollarla kopya edilip kullanılamaz. 

Dizgi : MMO Ankara Şube 

NİSAN 2003 

ANKARA 

Baskı : Ezgi Matbaacılık ANKARA - (0.312) 384 59 00

•• • 

TÜRKİYE'DE OTOGAZ SİSTEMİ İMALATI 

Lütfı ÇOLAKOĞLU* 

1978 senesinde imal ettiği LPG buharlaştırıcısı ile "Türkiye'nin ilk LPG sistem üreticisi" unvanını alan 

Aldesa Otogaz Sistemleri yaklaşık 25 senedir sürdürdüğü çalışmaları ile alanında öncü kuruluş olma özelliğini 

günümüzde de sürdürmektedir. 

Türkiye ve Aldesa'nın paralel giden oto LPG hikayesine kısaca göz atacak olursak Ülkemizde ilk LPG'li 

oto çalışmaları 1978 senesinde Aldesa öncülüğünde başlamış ve ilk denemeler başanlı olmuş, randıman alınan 

sistem ne yazık ki o yıllarda ülkemizin içinde bulunduğu ekonomik sıkındı sebebiyle, mutfakta kullanmak 

amaçlı dahi zor bulunan LPG'nin azhğı yüzünden alınan devlet karan ile ticarileşememiştir. 

Aldesa rafa kaldırmak zorunda kaldığı proje üzerinde çalışmalarını sürdürmeye devam etmiş, 1993 senesinde 

hızlandırılan çalışmalar 1994-1995 seneleri içinde yenilenmiş bir LPG sistemi olarak tekrar hayata 

geçirilmiştir. Aynı dönemde yırt dışında ithal edilen LPG sistemlerinin de kullanılmaya başlanması üzerine 

dönem hükümeti konu üzerinde bir çalışma yapmış ve 29 Haziran 1995 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 

bildirge ile "otomobillerde alternatif yakıtların (LPG/CNG) kullanımı yasallaşmıştır. 

1995-1999 seneleri arasında ağırlıklı ticari taksilere yönelik uygulamalar 1999-2000 yıllarında özel araç 

sahipleri arasında da büyük ilgi görmüş, özellikle Mayıs 1999-Temmuz 2000 döneminde oto LPG dönüşümü 

konusunda adeta bir talep patlaması yaşanmıştır. Bu süre içinde 1 milyondan fazla aracın LPG dönüşümü 

yapılmış ancak bu aşın talep ne yazık ki pek çok kanşıklığı ve problemi beraberinde getirmiştir. Başlıca problemler 

yurt dışından izinsiz getirilen LPG dönüşüm kitleri TSE ve ECE-R 67 standartlanna uygun olmayan 

LPG kitlerinin montajı, TSE belgesine sahip olmayan kaçak LPG montaj atölyeleri ve yüksek adette yapılan 

montajların denetim zorluklan idi. 

Özellikle denetimde yaşanan problemlerin, kaçak malzeme ve yetkisiz montaj atölyelerinin artmasına 

sebep olduğu bu dönemde Makina Mühendisleri Odası'nın denetim yetkisini eline aldığı süreçte denetimin 

azamiye, kaçak uygulamanın ise asgari seviyeye düştüğünü gözlemledik. 

2000 senesinin Temmuz ayında LPG'li otolara konulan ve daha sonra mahkeme karanyla iptal edilen 

benzeri pek görülmemiş vergi yüzünden tüm sektör olumsuz etkilenmiştir. Bu noktada en fazla zararı sektörde 

imalatça konumunda olan firmalar yaşamıştır. Ne yazık ki direkt ve dolaylı olarak oto LPG sektöründen 

kazanç sağlamakta olan binlerce firma ve firmaların onbini aşkın çalışanının büyük bölümü işsizlik problemini 

yaşamıştır. 

Son dönemlerde artık oturmuş bir sektör hareketi gösteren oto LPG, yaşadığı önemli sıkıntılan atlatmış 

ve konusunda tecrübeli firmaların haricinde ne yazık ki halen TSE ve Avrupa standartlan olmaksızın çalışan 

işyerleri sebebiyle sıkıntılar yaşamakta, bu problemin çözümlenebilmesi gene TMMOB'nin denetim sorumluluğunu 

olması beklemektedir. 

ALTERNATİF YAKITÇILAR DERNEĞİ (AYDER) 

Ülkemizde 29 Haziran 1995 tarihinde Sanayi Bakanlığının müsaadesiyle otomobillerde LPG ve CNG 

gibi alternatif yakıtların uygulanmasına izin verilmiştir. 

Otogaz sistemlerinin yerli üretimini, ithalatını ve montajını yapan fırmalann ortak sorunlannı çözmek 

ve tüketicilerin haklarını korumak amacı ile alternatif Yakıtçılar Derneği (AYDER) kurulmuş ve geçtiğimiz 

dönem zarfında çeşitli çalışmalar yapılmıştır. 

113

Ne yazık ki geçmiş hükümetlerin almış olduğu, LPG'ye yapılan yüksek zamlar, yanlış ve küçümsenmeyecek 

bir istihdam yaratarak ülkemizde büyük ölçüde döviz kazandırmaya başlamışlar; yurt dışından ithal 

edilen sistemlerin girişini de önemli ölçüde azaltmışlardır. 

Yeri üreticiler bu sistemleri üretmek için milyon dolarlar ölçüsünde yatırım yapmışlar ve küçümsenmeyecek 

bir istihdam yaratarak ülkemize büyük ölçüde döviz kazandırmaya başlamışlar; yurt dışından ithal 

edilen sistemlerin girişini de önemli ölçüde azaltmışlardır. 

Ancak sektörümüz şu anda başka bir sıkıntı ile karşı karşıya bulunmaktadır. Yurt dışından standartlara 

uygun olmayan çeşitli tiplerde sistemler getirilerek ehil olmayan kişiler tarafından otolora montaj yapılmakta, 

bu vesile ile tüketici zarara sokulmakta ve sahte evraklarla bu dönüşüm işlemleri araç ruhsatlarına 

işletilmektedir. 

Denetimi Sanayi Bakanlığında olan bu sistemlerin bugüne kadar maalesef kontrolü tam olarak yapılamamıştır. 

Bu kontrolsüzlük hem vergi kaybına hem de tüketicinin ileride mağdur olmasına sebebiyet verecektir. 

Bu kontrollerin daha sıkı bir şekilde takip edilebilmesi açısından bundan önce olduğu gibi bu işlemin 

gene TMMOB tarafından yapılması ve takip edilmesi yerinde olacaktır. 

•Lütfi ÇOLAKOĞLU 

1965 senesinden bu yana kuruculuğunu yaptığı firmada imalat sanayinin ağırlıklı olarak otomotiv kolu ile ilgili imalat 

yapan Lütfi Çolakoğlu 1974 yılında Fransız Esv Marshall firmasının lisansı ile otomobil üreticilerine benzin otomatiği 

imalatı yapmıştır. 1976 yılında otomobillerde LPG uygulamaları üzerine ilk çalışmasını başlatmış ve 2 sene sonra 

Türkiye'de üretilmiş olan ilk LPG buharlaştıncısını imal etmiştir. 

114

SORU-CEVAP BOLUMU 

NİYAZİ ÖZGÜR (Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Başkontrolörü)- Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, mecburi 

uygulamada bulunan standartları denetlemekle görevlidir. LPG'yle ilgili mecburi standartları listeleyecek 

olursak, tüplerle ilgili olanlar, otogazlarla ilgili olanlar, bir de dökme gazlarla ilgili olanlar var. Biz, yıllardır 

tüplerle ilgili olan standartları denetliyoruz; TSE 55, 1445-46-49. Otogazlar, 1995 yılında LPG'nin AİTM 

Yönetmeliğine bir alt madde eklenmesiyle mevzuatımıza girdi. Buna bağlı olarak da otogaz istasyonları devreye 

girdi ve TSE 11939 Standardı hazırlandı. Bu 11939 Standardı 2 defe revize edildi. Türkiye'de 3 binin 

üzerinde otogaz istasyonu var. Biz, bu otogaz istasyonlarının gerek Bakanlığımızın merkez kontrolörleri, 

gerekse illerde Sanayi ve Ticaret İl Müdürlükleri kanalıyla yoğun bir şekilde denetlemeye çalışıyoruz. Geçen 

yıl İstanbul'da 103 tane otogaz istasyonu standarda aykırı olduğu için TSE 1705 ve 4777 sayılı kanunlara 

göre işlem yapıldı. Ancak, onun yanında otogaz istasyonları konusunda 12 Şubat 2002 tarihinde Bakanlar 

Kurulu Kararıyla Otogaz Yönetmeliği hazırlandı. Otogaz Yönetmenliğini Hazırlama Komisyonunun Başkanı 

bendim, 20 kişilik bir komisyon marifetiyle hazırladık, çok değişik kuruluşlara görevler verildi. Bu kuruluşlar, 

Sağlık Bakanlığı, Çalışma Bakanlığı, Çevre Bakanlığı, belediyeler gibi geniş bir ağı kapsıyor. Otogaz 

konusunda "TSE EN589 Standardı mecburi yürürlüğe girsin" şeklinde bir teklif var, Bakanlığımızca değerlendiriliyor, 

şu anda mecburi bir standardı yoktur. 

Beyefendinin bahsettiği dönüşüm istasyonları, bir ara LPG'nin araçlara dönüşümüyle birlikte 3 bin ruhsatlı, 

2 bin civarında da ruhsatsız 2 yıl öncesinden bahsediyorum faaliyete geçti ve biz yoğun olarak bunları 

denetlemeye başladık. Ancak, LPG fiyatlarının artışına paralel olarak, bu dönüşüm istasyonlarının bir çoğu 

kapandı ve şu anda bir kısmı da belli bir düşük kapasiteyle çalışıyor. AİTM Yönetmeliğimizde, araçlara 

dönüşüm yapılacak cihazların TSE markalı olması, yakıt sızdırmazlık kontrolü gibi birtakım kontroller var. 

Ayrıca, bu konuda 12095 ve 12305 standartları var, bunlar da TSE markası alınması zorunludur. Biz elimizden 

geldiğince denetlemeye çalışıyoruz. Ancak, tabii çok geniş bir alanı kapladığı için her yere ulaşmak 

mümkün değil, bunu da belirtmek fayda var. 

SALONDAN- Neden şimdi söz aldım?.. Çünkü, konu gerçekten benim esnafımı ilgilendirdiği için söz 

aldım. Ben, hiç zannetmiyorum, Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğünün ve Sanayi Bakanlığının Sayın Müfettişi 

alınmasınlar, kesinlikle denetim yapılmıyor. Eğer kendileri "yapılıyor" derlerse, ben bunun yapılmadığını 

burada belgelerle ispatlayacağım. Denetim yapmayan kurum hakkında ne yapılacağına sizin huzurunda söz 

versin, ben burada açıklayacağım. Otogaz istasyonları kesinlikle LPG tüpü dolduramaz, Türk Standartları 

Enstitüsünün ve Resmi Gazetede yayımlanan 11939 göre, "herhangi bir boyuttaki bir tüpten otolara gaz 

basılamaz" denilmektedir. Doğru mu efendim? 

NİYAZİ ÖZGÜR- Doğrudur. 

SALONDAN- "Herhangi bir oto gaz istasyonundaki tanktan da, LPG tüpüne, yani evlerde kullanılan 

tüplere gaz basılamaz" der. Her ne hikmetse Sanayi Bakanlığımız ve personeli yoklar efendim. Bunu kim 

yapacak?.. Siz yapmayacaksınız da Tüpçüler Odası mı yapacak?.. Burada kalkıp diyorsunuz ki,. Sayın 

Müfettişim alınmayın, sizin görey verdiğiniz insanlar yapmıyorsa, bunları denetlemek sizin görevinizdir. 

Bizim, kimseye görevini öğretmek gibi bir niyetimiz yok. Ahkâm da kesmiyorum, Oda Başkanı olarak benim 

de görevim yapılmadığı zaman, bana üyem aynı şeyleri soruyor. 

Sanayi İl Müdürlüğü 'nü yazıyorum cevap veriyorum, Sanayi Bakanlığına gidiyorum denetim yapılıyor 

İl Müdürlüğü'nün yolu gösteriliyor. Sayın Müdürümüzle gittik, benim baskılarım ve gazetelerde çıkan 

115

eyanatlarım üzerine beraber müştereken bir denetim yaptık. Biz, bu denetimi 1 hafta, 15 gün 

sürdürdüğümüzde 120 adet tüp dolum aparatı yakaladık beyefendi. Benim elimde şu anda Sanayi Bakanlığı 

personelinin imzasını taşıyan ve fotokopisi elimizde olan zimmetli tutanaklarımız var. Bunlarla ilgili ne 

yapıldı, sordunuz mu? i 

Silah taşıyorsunuz, ruhsatı yok. Yakalanıyorsunuz, işlem yapılmıyor. Kim suçlu?.. Soruyorum, suç ',- 

ortadan kalktı mı?.. Kalkmadı. O silahın ruhsatının olup olmadığı, o belgelerin doğru olup olmadığının 

araştırılmazı gerekmez mi?.. Yazık değil mi bu insanlara?.. Evine götürdüğü tüpten komşusu da rahatsız olacak. 

20 dairelik bir binada, bir kişi otogazdan gaz almakla 19 komşusunu da riske atıyor. Burada Makina 

Mühendisleri Odası çırpınmayacak da, kim çırpınacak?.. Belki bunu dile getirmeyi düşünmüyordunuz, ama 

maalesef biz mağduruz, benim esnafım mağdur, hatta komşunuzun otogaz istasyonlarından tüp doldurmasından 

dolayı sizler de mağdursunuz. Lütfen, Sanayi Bakanlığı. Makina Mühendisleri Odası görevini yapsın, ben 

de görevimi yapayım. Birbirimizi töhmet altına sokacak şeylerden kaçınmak istiyorum, ama maalesef, bu 

otogaz Türkiye'ye geldi geleli, ben esnafımın hakkını başka türlü arayamadım, cezaevine girmeyi dahi göze 

alarak bazı insanlara küfür derecesine varacak şekilde hitam etmek zorunda kaldım, ama ne hikmetse bana j 

da dokunmadılar. Bu platformu hem kalite kontrolüyle, hem tüplerin kullanımı ve halka verdiği zararlar j. 

açısından ele alarak, böyle değerlendirmeye talep ediyorum. ' 

OTURUM BAŞKANI- Pardon, ben de LPG kiti montajı yapan, aynı zamanda Makina Mühendisleri 

Odasında görevde bulunan bir arkadaşınızım. Burada Sanayi Bakanlığı Tüketici Hakları Genel 

Müdürlüğünde görevli arkadaşımız. îl Müdürlüğü 'nde, tüketici hakları, AİTM, diğer ruhsatların hepsi Sanayi 

İl Müdürlüğü 'ndedir ve orada 4 personel vardır; 1 makina mühendisi, 1 maden mühendisi, 1 kimya mühendisi, 

1 de inşaat mühendisi vardır. Ankara'da sırf 160 istasyon vardır ve bunların sadece 42'si ruhsatlıdır, 

diğerleri için herhangi bir işlem yapılamamaktadır. Buradaki işlemlerin yapılamaması, buradaki direktiflerde 

cezai müeyyideyi uygulayabilecek merciin olmamasından kaynaklanmaktadır. Aynı olay 1998 yılında LPG j 

montajlarında vardı. Biz o zamanki Sanayi Bakanlığı Genel Müdürü Bülent Esinoğlu'yla görüşmemizde ! : 

Bakanlık bu yönetmelikleri çıkartır; ama ISO almış bir bakanlık bunların denetimlerini yapmaz. "Biz bunları ' 

gerekli kurumsal yapılara devrederiz" dediler. O zaman Makina Mühendisleri Odası 'yla bir protokolla yet- / 

kilerini devrettiler. Biz o zamanlar bunları bayağı ıslah ettik, yoluna koyduk; ama yetkimiz iptal edildikten 

sonra bu denetimi yapamadık. Burada Kimya Mühendisleri Odası 'nın, Makina Mühendisleri Odası 'nın yapabileceği 

çok şeyler var. Ama yasal yetkimiz olmamasından dolayı yapamıyoruz. Bakanlığımızdaki 

arkadaşların da kadrosuzluk nedeniyle elleri kolları bağlanmış durumdadırlar. 

NİYAZİ ÖZGÜR (Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Başkontrolörü)- Bizim Bakanlığımızın Merkez kadrosunda 

şu anda yeni takviyelerle 15 tane kontrolör var. İl Müdürlükleri 'mizde 2 bin civarında personel var; bu II j 

Müdürlükleri 'mizde personel çok değişik konularda görevlendirilmiş durumda. Otogaz istasyonları 24 saat I 

çalışıyor. Beyefendinin dediği konuda ben bizzat Bursa'da Mustafakemalpaşa'da gece 23'e kadar bekledim. ' 

23.30 civarında tüp dolum tesisine araba geldi, el koyduk. 24 saat çalışan kurumu bizim 15 tane kontrolör İl ı 

Müdürlüğü 'müzdeki bunlarla denetlemenin pratik imkânı yok. Artı biliyorsunuz otogaz ikmal istasyonlarını 

denetleme konusunda belediyeler, Çalışma Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı gibi çok değişik kurumlar görevli. Biz 

zaman zaman İl Müdürlükleri 'ne verdiğimiz talimatlarla valiliklere bir komisyon kurulu olarak gece-gündüz 

denetlenmesini istedik. Ancak grafikte belli bir dönem gidiyorsunuz, ben Urfa'ya göreve gittim. Gittiğimiz ilk 

yerde bunları ele geçirdik; ondan sonra hepsi peşimize eleman takmışlar, "19 gün sizin peşinizde dolaştık" 

dedi. 

Biz orada polis görevi gibi 24 saat otogaz istasyonunu, Türkiye'nin 3 bin tane yerinde bekleme duru- t 

mumuz da söz konusu değil. Çünkü otogaz istasyonları çok değişik yerlere kurulmuş vaziyetteler; bunun f 

orada devamlı başına eleman koyacaksınız. Bu biraz da bilinç meselesi, şey meselesi. Adam evinden tüpleri •',• 

arabasının arkasında götürüyor, bir tane tüpünü dolduruyor. Her arabanın arkasına bir tane polis takarak bu 

116 

t

şeyi yapmanız da mümkün değil. Projelide biliyorsunuz, yangın dolayısıyla oranın kül oluşu malum. Biraz 

vatandaşımın bilinçlenmesi lazım. Kendi vicdanını değerlendirmesi lazım; bunu söylemek istiyorum. Yoksa 

beyefendinin dediğine katılıyorum. Beyefendi istiyor ki, 24 saat her otogaz istasyonunda nöbet bekleyelim; bu 

da pratikte mümkün değil. 

OTURUM BAŞKANI- Sayın müfettişim, bunun kontrolü çok kolay. Yeni çıkarttığınız yönetmelikte 

Makina Mühendisleri Odasında eğitim görmüş veyahut da diğer mühendislik birimlerinde sertifalandırılmış 

mühendislerin sorumlu müdürlükleri tam net olarak belirlenirse oradaki meslektaşlarım buna hassasiyet gösterirler. 

YUSUF ENGİN TOSUN (Kırıkkale Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü son sınıf öğrencisi)- 

Oncelikle böyle bir Sempozyumu düzenlediğiniz için hepinize teşekkür ediyorum. Benim sorum Lütfü Beye 

olacak. Kendisi "önce LPG sistemindeki problemleri gidererek işe başlayalım " dedi. Ben de diyorum ki, bir 

taşla üç kuş vurabiliriz aslında. Ülkemizde ben şu ana kadarki mühendislik eğitimimde önce problemin bir 

etüt yapılmasını öğrendim. LPG sisteminin Türkiye'de etüt edilip, ondan sonra problemlerinin belirlendikten 

sonra CNG sisteminin Türkiye'ye getirilmesiyle hem yeni bir iş alanı, istihdam sağlanmış olur, -bizler için, 

kendim için konuşuyorum, yeni mühendis adayları için konuşuyorum- hem de CNG sisteminin getirilmesiyle 

LPG sisteminin hatalarının direkt olarak düzeltilebileceği düşüncesindeyim; böyle bir düşünce doğru mu, 

değil mi? Bunu sormak istiyorum. 

LÜTFÜ ÇOLAKOĞLU- Şu anda LPG'de sizin düşündüğünüz gibi herhangi bir hatalı montaj yapılması 

söz konusu, o da kaçakların kontrol edilememesinden. LPG, CNG'ye göre daha emniyetli; neden? 

Çünkü onun basıncı en yüksek olduğu zaman aşağı yukarı 12 bar civarında. Halbuki CNG'de 200 bar civarında 

basınç var. Türkiye'deki kazaları biliyorsunuz. LPG'yle olan kazalar gazetelerde çeşitli şekilde ayyuka 

çıkarılarak yazıldı. Halbuki aslı astarı olmayan şekilde yazıldı Sizin bize söylediğiniz önce "CNG'de de böyle 

bir kaza olursa ne olur?" sorusunu getiriyor. CNG tamam, benim de kabulüm, ben de onu tasvip ediyorum; 

çünkü o kiti de hazırlamış durumdayım. Ama Türkiye'de bunun yaygınlaşması en az beş yıl sürüyor. Onun 

için önce LPG'deki sorunları çözüp halen elimizde olan araçları daha kaliteli kullanmayı, gazı daha kaliteli 

bulup kullanmayı, fiyatını daha aşağıya çekebilmeyi, bir de montaj esnasında kaçak yerlerin montaj yapmasını 

önleyerek şu andaki bu geçiş dönemini atlatmamızı dile getirdim daha önce. Yoksa sizin dediğiniz de 

doğru, CNG'ye de geçilebilir. Zaten ikisinin arasında hiçbir montaj farkı yok. Emniyet açısından da bence 

ikisi de aynı emniyete sahip. Fakat şu anda zaten LPG'yi kullanıyoruz, 1,5 milyon araç zaten LPG kullanıyor. 

Önce bunu iyileştirip ondan sonra zaten CNG'ye geçmemiz kolay olacak. 

ATIL PAYDAŞ- Esasen bana kalırsa ilk defa Sempozyumda çok keyifli bir noktaya geldik. Çünkü sektörü 

konuşuyoruz. O bakımdan da gerçekten de keyif alıyorum. Benim de bu Sempozyumdan beklediğim 

esasen insanların, bütün katılımcıların sektörün dinamikleri hakkında bilgi sahibi olması. Çünkü spesifıkasyonlardan, 

dönüşümlerden değil de insanlar niye bu gazı seçecekler, niye bu ürünü seçecekler? Onları 

da konuşmak lazım. Ona bakarak da hangi problemi neden yaşıyoruz? Ona bakalım. 

Arkadaşlar, otogaz ve CNG varsa, LPG varsa, bunun sebebi; insanımız fakir, insanımız bir seçim yapmak 

zorunda; bu insanlar mobil olmak istiyorlar, gezmek istiyorlar ve ufak, ikinci el bir arabayı satın almak 

istiyorlar, dolaşmak istiyorlar, dolaşım hürriyetine sahip olmak istiyorlar. LPG ve CNG insana bunu sunuyor, 

çok güzel bir olay. O bakımdan insanımızın sahip olması gereken bir ürün. Fakat burada problem ne? 

Problem ekonomik, ekonomik olduğu için de bizim insanlarımızdan "bu ürün çevreyi kirletmez" beklentisine 

girmemiz yanlış. Eğer bu ürün kömür olsaydı, havayı kirletseydi bizim insanımız gene bunu kullanacaktı. 

Belki devlet engelleyecekti; ama insanımız bunu kullanacaktı. Arabasına koyacaktı, bu üründen enerji üretip 

sürecekti. Dolayısıyla, bu işin temeli ekonomik, hiçbir zaman çevre değil. Bu LPG, CNG'nin güzelliği ne? 

117

Keyifli bir şey; bu havayı temiz tutuyor, kirletmiyor. Benzine göre, dizele göre havayı kirletmiyor, o bakımdan 

şanslıyız. Ülkemiz için güzel bir fırsat. , 

Dolayısıyla, doğalgazın gelmesi, otogazın Türkiye'de olması ülkemizin havasının kalitesi insanlarımız 1. 

için çok güzel bir şey; bu işin güzel bir tarafı. Fakat iş ekonomik olunca bakarsınız ne oldu? Olay tamamen 

f 

illegalite üzerine kuruldu. Otogaz istasyonları ne oldu? Hiçbir şekilde, belediyenin kontrol etmediği bir şe- < 

kilde her yerde kuruldu. Hiçbir şirket, hiçbir şahıs akaryakıt istasyonunu bu kadar kolay kuramazdı, hiçbir 

şekilde kuramazdı. Ama otogazda ne oldu? Paldır küldür her tarafta açıldı. Bu kadar kontrolsüz, dünyada 

hiçbir yerde gelişmedi. 

İkinci bir olay ne? Dönüşüm .olayları, hiçbir ülkede bu kadar kontrolsüz gelişmedi; ama ne oldu? Olay 

oldu, 1,5 milyon tane araç var. Yapacak pek bir şey de yok Önümüzde ne var? Bir fırsat var, CNG var. 

CNG'de şanslıyız, niye şanslıyız? Büyük bir yatırım gerekiyor. 200 bin dolar, 300 bin dolar, 400 bin dolar istasyonlara 

yatırım gerektiriyor. Bu yatırım bir istasyonun maliyetiyle eşdeğer. Bu demektir ki, küçük girişim- , 

çiler bu işe kolay kolay soyunamazlar; burada fırsat ne? İlk defa Türkiye'de işin maliyetinden dolayı düzen-' f 

li bir gelişme olacak; bu keyifli bir olay. Eğer dönüşüm kitleri doğru yapılırsa CNG ilk defa Türkiye'de sis- V 

tem olarak dört dörtlük oturabilir, CNG açısından bunu söyleyebilir herhalde. , 

Otogaza gelirsek; arkadaşlar, benim bu toplantıdan beklediğim biraz daha bireysel olması. Bir kere 

ürünü tanıyalım. Ürün, basınç altında olan bir ürün. Basınç altında olan bir üründe güvenliği kontrol etmek 

çok zordur. Bu ürün dışarıya çıkmak için can atıyor, bir kaba sıkıştırmışız. Bu dizel değil ki, motorin değil ki, 

hiç hareket etmesin. Dolayısıyla, bu ürünün problemleri yar. Burada sunulan kalite problemi, kalite problemi 

değil esasında. Bir üründe bir şey artı-eksi 5 oynayabilir. Otogazda kalite problemi o kadar büyük problem 

değil, o Türkiye'nin problemi ve hiç kimse size şunu garanti edemez. Yani % 70, 30 oranında bir ürünün 

Türkiye'de tam olması mümkün değil. Yani bizim buradan görmemiz gereken; bu olmaz. Bu olmazsa bunun 

da farkına varalım. Dolayısıyla, benim Lütfü Bey'den beklentim "otogazı % 50-% 50 yapalım" diyoruz, hata i 

yaparız, böyle bir şeyi de kesinlikle ağzımıza almamamız lazım. Çünkü bu işin temeli ekonomi. Bir daha 1- 

1,5 milyon araç sahibine biz diyemeyiz ki, "yahu senin aracın esasen 30x70 kurulmuştu, şimdi 50x50 kurulsun 

" bu insanlara bir daha mı kit satacağız? Zaten insanımız gariban. 

Dolayısıyla, öneri şu: Otogaz çok güzel bir ürün. Kalite problemi tüpgazda aynı gazdır, olabilir; ama 

bir problem yok. CNG çok güzel bir fırsat; bunu kucaklamamız lazım; ama devletimiz aciz içinde. Ben şahsen 

üzüldüm. Serap Hanım geldi, bize "biz belediye olarak esasen kontrol edemiyoruz" dedi. Burada ı 

Müfettişimiz de üstü kapalı bize onu söylüyor. Ben şunu söylüyorum: Çok daha haklı. Sonuçta sektöre devletin 

sahip çıkması lazım, denetlemesi lazım. Denetlemezse hiçbir şekilde buproplem çözülmez; ama keyifli bir şey. 

Halkımız bundan ekonomik olarak faydalanır. Bence özet burada bu. 

I 

LÜTFÜ ÇOLAKOĞLU- Pardon,"% 50 Bütan-% 50 Propan" dediğimiz zaman burada fiyat artmıyor. 

% 50-% 50 koyduğunuz zaman kit de değişmiyor. Her şeyimiz aynı. LPG'deki kalite araçlarının kullanım 

kalitesini artırıyor. İkisi arasında hiçbir fark yok. % 50 olmasında hiçbir ücret de fark ettirmiyor. 

OTURUM BAŞKANI- Konuda % 50 propan, % 50 bütan olması LPG maliyetlerini etkileyen bir şey [ 

değil. LPG'nin randımanını etkileyen bir olaydır. ' 

LÜTFÜ ÇOLAKOĞLU- Propan olmakla kitlerin değişmesi gerekmiyor. 

/ 

OTURUM BAŞKANI- Onu biliyoruz da Türkiye'de bu sektörde hiçbir şey bilmeyen yetkili insanlar söz V 

sahibi. Herşeyi bilen Odalar hiçbir yetki sahibi değil, olay burada yatıyor. 

118

LPG'NİN AKARYAKIT SEKTÖRÜNE GETİRDİĞİ 

OLUMSUZLUKLAR 

Güner YENİGÜN* 

Saygıdeğer katılımcılar; "tüpgaz" adı altında mutfaklarda, dökme gaz olarak sanayide ve ısınmada uzun 

süreden beri kullanılmakta olan LPG, Sanayii ve Ticaret Bakanlığı 29.6.1995 tarih ve 22328 sayılı Resmi 

Gazetede yayımlanan mevcut yönetmeliğe bir madde ilavesine ilişkin bir tebliğe istinaden "otogaz" adı altında 

alternatif olarak araçlarda da kullanmaya başlanılmıştır. Bu tarihte dünyada LPG fiyatları benzin fiyatlarına 

oranla daha pahalı olmasına rağmen ülkemizde mutfaklarda kullanımı nedeniyle devletimizce yapılan sübvansiyon 

sonucunda benzin fiyatları yanında çok ucuz kalmıştır. Bu durum araçlarda LPG kullanımını körüklemiş 

ve ticari amaçla kullanan araçların yanında özel ve resmi araçlarda da çok hızlı ve artan bir ivmeyle 

LPG'ye dönüşüm başlamıştır. 

Başlangıçta gelişigüzel ve denetimden tamamen uzak bir şekilde başlayan LPG'ye dönüşüm, Mart 1998 

tarihine kadar bu şekilde devam etmiştir. Mart 1998 tarihinde hazırlanan bir protokol sonucunda Makina 

Mühendisleri Odası aracılığıyla denetim altına alınmaya başlanan LPG'ye dönüşüm 2000 yılında protokolün 

iptali sonucunda tekrar denetim dışına çıkarılmıştır. Yetkisiz kişi ve kuruluşlarca yapılan bu dönüşümler 

sonucunda özellikle ticari araçlarda kullanımı nedeniyle san bomba olarak adlandırılan, yüz binlerle ifade 

edilen sayıdaki araç halen trafikte seyrü sefer yapmaktadır. Bu araçların tamamının mümkün olan en kısa 

zamanda denetim altına alınması mutlaka sağlanmalıdır. 

LPG'nin araçlarda kullanımındaki bu olumsuz tablo LPG'nin satışa sunumu safhasında da sergilenmiş ve 

benzin fiyatlarına göre ucuz olan bu yakıtların kullanımına olan büyük talep ülkemizde faaliyet gösteren 12 

bine yakın akaryakıt istasyonu yanında, yürürlükteki yasa, yönetmelik, tüzük ve genelgelerle öngörülen tedbir 

ve esaslardan yoksun, standart dışı izinsiz ve ruhsatsız binlerce müstakil LPG istasyonunun kurulmasına 

yol açmıştır. Vatandaşların can ve mal güvenliğini çok ciddi bir şekilde tehdit eden bu istasyonlar akaryakıt 

istasyonları gibi denetlenmeli, en kısa zamanda yasa, yönetmelik ve genelgelerde belirtilen esaslara uyumları 

sağlanmalıdır. Kaldı ki, ekonomik bağlamda düşünüldüğünde ülkemizin en ücra köşelerinde dahi hizmeti 

tüketicisine güvenli götürebilme adına standartlara ve yasaların öngördüğü esaslara uygun olarak kurulmuş 

binlerce akaryakıt istasyonu varken, müstakil LPG istasyonlarının kurulmasının milli gelirimizin heba 

olmasına yol açan büyük bir savurganlıktan başka bir şey olmadığı gerçeği ortaya çıkacaktır. 

LPG'nin gerek dönüşüm aşamasında, gerekse kullanıma sunulması aşamasındaki yanlış uygulamaların 

insanlarımızın can ve mal güvenliğini çok ciddi bir şekilde tehdit etmesi ve ülkemiz ekonomisine zarar vermesi 

yanında akaryakıt sektörüne, dolayısıyla ülkemiz ekonomisine getirdiği bir başka olumsuzluk ise, 

rafınerilerdeki üretim, depolama ve satış dengelerini bozmasıdır, şöyle ki: Bilindiği üzere ham petrolün 

rafinerilerde işlenmesi sırasında kısaca benzin, motorin, fueloil diye adlandırdığımız ürünler belli bir oran 

dahilinde ortaya çıkmakta ve bu ürünlerden herhangi birini üretmemek mümkün olamamaktadır. 

Ülkemizde LPG'nin çok kısa sürede ve çok büyük çapta plan ve programdan uzak bir şekilde benzin yerine 

kullanılması sonucunda benzin tüketimi hızla azalmış ve buna bağlı olarak rafinerilerde meydana gelen 

benzin stoklarının kapasiteyi aşması sonucunda zaman zaman rafınerilerdeki üretimi ciddi oranlarda azaltmak 

zorunluluğunda kalınmıştır. Bu durum ise, diğer ürünlerin üretimlerinin azalması nedeniyle bu ürünlerin temini 

sıkıntısını doğurmuştur; bu uygulamanın akaryakıt sektörünü ve ülkemiz ekonomisini olumsuz etkilediği 

kesindir. 

Ancak bu söylediklerimize akaryakıt sektöründeki en büyük sivil toplum kuruluşu olan PÜİS-Petrol 

Ürünleri İşverenleri Sendikası olarak LPG ve CNG'nin alternatif yakıt olarak araçlarda kullanılmasına karşı 

119

olduğumuz zannedilmesin. Bizim karşı olduğumuz husus, bu çok ciddi oluşumun hiçbir denetime, plana ve j 

programa bağlı olmamasıdır. Ülkemiz lehine olan planlı, programlı, denetime açık ve yasalara bağlı her türlü / 

yeniliği, oluşumu yürekten destekliyor ve alkışlıyoruz. 

Sonuç ve öneriler: Yaklaşık 7 yıldır kullanıma sunulan LPG'nin akaryakıt sektöründe yarattığı olum- 

suzluklar ve bu olumsuzlukların çözümü için sunduğumuz öneriler aşağıda dizilmiştir: 

1) Sıvılaştırılmış petrol gazı, LPG ve sıkıştırılmış doğalgaz CNG'nin kullanım alanları ve ürün 

speklerinin tespiti, teknik özellikleri ve standartlarının güncelleştirilmesi ve gerekli revizyonların 

yapılarak mutlaka AB normlarına uygun, zorunlu standart kapsamına alınması. 

2) LPG dağıtımı ve tüketiciye intikali aşamasında yürürlükte mevcut mevzuat kapsamında belediyeler, 

Sağlık Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Enerji ve , 

Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Çevre Bakanlığı f 

başta olmak üzere birçok kurumun görev ve sorumluluğunun olduğu görülmektedir. Yürürlükte 

mevzuatların ilgili kurum ve kuruluşlar bazında değerlendirilerek güncelleştirilmesi ve yapılması ,. 

gereken prosedürün oluşturularak takip edilmesi zorunludur. Ancak mevzuat öyle birbirine bağlıdır 

ki, bir kurumda yapılacak düzenleme diğer kurumu birebir etkilemekte olup her biri ayrı ayrı öneri 

paketi şeklinde irdelenmesi yerine, kurumlardan oluşacak bir komisyonun yasa, yönetmelik, kararname 

ve tebliğler bazında yapılacak değişiklikleri belirleyerek karar vericilere somut olarak sunulmasının 

sağlanması ve böylece mevzuat kargaşasının sona erdirilmesi. 

3) Bu komisyonlarda ilgili bakanlık temsilcileri yanında mutlaka belediye, TSE, Makina Mühendisleri 

Odası ve teknik üniversitelerden temsilci alınması. 

j 

4) Yapılacak mevzuat değişikliklerinin ilgili tüm kamu kurum ve kuruluşları tarafından takip edilmesi ! 

ve behemehal uygulanması. ' 

5) Standarda uygun olarak üretilen LPG'nin dağıtım aşamasında büyük sorumluluk yüklenen LPG I 

dağıtım şirketlerinin sektörü iyileştirici altyapısını oluşturarak bayilik örgütü dahil verimli ve haksız 

kazanca yönelmeyecek şekilde faaliyetlerini sürdürmesi. 

Gerek LPG, gerekse CNG kullanan araçların sağlıklı ve güvenli ortamlarda ikmallerinin yapılabilmesi 

amacıyla kurulacak dolum istasyonlarının ruhsatlı, her türlü güvenlik önlemlerinin alındığı, periyodik olarak 

denetimlerinin yapıldığı ve otogaz istasyonlannda uyulması gerekli kurallara uygun olan mevcut akaryakıt 

istasyonları içinde kurularak yetkili ve sertifikalı elemanların nezaretinde LPG ve CNG'nin kullanıma sunulmasının 

akaryakıt sektöründe yaşanılan mevcut sorunların çözümünde etkili ve yararlı olacağını düşünü- j 

yoruz. / 

*Güner YENIGÜN 

1941 yılında Ankara doğumlu. 1962 yılında Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Ticaret ve Sanayi İşletmesi İhtisas 

Bölümü ve Ankara Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Pedagoji Bölümlerinden mezun oldu. Emlak Kredi Bankası Ankara 

İmar Ltd. Şti'nde Müfettiş ve İmar İskan Bakanlığı Mali İşler Dairesi Başkanlığı görevlerini yaptıktan sonra 1971 yılında 

ticaret hayatına atılmıştır. 

120

SORU-CEVAP BÖLÜMÜ 

NIGAR DUVAN (Yenimahalle Belediyesi Çalışanı, Makina Mühendisleri Odası Ankara Şubesi)- Ben 

şunu söyleyeceğim: Galiba bu işte yetki ve sorumluluğun şu an tam olarak kimde olduğu belli değil. Belediye 

olarak söyleyeceğim; şimdi bizde belediye olarak bu ilgilendiren kısım tesisin inşaat aşamasına kadar. Yani 

inşaatı bittikten sonra dolum olayları, yani devamı bizde değil, biz ondan sonrasına karışmıyoruz. Yalnız 

benim dikkatimi çekiyor. Kendi kurumumdan örnek vereyim. Bir defa projelendirme aşamasında bir yanlışlık 

var. Biz henüz tam olarak bizim yetkimizde değil gibi düşünüyoruz; ama bence bunun her şeyden önce projelendirilmesi 

gerekiyor. Yani önlem olarak yeraltındaki tankların, yerüstündekilerin veya belli mesafeleri; ama 

şu ana kadar ben hiç bunun projelendirmesini görmedim. Gelmedi, yani özellikle imar kısmında olduğum 

için. Artı birçok kaçak, korsan istasyonlar olduğunu, yani hiç gelmediğini, bize intikal etmediğini biliyoruz. 

Bir de şu var; Buraya işyeri açma küşatı, izni veren özellikle bizler, belediyeler oluyoruz. Ben Sanayi 

Bakanlığının özellikle bizlere bu işyeri açma küşatı verirken neler gerekli olduğunu bildirmesini, aynı zamanda 

bunun bir uyan niteliğinde "şu şu belgelerin, şunların olması gerektiği" diye bir direktif vermesini istiyorum. 

Çünkü henüz kuşat müdürlüklerimizin elinde teknik elemanlar olmadığı için orada, bu yönetmelik gereği 

neler, hangi belgeler gerektiğini bilmiyorlar. 

Bir de şunu diyeceğim: Sorumlu müdür olayı. Her mühendisin buraya bir sorumlu müdür olmasından 

taraftar değilim; bu başlı başına uzmanlık gerektiren bir konu. Yani biz hepimiz mühendisiz; ama bu konuyu 

hepimizin bildiğini zannetmiyorum. Onun için de uzmanlık gerektiren konuda en azından belli bir kurs programıyla, 

eğitim programıyla uzmanlık belgesi alınması gerekiyor. Yani bunu da verecek kurumun oda 

olduğunu düşünüyorum. Çünkü kamu kuruluşlarımız gerçekten yetkisinde olan kuruluşlar, biz de dahil biraz 

bu konuda duyarsızız. Söyleyecek başka bir sözüm yok. 

NİYAZİ ÖZGÜR - Değerli arkadaşlar, kusura bakmayın sürekli söz alıyor gibi bir duruma düşmek istemem. 

Otogaz Yönetmeliğini hazırlarken biz, Ankara Büyükşehir Belediyesi, İstanbul, İzmir, Kayseri, büyükşehir 

belediyelerinden eleman aldık. Onun yanında koordinasyonu, Otogaz Yönetmeliğinin hazırlanmasını 

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı üstlendi. Özel sektörden Türkiye Likit Petrol Gazları Derneğinden, Anadolu LPG 

Sanayicileri Derneğinden, Çalışma Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Karayolları, Bayındırlık, yani ilgili kurumr 

ların hepsini topladık, 17 kişilik bir komisyon çalıştı. 

Çağırmaya kalksaydık, bütün Odaları çağırmamız gerekiyordu. Kaldı ki, Komisyonda makina mühendisi 

olan 8 tane arkadaş vardı. Onlar da Makina Mühendisleri Odasının temsilcisi, makina mühendisi diploması 

almış arkadaşlardı. Onun için biz Odaları şunun için devreye sokmadık: Zaten Komisyon 17 kişi, ben 

alt komisyon başkanlığını yaparken belli uyumları sağlamak durumdayım. Ayrıca 17 kişiyle zaten kamu 

kurumlarından toplanmış makina mühendisleri vardı, o arkadaşlarımızın 8 tanesi makina mühendisiydi. Biz 

bu yönetmeliği hazırladık. Yönetmelik hazırlığı aşağı yukarı 2 yıl sürdü. Onun yanında zaman zaman Makina 

Mühendisleri Odasından veya Kimya Mühendisleri Odasından, değişik yerlerden gelen görüşleri de yönetmeliğe 

aktarmaya çalıştık. 

Şunu söylemek istiyorum: 3030 sayılı Büyükşehir belediyelerinin yönetimi hakkında bir kanun var; bu 

kanun diyor ki: "Büyükşehir belediyesi yetkilidir. Görevini eğer İlçe Belediye Başkanlığı 'na devrederse bu 

işleri yapar." Sanıyorum sıkıntı biraz Ankara'da. Büyükşehir Belediyesiyle diğer İlçe Belediyelerimizi 

bilemiyorum. Koordinasyonu iyi sağlarlarsa bu işler yürür diye düşünüyorum, sıkıntının biri buradan kaynaklanıyor. 

Çankaya Belediyesinin, Yenimahalle Büyükşehir Belediyesinin... Biz mevcut mevzuatı yazdık, 

hatta müteşebbisler zarar görmesin diye bazı konularda bir yıllık da süre tanıdık. Ama bu tanıdığımız süre 

hiçbir zaman can güvenliği, standartlara aykırılık yönünden değildi. Eğer bir tesis bir yere kurulduysa imar 

yönünden ufak tefek problemleri varsa, onları gerçekleştirmek için bir yıllık süre tanıdığımız hususlar oldu. 

Bu yönetmeliği hazırlarken tabii "mükemmel bir yönetmeliktir" demiyorum. Çok kurumun görevi var, orada 

tek tek her kuruma görev verilmiş; bunları belirtmek istiyorum. 

121

Tarih : 14.12.2002 

LPG VE CNG 

UYGULAMALARI 

SEMPOZYUMU 

PANELİ 

Yer : Çankaya Belediyesi Çağdaş Sanatlar Merkezi 

PANEL YÖNETİCİSİ: 

Ali Ekber ÇAKAR : MMO Oda Sekreteri 

PANELİSTLER: 

Erol COŞAR: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Sanayi Genel Müd. Daire Başkan Vekili 

Hayrünnisa ÇİLİNGİROĞLU: Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu 

Bülent ESİNOĞLU: Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar-Konfederasyonu 

Prof. Dr. Kahraman ALBAYRAK: ODTÜ 

Turhan ÇAKAR: Tüketici Haklan Derneği Başkam 

123

ALİ EKBER ÇAKAR (Oturum Başkanı)- Makina Mühendisleri Odası adına Ankara Şubemizin > 

Sekreteryahğında yürütülen ve bugün sabahtan bu saate kadar birlikte izlediğimiz LPG-CNG Sistemleri 

Sempozyumunun Panel oturumunda birlikteyiz. Hepiniz hoş geldiniz. , 

Panel kısmımız yaklaşık 1,5 saat sürecek. Konuşmacı arkadaşlarımı tanıttıktan sonra kendilerine 10'ar j 

dakikalık söz vereceğim. Bu 10 dakikalık sürenin sonunda salonda siz değerli katılımcıların sorulan olabilir. 

Bu paneli katılımcı bir şekilde hep birlikte bitirmeye çalışacağız. 

Panelist olan arkadaşlarımın kısa özgeçmişlerini okumak istiyorum. Erol Coşar, Sanayi Bakanlığı ( 

Sanayi Genel Müdürlüğünde Daire Başkanvekili olarak aramızda bulunmakta. 1959, Tokat doğumlu. 1977'de r ^ 

İstanbul Devlet Mühendislik Mimarlık Akademisi Makina Mühendislik Fakültesini bitirdi. 1982'de Devlet Su y' 

İşleri Genel Müdürlüğünde Makina İkmal Dairesi Başkanlığında Makina Mühendisi olarak göreve başladı. 

1990 yılında Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Sanayi Genel Müdürlüğünde Makina Mühendisi olarak göreve 

başlayıp yine Bakanlığın çeşitli birimlerinde görev yaptıktan sonra 2000 yılının sonunda Otomotiv Sanayi 

Dairesinde Daire Başkanvekili olarak atanıp halen o görevi sürdürmektedir. 

Hayrünnisa Çilingiroğlu, 1946 yılında Adana'da doğdu. Gazi Üniversitesi Meslek Eğitim Fakültesi ', 

Resim Sanat ve Tarihi Bölümünden mezun oldu. 1968 yılında naklen Emniyet Genel Müdürlüğüne geçti. 

1989 yılı sonunda Polis Başmüfettişliği kadrosundan emekli oldu. 1993 yılından beri Türkiye Şoförler ve 

Otomobilciler Federasyonu başkanlığında trafik, eğitim ve planlama danışmanı olarak görevini sürdürmektedir, 

j 

r 

Bülent Esinoğlu, 1944 yılında Yozgat'ta doğdu. İTÜ Makina Fakültesini 1969 yılında bitirdi. İskenderun y 

Demir Çelik Fabrikası kuruluşunda ve işletmesinde görev yaptı. Sanayi ve Ticaret Bakanlığında 5 yıl Sanayi 

Genel Müdürü olarak görev yaptı. Şu an TESK'te görev yapmaktadır. 

Profesör Doktor Kahraman Albayrak 1949 yılında doğdu. 1971 yılında ODTÜ Makina Bölümünü bitirdi. 

Enerji ve akışkanlar mekaniği konularında çalışmaları vardır. 1973 yılında ODTÜ'de asistanlık ile 

başlayan çalışmalarını Profesör Doktor olarak sürdürmektedir. 

Turhan Çakar 1970-1973 yılları arasında Zonguldak Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğü, 1973-1984 yıllan 

arasında Maliye Bakanlığında memur olarak görev yaptı. 1979 yılında Ankara Mühendislik ve Mimarlık 

Yüksekokulu Kimya Mühendisliği Bölümünü bitirdi. 1996-2000 yıllan arasında Sanayi ve Ticaret Bakanlığı j 

Araştırma Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığında Araştırma Geliştirme Daire Başkanlığı görevini t. 

yürütürken 2000 yılında emekli oldu. 1991 yılında kurulan Tüketici Hakları Derneğinin kurucusu ve o tarih- > 

ten bu yana da başkanlığını yürütmektedir. , 

Değerli arkadaşlar, sabahtan beri yapılan oturumlarda, sunulan tebliğlerde aslında gerek LPG, gerekse 

CNG açısından konuyu irdelediğimizde tüketiciler açısından sorunlar var. Sorunlarımıza sektörel alan açısından 

bakıldığında, kamusal alan açısından bakıldığında birçok sorunla karşı karşıyayız. Zaman zaman yapılan 

tebliğlerde ve konuşmalarda "bugün artık dünyanın mevcut enerji kaynaklarının tükenmesiyle birlikte ve ona 

paralel olarak alternatif enerji kaynaklannın devreye sokulduğunu, bu bir taraftan gerek endüstriyel tesislerde, 

sanayide, konutlarda ve otomotiv sektöründe bu alternatif enerji kaynaklan bir taraftan kullanılmaya 

başlanırken; ama aynı zamanda da üreticiler daha konforlu, daha standartlara uygun, daha emniyetli ekip- t 

manlarını, bu konuyla ilgili olan ekipmanlan ve son teknolojiyi nasıl kullanabiliriz?" noktasından hareket / 

ederek çalışmalannı sürdürmekteler. Tabii bunlan buraya iten temel nedenlerden bir tanesi; mevcut petrol '/ 

rezervlerinde bir azalma söz konusu; dünyadaki genel veriler ve tahminler bu yönde. Bu anlamıyla da dünya 

"Acaba alternatif enerji kaynaklarını kullanabilir miyiz?" diye bir arayış içerisinde. < 

İkinci temel nokta, iten ve bu yönde çalışmaları hızlandıran temel noktalardan bir diğeri ise; şu andaki 

mevcut petrol kaynaklannın çok yüksek olması. Ekonomik anlamda baktığında bir hayli yüksek. Dolayısıyla, 

"daha ucuz bir ekonomik girdi sağlayabilir miyiz?" noktasından hareketle çalışmalar yapılmakta. 

Çalışmalara iten temel noktalardan bir diğeri ise tüketiciler açısından, eğer bir değerlendirme yapmak 

gerekirse; biraz önce söylediğim gibi ekonomik olarak bir hayli sıkıntılı bir durum. Fiyatlar aldı başını gidi- 

ı 

124 İ

yor. Dolayısıyla, insanlar bir arayış içerisinde. Mevcut otomobilini kullanacak, sanayi tesisini çalıştıracak, 

endüstriyel tesisini çalıştıracak, konutlarda ısınacak. Dolayısıyla, "bu yönde acaba daha ekonomik bir yakıt 

kullanabilir miyiz?" arayışı içerisinde. 

Çevresel açıdan bakıldığında dünya bir kirlilik süreci yaşıyor ve bu kirlilik giderek devam ediyor. 

Dolayısıyla, hem toplumsal anlamıyla bakıldığında, hem bireysel olarak değerlendirdiğimizde çevreyi daha 

az kirleten ve bu çevre kirliliğini asgari düzeye indirebilecek olan çalışmaları acaba asgari düzeye indirebilir 

miyiz? Bu anlamıyla "alternatif enerji kaynaklarını acaba kullanabilir miyiz?" arayışları var. 

Firmalar açısından bakıldığında bir ürün çeşitliliği söz konusu. İmalat açısından, mühendislik hizmetleri 

açısından bakıldığında daha ileri bir teknolojiyi kullanma noktasında bir çeşitlilik söz konusu. Dolayısıyla, 

böyle bir arayış var. Ama bütün bu arayışların içerisinde de bir tarafında sorunlar devam ediyor, yığınla 

devam ediyor. Özellikle dünyada bu alternatif enerji kaynaklarının kullanımına yönelik olarak kamu kurumları, 

konuyla ilgili olan kurumlar, birimler bir araya gelerek kendi standartlarını oluşturmuşlar. Bu standartlara 

bağlı olarak yasal düzenlemeler, mevzuat geliştirilmiş. Bu yasal mevzuat çerçevesinde de tüketiciler, yani 

kullanıcılar, insanlar bu yasalar çerçevesinde de hareket ediyorlar. Ama bizim ülkemize bakıldığında maalesef 

bir sıkıntıyla karşı karşıyayız. Uygulamalar başlamış. Uygulamaların hemen arkasında, ya paralelinde 

yasal mevzuatı oluşturmaya çalışıyoruz ya da düzenlemeler yapmaya çalışıyoruz. Dolayısıyla da kullanıcılarla 

yasa düzenleyiciler arasında bir çelişki söz konusu, böyle bir sıkıntı var. 

Bir başka temel çelişki; aslında otomobil üreticileri açısından bakıldığında bir çelişki söz konusu. 

Dünyanın neresinden bakarsanız, uygar ülkelerinde mutlaka otomobil üreticileri açısından ya da sanayi tesisleri 

üreticileri açısından bakıldığında mutlaka çıkacak olan bu yasal mevzuatlara, tartışmalara ya da oluşturulacak 

olan düşüncelere ve önerilerine katılmak yerine, bizimkiler "nasıl olsa bu konu bizi çok fazla 

ilgilendirmiyor, bu nasıl olsa tüketicileri ilgilendiriyor" ve bizi de ilgilendirmediği için de sessiz kalmayı 

yeğliyorlar. Bu ticari etik ve ahlak açısından bakıldığında da çok doğru bir davranış olmadığını düşünüyorum. 

Ama maalesef bizim ülkemizde bu uygulamalar devam edegeliyor. 

Toplumsal olarak baktığımızda biz tüketiciler olarak da maalesef bu kadar sorunun, bu kadar sorunlar 

yumağı içerisinde sessiz kalabiliyoruz, çok fazla sesimiz de çıkmıyor. Bu anlamıyla bunu aslında hak 

etmediğimizi düşünüyoruz; ama maalesef bu ülkenin bir gerçekliği. Tüketicileri koruyan dernekler, örgütler 

açısından bakıldığında onlarda da çok fazla bir ses seda yok. Maalesef onlar da deyim yerindeyse sessizliğini 

koruyorlar. 

Üreticiler zaten bu anlamda bizi çok fazla ilgilendirmediği için "biz mallarımızı satalım da ne olursa 

olsun" noktasından belki hareket ediyorlar; böyle bir çelişki var. Dolayısıyla, bu çelişkiler yumağına 

bakıldığında sorunlar bir hayli fazla. Şimdi açıkçası bu sorunları devleti temsil eden arkadaşımızla birlikte, 

tüketicileri temsil eden arkadaşlanmızla birlikte ve bilim ayağını oluşturan üniversite ayağıyla birlikte ve 

sizlerle birlikte bu sorunları hep birlikte tartışalım istiyoruz. 

Ben ilk olarak Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Sanayi Genel Müdürlüğü Başkanvekili olan Erol Beye söz 

vermek istiyorum. Yasal mevzuat ne durumdadır, sıkıntılar nedir? Sabahtan beri birçok sorun dile getirildi. 

Acaba gerçekten böyle midir? Yoksa farklı bir durum mu söz konusu? Bize açıklarlarsa memnun oluruz. 

Buyurun Erol Bey. 

EROL COŞAR (Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Sanayi Genel Müdürlüğü Başkanvekili)- Sayın Başkan, 

değerli katılımcılar; sözlerime başlamadan önce hepinizi saygıyla selamlıyorum. 

Ben daha ziyade araçlarda yapılan LPG, CNG dönüşümlerinin yasal prosedürü hakkında kısaca bazı 

konulara değinmek istiyorum. Daha önceleri iptidai usullerle yapılan LPG tadilatları araçların imal, tadil ve 

montajı hakkındaki yönetmeliğin -ki bu yönetmelik 3.2.1993 tarih ve 21485 mükerrer sayılı Resmi Gazete en 

son revize edilerek yayımlanmıştır. 119. Maddesinin E Bendine 13 Numaralı bir alt bent ilave edilmek 

125

suretiyle ve 29.12.1995 tarihinde geçerli olmak üzere 29.6.1995 tarihli Resmi Gazete yayımlanmasıyla 

başlamıştır. 28.5.1996'da ise, AİTM Yönetmeliğinin 119. Maddesine bir alt bent eklenmesine dair yönetmeliğin 

uygulama usul ve esasları tebliği 96/47-48 nolu tebliğ yayımlanmıştır. Daha sonradan bu tebliğ / 

28.11.1997'de değiştirilmiş ve 97/106-107 nolu tebliğ yürürlüğe girmiştir. 

1998 yılında 97/106-107 nolu tebliğ yürürlükten kaldırılmış. Bunun yerine 26 Kasım 1998 tarih ve 

23535 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve tebliğde yer alan hususların da bulunduğu yönetmelik değişik- ı 

ligi yayımlanmıştır. f 

Yasal düzenlemelerle ilgili son sıra takip edildiğinde son olarak 17.8.2000 tarih ve 24143 sayılı Resmi 

Gazetede yayımlanan AİTM Yönetmeliği değişikliğiyle araçlardaki LPG ve CNG dönüşümleri bu süreç 

içerisindeki problemler ve uygulamalar da dikkate alınarak çözülmeye çalışılmıştır. Şu andaki mer'i, yani 

uygulamadaki mevzuat da bu yönetmelik değişikliğidir. Anılan yönetmelikte araçlarda alternatif yakıt,, likit 

petrol gazı, LPG ve sıvılaştırılmış doğalgaz, kompres netrogaz, CNG kullanabilmesi için 1958 Cenevre 

Antlaşması çerçevesinde yayımlanan ECR 67 ve CNG dönüşümlerinde ise, R-110'da belirtilen emniyet ve ' 

teknik esaslar dikkate alınarak bakanlıktan yetki belgesi almış makina mühendislerine çizdirilen projelerin 

Bakanlıkça onaylanacağı hususu yer almaktadır. 

Yine araçlarda LPG ve CNG dönüşüm montaj işlemlerini yapan firmalar araçların imal, tadil ve monta- j 

jı hakkındaki yönetmeliğin 117. Maddesi hükümlerine göre Bakanlıktan imalat yeterlilik belgesi alacaklardır. , r 

Bu tadilatlar seri olarak yapıldığı gibi münferit olarak da yapılabilmektedir. ' 

Yakıt sisteminde kullanan yerli ve ithal malzemeler E veya TSE işaretli olacaktır. Aksam ve parçalan ' 

yerli imal eden veya ithal eden firmalar bu aksam ve parçaları prototip araç üzerine montajını yaptıktan sonra 

otomotiv ana bilim dalı olan üniversitelerden veya Türk Standartları Enstitüsünden yakıt sistemi uygunluk 

raporu almak zorundadır. 

LPG ve CNG yakıt sistemli araçların trafiğe kayıt ve tescilleri Karayolları Trafik Kanununun 32. 

Maddesi ve AİTM Yönetmeliğinin ilgili maddelerine göre yapılmaktadır. Bu konudaki yükümlülükleri araç 

projelerini hazırlayan makina mühendisleri, yakıt sistemi uygunluk raporunu veren kuruluşlar, aksam ve 

parçalan ithal eden ithalatçılar veya imal eden imalatçılar, dönüşüm montajını yapan firma paylaşmaktadır. j 

t 

Aynca LPG, CNG dönüşümleri yapılan araç sahiplerinden araçların periyodik muayenelerinde Makina 'j 

Mühendisleri Odasından, TSE'den veya üniversitelerden alınan gaz sızdırmazlık raporu istenilmektedir. Yine 

aynı yönetmelikte emniyetle ilgili hükümler ise kısaca şu şekildedir: Araçlara dönüşüm montaj lan projesine ' 

uygun eğitilmiş uzman kişilerce yapılacaktır. Dönüşümü yapılan araçların LPG'li ve CNG'li olduklan ruhsatlanna 

işletilecektir. Araç dönüşümü yapan kuruluşlar, dönüşüm işlemlerini yaptıklan işyerlerine ait Türk 

Standartlan Enstitüsünden hizmet yeterlilik belgesi alacaklar ve bu belgeyi imalat yeterlilik belgesi almak 

için yapacaklan müracaat sırasında Bakanlığa vereceklerdir. Bakanlıktan kendi kuruluşlan adına imalat 

yeterlilik belgesi alan firmalar belgelerine diğer firmalannın araç dönüşüm işlerinde kullandırdıkları takdirde 

bu kuruluşlann belgeleri iptal edilecektir. 

Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonundan veya Makina Mühendisleri Odasından temin edilen j 

oval biçimde LPG yakıtı kullanan araçlarda üzerinde LPG yazısı, CNG yakıtı kullanan araçlarda ise, üzerinde ,' 

CNG yazısı bulunan yansıtıcı reflektif etiketler araçların ön ve arka camlannın sağ üst köşelerine yapıştınlacaktır. 

Alternatif sistemle çalıştmlan araca ait Türk Standartlan Enstitüsünden veya Makina Mühendisleri \ 

Odasından veya otomotiv ana bilim dalı olan üniversitelerden temin edilen gaz sızdırmazlık raporu, muayene 

istasyonlannda yapılan periyodik araç muayenesi sırasında araç sahibinden istenilecektir. 

Yakıt dönüşümü yapılacak araçlarda ise, kullanılmış, standart dışı malzemeler kullanılmayacaktır. 

Araçlarda kullanılan LPG ve CNG tankının üzerinde LPG ve CNG dönüşümü yapan firmanın adı, adresi ve 

dönüşüm tarihiyle birlikte LPG ve CNG tankı imalatçısının adı, adresi ve imal yılını belirtilen bir etiket 

sökülmeyecek şekilde -kaynaklı veya perçinli olabilir- bulunacaktır. Araçlarda bulunan LPG ve CNG tankı 

her 10 yılda bir değiştirilecektir. j 

126

İmalat yeterlilik belgesine haiz firmaların dönüşüm yaptıkları araçların trafik tescil işlemleri aracın 

trafiğe kayıtlı olduğu ilde yapılabilir. LPG ve CNG yakıtı kullanan araçlar kapalı garajlarda park edilemez. 

Sanıyorum bu CNG'de biraz farklı, onu da düzelteyim. Anılan araçlarda LPG, CNG dönüşüm tadilatlarını 

yapan yetkili mühendislerden Makina Mühendisleri Odasından alacakları SMM belgesinde konuyla ilgili 

eğitim yapmaları istenilmektedir. 

Yine Sanayi ve Ticaret Bakanlığına imalat yeterlilik belgesiyle yapılan müracaatlarda ise, şu belgeler 

kısaca talep edilmektedir: Bir dilekçeyle başvuruyor. Bu dilekçeye belge talep formu ve eklerini ekliyor. 

Burada mühendis yetki belgesi olacak, yetkili mühendis ile firma arasında bir sözleşme olacak, araç proje ve 

hesaplan olacak. Eğer bu proje ve hesaplan distribütör firmada var ise, bu bayiden ikinci bir defa istenilmemektedir. 

Türk Standartlan Enstitüsü'nden hizmet yeterlilik belgesi olması gerekiyor. Bir garanti belgesi 

alacak. Tüketicinin ve Rekabetin Korunması Genel Müdürlüğü'müzden tank ve aynı zamanda kitle ilgili. 

Kullanım ve bakım broşürünü ekleyecek. Ana bayiiyle yapılan sözleşmeyi ekleyecek. Bir Sanayi Ticaret İl 

Müdürlüğünden alınmış uygunluk raporu, her tip bazında TSE'den ve üniversitelerden alınmış yakıt sistemi 

uygunluk raporu. Bu tür belgelerle müracaat etmesi halinde Bakanlıktan imalat yeterlilik belgesi alınmakta. 

Aynca bu imalat yeterlilik belgesinde kapsam genişletmesi veyahut da yeni bir tip ilave edileceği zaman 

yine ilgili belgelerle müracaat edildiği takdirde bu belgelerine de bu yeni tipler, trafikte kullanılacak olan belgeler 

de ilave edilmek suretiyle kendilerine bunlar verilmektedir. Bu istenilen bilgi ve belgelerle Bakanlığa 

müracaat eden firmalara imalat yeterlilik belgesi verilmektedir. Yalnız burada dikkat edilecek husus, herhangi 

bir araç tipi için verilen ve trafik tescil işlemlerinde kullanılan belgeler sadece o aracın prototipi görülerek 

verilmektedir. Yetkili mühendis ve firma daha sonra aynı tiple ilgili başka bir araçta dönüşüm yaptıkları 

zaman, bu aracın ilgili mevzuattaki teknik şartlara uygun olduğunu kendileri kontrol etmektedirler. Bu yüzden 

yetkili mühendise her bir aracın kontrolü ve uygunluğu konusunda büyük bir sorumluluk düşmektedir. 

Ayrıca bu husus araçlarla ilgili karayolu uygunluk belgesinin arka yüzünde her bir araçla ilgili olmak 

üzere yetkili mühendisin beyan ettiği LPG montajı yapılan aracın sızdırmazlığı ve projesine uygunluğu 

tarafımızca kontrol edilmiştir" ibaresi de kayıt altına alınmaktadır. Kısaca değindiğim ve Sanayi Bakanlığınca 

uygulanan yasal prosedür budur. Fakat sonuçta bütün bu işlemlerde iş sonunda bu işlemlerin her kademesinde 

görev alan insan faktöründe düğümlenmektedir. Herkes sorumluluğunun bilincinde hareket ettiği müddetçe 

meydana gelebilecek olan sorunlann çözüleceği kanaatindeyim. 

Teşekkür ediyorum. 

OTURUM BAŞKANI- Biz teşekkür ederiz. 

İkinci konuşmacımız Hayrinnüsa Hanım, TŞOF adına katılıyor. 

Buyurun Hayrinnüsa Hanım. 

HAYRİNNÜSA ÇİLİNGİROĞLU- Teşekkür ederim Sayın Başkan. 

Değerli katılımcılar; öncelikle temsil ettiğim Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu ve şahsım 

adına hepinizi sevgi ve saygıyla selamlıyorum. 

Makina Mühendisleri Odası Ankara Şubesine de bu Sempozyumun düzenlenmesi ve sonuçlandırılması 

aşamasına kadar Federasyonumuzla işbirliği ve görüş birliği yaptığı için teşekkürlerimi sunmak istiyorum. 

Sabahki oturumlar ve en son yapılan konuşmayla birlikte izledik ki, LPG'yle ilgili yasal düzenleme çalışmaları 

1995 yılında başlamış, günümüz, içinde bulunduğumuz yıl, yani 2002 yılında sonuçlandırılmış. 6 yıllık 

bir sürede kamu ancak yasal altyapıyı tamamlamış. Oysa hepimiz biliyoruz ki, LPG uygulaması, araçlarda 

kullanılması uygulaması kaçak, korsan şekilde 199O'lı yıllann başlannda başladı ve ilk defa Federasyon 

bu kaçak, özellikle de mutfak tüplerinin araçlarda kullanılarak bilhassa da taksi otomobillerde kullanılmasını 

127

öğrenmesi üzerine ilk defa üniversiteler nezdinde ciddi bir araştırma yaptırmak suretiyle başta Sanayi ve j 

Ticaret Bakanlığımız olmak üzere ilgili merciler nezdinde bir lokomotif görevi üstlendi. 

Ülkemiz bu tedbirleri uygulamanın öncesinde ve başlangıcında yapmak yerine ne yazık ki, büyüyen 

sorunları çözümlemek amacıyla gecikmeli yapmayı tercih etti. Konuyla ilgili ciddi bir politika ve buna bağlı 

bir plan ve programı ne yazık ki, bugüne kadar belirleyemedi ve uygulamaya koyamadı. LPG pazarında i 

payımız düşük; çünkü 100 küsur bin taksi otomobil var; ama CNG için çok daha büyük bir pazara sahibiz, o •; 

gözle değerlendirilmesini rica ediyorum. Onun için de tabii ki aynı belirsizliğin CNG'de yaşanmamasını da 

diliyoruz. 

Özellikle de LPG'nin ticari araçlar dışında özel otomobiller tarafından kullanılmaya başlaması üzerine 

ki, bu rakam 1,5 milyon olarak bugün telaffuz edildi. Kesin rakamın hiçbir kamu kurumu tarafından belli 

olmadığını ve kesin olarak kayıt altına alınmış olmadığı kanaatindeyim. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı temsilcimiz 

bu konuya ne der; bilemiyorum. Özel araçlarda yaygın olarak kullanılmaya başlaması üzerine 

hükümetler akıl almaz tedbirler -tedbir denilebilirse- almaya başladı. Bu sözde caydırıcı tedbirlerin başında 

LPG'ye yapılan zamlar ve vergiler gelmektedir. Çok geriye gitmeye gerek yok. Uygulamanın başlandığı 

tarihlere gitmeye gerek yok. 1999 yılı Şubat ayında LPG fiyat satış fiyatı Ankara için 91 700 litre fiyatı. 2002 j 

yılı Şubat ayında 744 100 lira, 13.12.2002 tarihi itibariyle bu fiyat Ankara'da 1 007 000 lira litre fiyatı. 1999 / 

yılıyla mukayese ettiğimizde" zam oranı % 1 098. Tam bir inceleme yapma imkânı bulamadım. Ancak diğer 

mal ve hizmetlerde bu kadar yüksek oranda 3 yıllık bir sürede artış meydana gelmiş ve zam rekoru kırılmış \ 

mıdır? Takdirlerinize arz ediyorum ve hâlâ da zam rekortmenliğine devam edeceğinin işaretleri alınıyor. 

Zamların yanısıra ÖTV uygulaması başlatıldı biliyorsunuz. "Ekonomik kriz" dedik, "tüketici endeksi" 

dedik, "toptan eşya fiyatı endeksi" dedik. Bunlardan hangisi baz alınırsa alınsın, bizim tarafımızdan bu fahiş 

artışın, bu rekorun herhangi bir izahının olmadığı düşünülmektedir. Taksi sayısı 1993 yılında Türkiye geneli 

için 141 140 idi. 2002 Haziran ayı içerisinde Emniyet Genel Müdürlüğü kayıtlarından alınmış bilgidir bu, 

taksi otomobil olarak tescil edilmiş. Otomobil sayısı 141 140'tan 108 564'e düşmüştür. Yani LPG başlangıçta 

taksici esnafı için bir kurtarıcı olarak düşünülmüştür. Ancak bu sayılar, verilerle taksici esnafını kurtarmak j 

yerine batırmıştır diyebiliriz. ! : 

Esnafımızın yaşadığı sorunlar bunlarla da kalmadı. Pazar olarak yaşadığımız sorunlar içerisinde zamlar 

ve vergilere ilaveten Hükümet iki yanlış karar aldı. Bunlardan bir tanesi teknik muayene harçlannm LPG I 

dönüşümü yaptırmış araçlarda harçlannm 20 kat artınlmasıydı. Hemen bunun akabinde bir yıl sonra gündeme 

geldi. LPG dönüşümü yaptırmış araçlar için devlet, hükümet dört misli motorlu taşıt vergisi tahsil etmeye 

kalktı. Ancak bu iki yanlış karar, yanlış hesabın Bağdat'tan dönmesi hesabına uygun bir şekilde Danıştaya 

açılan davalar sonucunda bu kararlar geri çekildi. Ancak bu kararlar sonucunda da esnafımız ayn bir mağduriyete 

uğradı, o da şu: Özellikle motorlu taşıt vergisini zamanında yatırmış olan esnafımız bu ödediği 

vergiyi ne yazık ki, geri alamadı. Bir kısmı geri aldı. Maliye Bakanlığı bu konuda da bu ödenmiş olan vergilerin 

geri ödenmemesi konusunda güzel bir genelge hazırladı ve bu şekilde esnafımızın ayn bir mağduriyeti , 

söz konusu oldu. f 

Bu şekilde sabah oturumlarda izledik. Dünyada belli ülkelerde, özellikle hava kirliliğinin yoğun olarak 

yaşanıldığı, alternatif yakıt arayışlannın olduğu, çeşitli programlar geliştirildiği ülkelerde alternatif yakıt kul- i 

lanmanın, ticari araçlarda kullandınlmasının teşvik edildiğini gördüğümüz birçok örnek olmasına rağmen, 

ülkemizde ise bunun tam aksi bir durum söz konusu oldu. Alternatif yakıt kullandığı için taksi otomobil sahibi 

esnafımız cezalandınlmış duruma düşürüldü. 

LPG uygulamasında söylenilecek çok söz var. Ancak zaman sınırlaması nedeniyle halen 

Federasyonumuzun devletten beklentilerini üç ana başlıkta söyleyebilirim. LPG fiyatında ticari araçlar için 

ayn bir düzenleme yapılmalıdır. Özel otomobiller ayndır, onlann işlevi ayrıdır, kullanım amaçlan ayndır. 

Ticari araçların kamu adına bir taşımacılık yapması söz konusudur. Dolayısıyla, her yönüyle, sadece t 

ekonomik yönden değil, çevre kirliliği, gürültü kirliliği ve sair gibi sebeplerle de ticari araçlann teşvik f 

edilmesinde ilk uygulama LPG fıyatlannın ve vergilerin düşürülmesidir. Aynca çeşitli istisnalar ve CNG'de V

gelecekte yaşayacağız. Teşvik tedbirleri de sürdürülmeli. Aksi takdirde LPG kullanan esnafımızın cezalandırılması 

karan alınmış ve bu şekilde uygulamaya devam edilmiş olacaktır. 

CNG konusunda Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonunun görüşlerini de kısaca arz etmek 

istiyorum. Biliyorsunuz, enerji piyasasıyla ilgili bir kanun yürürlüğe konuldu ve Enerji Piyasası Düzenleme 

Kurulu bu kanuna göre kurularak göreve başladı. Kanuna bağlı olarak doğalgaz piyasasıyla ilgili sadece enerji 

piyasası değil, aynı zamanda doğalgaz piyasasıyla ilgili yönetmelikleri hazırlama çalışmalarını tamamladı. 

Bu EPDK'nın doğalgaz piyasasryla ilgili yönetmeliklerinden bir tanesi Doğalgaz Piyasası Lisans 

Yönetmeliğidir. İzleyenler için 11.12.2002 tarihinde yürürlüğe girdi Doğalgaz Piyasası Lisans Yönetmeliği. 

Bu yönetmeliğin 7. Bölümünde sıkıştırılmış doğalgaz lisansıyla ilgili hükümlere yer verilmiştir. Araçların 

CNG ihtiyacı için kurulacak dolum istasyonları da lisansa tabi olduğu ifade edilmektedir. Ancak Enerji 

Piyasası Düzenleme Kurulu uzmanlarıyla yaptığım telefon görüşmesi sonucunda 12.12.2002 tarihine kadar 

kurullarına lisans için herhangi bir başvuru olmadığını belirtmişlerdir. 

Araçların dönüşüm kitlerinin ithali ve montajı için daha önce LPG için Sanayi ve Ticaret Bakanlığının 

yetkilendirmiş olduğu firmaların sahip olduğu yetki belgeleri CNG'yi de kapsamaktadır. Bu konuda yeni bir 

düzenlemeye ihtiyaç olmadığı düşünülmektedir. Ancak araçlarda LPG kullanımı ile ilgili olarak Sanayi ve 

Ticaret Bakanlığınca uygulama tebliğleri çıkarılmıştır; bundan Sayın Coşar biraz önce bahsetti. Aynı düzenlemeler, 

yasal düzenlemelerin bir parçasıdır. Araçlarda doğalgaz kullanımı konusunda da muhakkak yapılmalı 

ve yürürlüğe konulmalıdır. 

Araçlarda doğalgaz kullanımının yaygınlaşması, dolum istasyonları aracılığıyla arz güvenliğinin sağlanmasına 

bağlıdır. LPG'yle çalışan motorlu araçlar için bu 12.2.2002 tarihinde yayınlanarak yürürlüğe giren 

yönetmeliğe benzer bir düzenleme CNG dolum istasyonlarının kurulması ve işletilmesiyle, denetimiyle ilgili 

hususlarda da yasal düzenleme yapılmasını gerektirmektedir. 

Özel Tüketim Vergisi Kanununa bağlı olarak CNG için de ÖTV uygulanmaktadır. BOTAŞ Genel 

Müdürlüğünden dün aldığım bilgi, 1.11.2000 tarihinden geçerli doğalgazın metreküp fiyatı 239 206 lira, buna 

434 187 lira ÖTV ilave ediliyor ve % 18 KDV uygulanıyor. Buna bayii kân dahil değil henüz. Bu bayii kân 

da ilave edildiğinde bu rakamın 1 100 000-1 200 000'ler civannda olacağı; bu şu demek aslında: Biraz sonra 

devlet politikası talebimiz olacak, devletin bir politika belirleme talebimiz olacak. Devlet, araçlarda doğalgaz 

kullanılması durumunda gardım bu sefer LPG'de olduğu gibi sonradan değil, gardım önceden almış. 

"Araçlarda doğalgaz kullanırsanız canınızı yakanm" diyor tabiri caizse, bağışlayın beni. Yani gerek ticari 

araçlann, gerek özel araç sahiplerinin doğalgaz ucuz diye bu işe girmesini peşinen önleyici mahiyette bir politika 

izlemeye çalıştığını buradan anlıyoruz. 

Oysa kamu yararlan göz önünde tutularak özellikle ticari araçlarda bütün dünya genelinde öncelik ticari 

araçlardadır. CNG kullanılmasının bir devlet politikası olarak belirlenip plan dahilinde uygulanmaya konulması 

esastır; bunun örneklerini birçok ülkede -sabahleyin de konuşmacılar aktardılar- görmek mümkün. Konu 

bireysel girişimlere bırakılamayacak öneme haizdir. Neden bireysel girişimlere bırakılamayacak kadar öneme 

haizdir. Biliyoruz ki, İstanbul'da en az 150 taksi otomobil bireysel girişimler sonucunda CNG dönüşümü yaptırmıştır 

ve şimdi bu CNG dönüşümü yapılmış araçlar ne yazık ki, kullanılamamaktadır veya sadece benzinle 

işletilmesi söz konusudur. Araçlarda CNG kullanımı konusunda belirsizlik mevcuttur. Bu nedenle 

Federasyonumuz bu uygulamaya mesafeli durmaktadır. Çünkü geçmişte devletten hiçbir teşvik görmeden 

esnafın kendi imkânlarıyla yaptırılan LPG dönüşümünün esnafımıza faturası çok ağır olmuştur, çok ağır fatura 

ödenmiştir ve hâlâ bu fatura ödenmeye devam ediyordur. Benzer sıkıntının ve sorunlann CNG'de yaşanılmasını 

istemiyoruz. 

Şunu da hemen hatırlatmak istiyorum: CNG uygulaması, LPG'de olduğu gibi sadece taksi, otomobillerle 

sınırlı olmayacak, otobüs, kamyonet ve kamyon türü araçları da gelecekte kapsayacaktır. Haziran 2002 tarihi 

itibariyle toplam motorlu araç sayısı 9 860 527, bunun içerisinde toplam ticari araçların sayısı ise, 

1.291.661 dir. Yani pazar oldukça geniş ve CNG'yle ilgilenenlerin iştahını kabartacak büyüklüktedir. 

129

Federasyon olarak ciddi, tutarlı, ekonomik ve sosyal maliyetleri hesaplanmış, fayda maliyet analiziyle 

geleceğe yönelik projeksiyonu yapılmış. Yatırımcının ve kullanıcının teşvikine ilişkin önlemleri öngörmüş, 

geniş perspektifli bir devlet politikasını görmek ve değerlendirmek istiyoruz. • 

• I 

Federasyonumuz CNG'nin araçlarda alternatif yakıt olarak kullanılmasına prensipte karşı değildir. 

Ancak bu konuda oluşturulacak kısa, orta ve uzun vadeli politikaların şeffaf olmasını, politikalar oluşturulmadan 

önce meslek üst kuruluşu olarak görüşlerimizin alınmasını, karar sürecinde demokratik katılımımızın 

sağlanmasını, esnafımızın hak ve menfaatlerinin korunmasını ve kollanmasını talep ediyor ve bekliyoruz. 

Sonuç olarak bir cümle ifade etmek istiyorum: Devletimiz LPG tecrübesinden de yararlanarak piyasada 

bu yönde bir hareketlenme başlamadan önce gerekli değerlendirmeleri yukarıda belirttiğimiz ilkeler doğrultusunda 

yapmalı ve piyasadaki tüm tereddütlere açıklık kazandırmalıdır. Gönül isterdi ki, bugün yapılan bu 

güzel toplantıda Enerji Piyasası Düzenleme Kurulundan ve Enerji Bakanlığından da katılımlar olsun ve 

katılımcılar onların da görüş ve temennilerini dinlesin ve izlesin isterdim. 

Hepinizi saygıyla selamlıyorum. Teşekkür ederim. i 

OTURUM BAŞKANI- Biz teşekkür ederiz. '• 

İstersiniz yine Bülent Esinoğlu Beyle devam edelim. Çünkü konular birbirleriyle bağlantılı ve yakın. 

Bülent Beyi tanıyanlarınız vardır. Sanayi Genel Müdürlüğü süreci içerisinde Makina Mühendisleri Odasıyla • 

yaptığımız ortak çalışmaların olumlulukları o dönemde başlamıştı. Bu anlamıyla da Bülent Beye o çalışmalarından 

dolayı buradan teşekkür ediyorum. 

Buyurun Bülent Bey. 

BÜLENT ESİNOĞLU (TESK)-Teşekkür ederim Başkan. /, 

Değerli katılımcılar, öncelikle şunu belirtmek istiyorum: Tabii sabahtan beri LPG ve doğalgazla ilgili, 

araçlarda doğalgazın kullanılmasıyla ilgili epeyce bir görüşme, konuşma, düşünce aktanmı oldu. Aslında bize ' 

fazla söyleyecek bir şey kalmadı. Prosedürle ilgili bilgileri Erol Bey verdi. Esnafımızla ilgili ve kullanıcı 

tüketiciyle ilgili sorunları Hayrinüsa Hanım verdi. Daha sonra gene tüketiciyle ilgili ve verimle ilgili tarafını 

arkadaşlar verecekler; ama genelde etraflıca görüşüldü ve konuşuldu. Ben burada daha önce bu işi başlatan 

birisi olarak 1994 yılında Sanayi ve Ticaret Bakanlığında Sanayi Genel Müdürlüğüne başladığımda bu sorun 

Hayrinüsa Hanımın dediği gibi 1990 yılından itibaren tüpgazla vesaireyle falan uyduruk sistemlerle cereyan 

ettiğini gördük. Şoförler Federasyonunun bu işe sahip çıkması sonucunda bunun yasal bir prosedüre oturtulması 

gerekiyordu. O sırada da sorumlu kişi bendim. Ben de kendim İskenderun Demir Çelikte daha çok gazın j 

içerisinde ve böyle tehlikeli işlerin içerisinde yaşayıp gelen, üretimin içerisinden gelen birisi olduğumdan / 

dolayı da bu gazın araçlarda kullanılabileceğini ve herhangi bir güvenlik sorunu olmadan bu işin ' 

halledilebileceğine inanıyordum. r 

Ancak çevrede o sırada bu işi benim yapmamam için çok önemli baskılar oldu. "Patlar, çatlar" dediler, 

sarışın bombalar koydular, televizyonlarda hatta bazı araçları havaya uçurdular ve saire falan... 

Televizyonlarda çok önemli konuşmalar yapıldı. Bu işi yapmamamız için çokuluslu şirketlerin uzantıları olan 

insanlar çok uğraştılar. Ama ben de inat ettim, bunu yapmaya karar verdim. Hatta yanımızdaki, böğrümüzdeki 

daire başkanı, genel müdür muavini arkadaşlar bile gelip bana baskı yapıyorlardı. "Yahu ne yapıyorsun? 

Biz minibüslerde dizellere geçiş yaptık, bütün minibüsler şöyle oldu, bu böyle olur" falan filan... 

Ben zaten o anda caymış olsaydım bu iş bugün burada konuşulmuyor olacaktı. Ancak ben bu işe j 

başlarken CNG'yle başlamak istedim, yani direkt doğalgazla başlamak istedim ve yönetmeliği yazdık. / 

Yönetmelik yazıldıktan sonra da çeşitli yerlerden de tabii görüş alınıyor ve saire filan. O arada otomotiv ' 

sanayinin ilgilileri "aman sen ne yapıyorsun kardeşim? Bu olur mu?" falan... Gene bir baskı başladı. Bu sefer r 

130

en çok inatlaşınca falan, bu arada da bakanlar falan değişiyor. Dolayısıyla, bir bakana dertlerini anlatıyorlar, 

öteki geliyor, ben 5 sene genel müdürlük yaptım, 8 tane bakan değiştirdim. O arada ben "bunu nasıl aradan 

geçirebilirim?" diye bununla uğraşıp duruyorum. 

Neyse, LPG'yi yazdık, o sırada bizim Ersen Yavuz Bey de müsteşanmızdı, müsteşar da bu konunun haklılığına 

inandığı için bana destek verdi, LPG'yi geçirdik. Fakat bu arada otomotiv sanayiinin belli kesimlerinden 

gene tepkiler gelmeye başladı. Zaten bu işin esas yapılmasını istemeyen iki tane olumsuz sektör 

vardır ve bütün diğer sektörlerde çok olumsuz etkiler yaparlar. Bunların birisi otomotiv sanayiidir, diğeri de 

enerji sektörüdür. Taa 1948'den beri demiryolu yaptırmazlar Türkiye'ye, karayolu yaptırırlar. Atatürk 

zamanında 3 500 kilometre demiryolu yapılmıştır, ondan sonra cumhuriyet hükümetleri zamanında 252 kilometre 

demiryolu yaptırmıştır. Yani ne zaman ki, çokuluslu şirketler devreye girmiştir, siz politika üretemezsiniz, 

devlet ve ulus-devlet dağılırken ulus-devlet karar veremiyor. Bir şeye karar vereceğiniz zaman 

menfaat grupları, dışarıdaki ana arterler hemen harekete geçiyor ve sizi engelliyorlar. 

Dolayısıyla, doğalgazı o zaman bana uygulattırmadılar. LPG'yi uygulattılar. LPG'nin prosedürlerini bir 

yere kadar getirdik. Ama esas itibariyle şimdi gene geldi geldi, doğalgaz meselesine geldi. Çünkü doğalgazın 

otomobillerde ve araçlarda uygulanması herkes biliyor ki, çok ekonomik, yedek parça tasarrufu yapıyor, yağ 

tasarrufu yapıyor. Performansı yüksek, dolayısıyla doğalgazın araçlarda kullanılması mecburiyeti var. 

Aslında doğalgazın otomobillerde ve araçlarda kullanılmasının çok yararlı olduğunu Amerika bizden çok 

daha iyi biliyor, çokuluslu şirketler bizden çok daha iyi biliyor. Ama şundan dolayı doğalgaza mani oluyorlar: 

Biz biliyoruz ki, doğalgaz üretiminin % 50'si Sovyetler Birliğinde, % 17'si de İran'dan meydana getirilmekte, 

yani dünya çapında baktığınız zaman % 67'si çokuluslu tekellerin dışındaki kontrollerde. Ne zaman 

ki, bu doğalgaz kontrolü, bu çokuluslu şirketlerin eline geçecek, o zaman bütün araçların hepsi, hatta kamyonlar 

da, çekiciler de, hepsi de doğalgaza geçecek. Doğalgazdaki ufacık bir zorluk ne? Basıncın biraz yüksek 

olması. Basınçta aslında fazla da bir yükseklik yok. Şimdi de ondan korkutuyorlar. "Basınç yüksek, çatlar, 

patlar." Gene hâlâ aynı mekanizmaları işletiyorlar. O zamanki yaşadıklarıma benzer şeyler cereyan ediyor. 

Doğalgazın araçlarda kullanılması ulus-devletin sağlıklı bir şekilde ayakta durmasıyla ilgili, bağımsızlığına 

sahip çıkmasıyla ilgili, kendisine sahip çıkmasıyla ilgili; bütün sorunlarda olduğu gibi kendisine sahip 

çıkmasıyla ilgili. Yoksa doğalgaz falan; ancak bir yere kadar uygulattırırlar, talimatnameler başladı zaten, 

doğalgaz lisansıydı, yok şuydu, yok buydu falan gibi meselelerle bunun önünün engellenmesine doğru 

gidiliyor. Hatta bunu o kadar önemsiyorlar ki, IMF raporlarının içerisine bile bunları sokuyorlar. Çünkü bir 

defa araçlarda artık doğalgazın kullanımı kolaylaştınlır ve onun sanayisinin önü açılır, o gidiverirse tabii şu 

anda fueloil satan ve diğer fosil yakıtlar satanlar biraz daha sıkıntıya girecekler. 

Bakın, size çok basit bir örnek daha vereyim. Başımdan geçmiş bir örnektir. 1994 yılında Amerika'da bir 

yağ filtre fabrikasında çalışan Amerikalı bir mühendis geldi. Bir filtre yapmış, yanında da bir Türk var. 

1954'te o Türk oraya gitmiş, onunla beraber çalışıyorlar falan... Bu yağ fitresinin özelliği motora takıyorsunuz 

ve fiyatı da bizim filtre fiyatı kadar ve bir daha yağı hemen hemen arabanız çalıştığı sürece fazlaca değiştirmiyorsunuz, 

yağ çok geç bozuluyor. İçerisindeki emprüteleri alıyor, süzüyor, filtre ediyor, sadece siz üzerine 

100-150 gram kadar ilave yapıyorsunuz. Bir daha da filtre değiştirmenize gerek yok. Bunu ben otomotiv 

sanayiindeki çeşitli birimlere yazıyla yazdım ve bu fitrelerin uygulanmasını, belli bir deneme sürecinden 

geçirilmesini istedim. 

Bütün otomotiv sanayiinden bize tabii esas, ana bilgi paketini aldıkları ana patron firmaya sordular, onlar 

da "katiyen olmaz" dediler. Bunlar arabalarda uygulanmaz. Halbuki şu anda benim Internet'ten elde ettiğim 

bilgiler kadarıyla California'da birçok araçta bu şu anda bizim aynı ilk başta LPG'nin yasal yollardan olmadan 

kullanıldığı gibi şimdi orada da bu kullanılıyor. Bu da aynı şekilde bir zaman sonra tekrar devreye girecek. 

Bu filtreyi niye kullandırtmıyorlar? Yağ satışları, o zamanki benim yaptığım hesaba göre, 1994'le şimdi tabii 

rakamlar çok değişti, 3 trilyon yılda ulusun ekonomisine katkı oluyordu, biz bunları diğer araçlarımıza taksaydık. 

Şu anda aynı sorun var; ama bunun patenti alınmış, kullanımı denenmiş ve saire ve saire. Yani teknolo- 

131

jinin üretilmiş olması da bir şey ifade etmiyor. Yani iş geliyor, geliyor, politikaya yahut da iradeye geliyor, o 

ulusun iradesine geliyor. Bir şeyi kullanıp veya kullanamamak. Yani biz burada tabii çok şeyleri konuştuk, j 

teknik olarak da konuşuldu. İşte yasal düzenlemeler konuşuldu, Türkiye'deki konumlan konuşuldu ve saire; • 

ama iş geliyor, geliyor, geliyor, iradeye dayanıyor. İrade, yani kendinden yana mısın, değil misin? Yoksa ' 

çokuluslu şirketlerin buradaki uzantısı mısın, onların çıkarlarını mı devam ettiriyorsun? Onlarla mı içli, 

dışlısın? Çünkü o çıkar zincirinin içerisine bir girdi miydi, bir de bakıyorsun taa uçtaki bayie kadar o sistemi 

savunmaya başlıyor, o sistemle iç içe oluyor. Çünkü menfaati oradan düzenlenmiş oluyor. O teknik düzenlemeyi, 

ulusun yararına olan düzenlemeyi bir türlü yerine getiremiyorsunuz. Mesela, buna benzer yine bir şey \ 

daha yapmaya çalışmıştım. Araçların dışının lastik kaplanması işini yasal hale getirmeye çalıştım; onu basara- ' 

madım. Dışarıdan lastik üreticileri "sen ne yapıyorsun?" diye hemen üstüne geliyorlar. Bunlardan kurtulabilmek 

için irade oluşturmak gerekir. Yani sadece tekniği bilmek, doğruyu bilmek yetmiyor. Artık doğru bir 

şey değil, hiçbir şey değil. Doğruyu herkes buluyor artık. 

CNG'nin kullanılmasının araçlarda çok büyük tasarruf sağladığını herkes biliyor, şuradaki herkes bili- / 

yor. Yani bu işe duyarlı olmayanlar da biliyor, duyarlı olanlar daha iyi biliyor. Fakat bunu gerçekleştiremi- ' 

yorsun; neden? Çünkü başka büyük bir menfaat grubunun menfaatinden çıkaramıyorsun mevzuu. r 

Ben bu konuda teknik olarak bir şey söylemek istiyorum. Burada sözlerimi kısa kesmek istiyorum. Zaten 

herkes sabahtan beri fazlasıyla yoruldu; bu türlü şeyleri çekecek hali de kalmadı. Fakat bu denetimle ilgili 

mekanizmayı ben o zaman da kurmak istemiştim. Hatta bu denetimleri bizim kendimizin yapamayacağını 

bildiğim için araçlardaki hem proje denetimi, hem de dolum tesislerinin denetimini Makina Mühendisleri ' 

Odasının üzerine yıkmaya çalıştım. Çünkü bizim kendi kadromuzda yapılabilecek gibi bir şey değildi. Fakat 

bu denetim de bir para meselesi. Yani bu denetlemeyi kuracak bir müessese vereceksiniz ya da bu işle ilgili, 

bilgili belli bir lisansa sahip, sertifikaya sahip insanlar vasıtasıyla bunu denetleyeceksiniz; bu da bir para , 

meselesi, bu parayı birisinin çıkarması gerekiyor. Kimden çıkacak o para? Ya bunu Şoförler Federasyonu f 

yapacak, bu denetim işi Şoförler Federasyonuna verilecek veyahut Karayollarına verilecek veyahut bir birim V 

kurulacak o da parayla işlediği için o bir yerden ödenek alacak, o ödeneğin karşılığında bu denetimi yapacak. 

Şu anda bu kesinlikle başı boş bir vaziyettedir; denetimi yoktur ve bu denetimin olmadığını da ben bu işi 

yaparken de biliyordum. Zaten en çok korktuğumuz şey bunun denetiminin nasıl yapılacağıydı? Bunu bizim 

İl Müdürlükleri vasıtasıyla bunu denetlemeye kalkarsanız oradaki insanlar zaten çok düşük ücretlerle çalışıyorlar, 

kadro olarak çok yetersizler, miktar olarak yetersizler. Yani bunun İl Müdürlükleri vasıtasıyla 

denetlenmesi de çok zor, gerçekler böyle. Ben genel müdürken de bunu söylüyordum. Şimdi dışarıdayım, 

gene aynı gerçeği söylemek zorundayım. Çünkü bu doğrunun bilinmesi lazım ve buna göre birilerinin çare 

araması lazım. Denetimle ilgili söylemek istediğim bu. 

Bir de Türkiye'de bir ulusal gaz yakma teçhizatları Enstitüsü gibi bir enstitünün kurularak bu gaz yakan

Tabii bu bilim kurulu geliştirilirken bir de tabii Türkiye'de genelde bizim gibi duyarlı insanların Ar-Ge 

kültürüne, araştırma-geliştirme kültürüne yatkın olması lazım. Bir bilim kitlesi, bu işlerle ilgili çalışan, düşünen 

bir bilim kitlesi olması lazım, Türkiye'de o da yok. Artık birisine diyorsun ki; "yahu çok iyi bilim olan, 

başında da profesör yazan, bilmem ne, al sana bir tane rapor hazırla, getir" o yönde bir rapor hazırlatıyor. 

"Böyle bir rapor daha hazırla, getir" diyor, öyle bir rapor hazırlayıp getiriyor. Yani bağımsız bir kurumun 

olması lazım ki, gerçek bilimi halkın önüne aktarabilsin. Yoksa iki milyar lira verdi diye o fikre "evet" diyor, 

iki milyar lira verdi diye öteki taraftaki fikre "evet" diyor. Böyle bir müessese, yani bunun bir devlet kuruluşu 

tarafından yapılması gerekiyor. 

Teşekkür ediyorum. Hepinize saygılar sunuyorum. 


Evet, Turan Bey, tüketici haklan cephesinden nasıl görünüyor? 

TURHAN ÇAKAR (Tüketici Hakları Derneği Başkanı)- Teşekkür ederim Sayın Başkan. 

Değerli konuklar, şahsım ve Tüketici Hakları Derneği adına hepinizi selamlıyorum. 

Sabahtan beri çok yoruldunuz. Çok şeyler söylenildi. Ben de genel olarak "sorunlar ve çözüm önerileri" 

adı altında iki bunları çok hızlı bir şekilde toparlamaya çalışacağım. Türkiye'de şu anda LPG tüketiminin % 

45'i tüplü, % 22'si dökme, % 33'ü otogaz ve giderek de bu otogaz lehine artıyor. 

Sorunlar; bir defa hep söylenildi. Büyük bir mevzuat ve yetki karmaşası var. Yani mevzuat ve yetkili 

kuruluş sayısı yeterince fazla. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Çevre Bakanlığı, Çalışma Bakanlığı, Bayındırlık 

Bakanlığı, belediyeler, Sağlık Bakanlığı gibi bir sürü kuruluş var ve bu kuruluşlar arasında bir sürü standart 

var, bir sürü yönetmelik var, mevzuat var ve bu mevzuatlar arasında da uyumsuzluklar bulunmaktadır. Bazı 

mevzuatlarda birtakım çelişkiler, uyumsuzluklar bulunmaktadır. Yetkili kuruluşlar arasında yetki karmaşası 

ve koordinasyon eksikliği vardır; bu durum tabii birçok belirsizliğe ve birçok sorunların doğmasına neden 

olmaktadır. 

Genellikle mevzuata firmalar tarafından yeterince uyulmamaktadır; bu zaten sabahtan beri söyleniyor. 

Denetimler yeterli değildir; bunun da birçok nedeni vardır. Mevzuattan kaynaklanan nedenler, koordinasyonsuzluktan 

kaynaklanan nedenler, kadro eksikliğinden kaynaklanan nedenler, eğitimsizlikten kaynaklanan 

nedenler diye yeterince denetim yapılmamaktadır. 

Firmaların yerleşimi; yerleşim şu anda Türkiye'de yasal olsa bile, standartları olsa bile yerleşim maalesef 

çevre ve tüketici güvenliği açısından uygun değildir. Mevcut durum, tüketici sağlığı, tüketicinin sağlık ve 

güvenlik hakkı, sağlıklı bir çevrede yaşama hakkı ve orada çalışanların güvenliği açısından uygun değildir. 

Yani aslında mevzuatta var; fakat mevzuata uygun olmadığından dolayı bunlar yerine getirilmemektedir. 

Diğer taraftan dünyadaki ve ülkemizdeki gelişmeler, teknolojik gelişmeler, bilimsel gelişmeler bu 

mevzuata zamanında düzenlemelere yansımamaktadır. Bu konuda maalesef ulusal bir politika yoktur. 

Birtakım kişiler ve grupların çıkarları doğrultusunda günlük politikalar uygulanmaktadır. Uygulanan fiyat 

politikaları ne tüketici haklanna uygun değildir, ne de ulusal, fiyat politikaları Türkiye'nin yararına uygun 

değildir. Zaten bunlar hep dışa bağımlı, gazıyla aparatıyla hep dışa bağımlı sistemlerdir. Tüketiciler bu konuda 

yeterince bilgilendirilmemektedir. Bu konuda saptadığımız bazı sorunlar şöyle: Örneğin, standartlara ve 

mevzuata aykırı tüp satışı şehir merkezinden, yani eskiden çok daha berbattı, ben de Sanayi ve Ticaret 

Bakanlığında bu konuda daire başkanlığı yaptım, denetim yaptım, İl Müdürlüğü'nde 10 yıl mühendislik yaptım. 

O dönemden biraz daha iyi LPG iki kilogramlık ve 12 kilogramlık tüpler biraz daha bugünlerde o zamana 

göre daha iyi. Ama maalesef bu kırsal kesimde, belgelerde aynı sorunlar devam etmektedir. 

133

Ev ve bazı ev aletleri satış yerlerinde ne yazık ki, hâlâ LPG tüpleri satılmaktadır. Birçok tüp satış aracında 

bulunan yangın söndürme cihazları genellikle işlevsiz ve bu cihazlar standarda uygunluğunu kaybetmiş 

durumdadır ve zaten birçok araçta tüp bulunmamaktadır. Tüpten tüpe dolum veya tanktan tüpe dolum 

yapıldığı gözlemlenmekte ve belirtilmektedir. Eğitim yetersizdir, eğitimi olmayan, ustalık belgesi olmayan 

insanlar tarafından servisler yapılmaktadır. Bazı LPG istasyonlarında ev tipi tüplere kaçak dolum yapıldığı 

gözlemlenmektedir; zaten burada söylenildi. 

Dökme LPG'deki sorunlar; genellikle çeşitli işyerleri ve konutlarda bu kullanılmaktadır. Yani tank olarak 

ve bu tankların bulunduğu yerlerde güvenlik uzaklıkları zaten standartlara uygun olmadığı gibi birçoğunda 

aslında o standart ve mevzuat da zaten uygun değil. Burada da gene mevzuatlara uyulmamakta, standartlara 

uyulmamakta. Tankların standarda uygun olup olmadığı, test edilip edilmediği de belli değil. Tanktan tanka , 

veya tanktan tüpe dolum yapıldığı belirtilmekte, gözlemlenmekte. ' » 

Genellikle dökme LPG uygulaması Türkiye'de maalesef sağlıklı ve güvenli bir uygulama değil. Bu ' 

konuda gerek LPG istasyonları konusunda, örneğin birkaç kaza, biliyorsunuz en son iki ay kadar önce \ 

Akçagaz LPG dolum tesislerinde dolum yapılırken bir patlama oldu. Bir Pazar günü bir kamyon şoförü ve 

orada çalışan bir bekçi dolum yaparken patlama oldu ve şoför öldü, bekçi yaralı. Allah'tan Pazar olduğu için 

orada başka insanlar da yoktu, olsaydı çok daha büyük can kaybı söz konusu olabilecekti. Ya bu insanlar 

görevli değil, görevli olmadığı halde onlara görev verilmiş ya da görevli; ancak eğitimleri, bilgileri yetersiz 

olduğundan dolayı böyle bir olay oldu. Aynca gene kale radyatör fabrikasının ısıtılmasında kullanılan tankın 

bir yerden bir yere taşınması sırasında vinç takıldı, delindi ve orada da büyük bir patlama oldu; buna benzer 

sorunlar maalesef yaşanıldı, halen yaşanılmakta. 

Otogaz istasyonlarında ve otogaz araçlarında çıkan sorunlar; Türkiye'de hep söylenildi, 3 bin dolayında r 

otogaz istasyonu bulunmakta, burada 1,5 milyon üzerinde de LPG dönüşümlü araç olduğu söylenildi. V 

Sorunlar; LPG kullanan araçlarda maalesef yangın güvenliği yeterli değildir. Çoğunda aynı şekilde yangın . 

söndürme tüpü bulunmamaktadır ya da bu tüpler çalışmamaktadır, kullanım ömrü geçmiştir, standarda uygunluğunu 

kaybetmiştir. Ruhsatsız LPG kullanan araç ne kadar? Gerçekten ben onu merak ediyorum. 1,5 milyondan 

kaçı ruhsatlı, kaçı ruhsatsız? Bu konuda bir denetim var mı? 

Otogaz istasyonları genellikle mevzuata uymayarak ruhsatsız araçlara aynı şekilde dolum yapmaktadır 

ve gene evde kullanılan birtakım tüplere bu istasyonlarda dolum yapılmakta ve bu yapılan dorumlarda tüketiciler 

maalesef aldatılmakta; miktar yönünden aldatılmakta. Tabii güvenlik yönünden de çevre güvenliği 

tehlikeyle karşı karşıya kalmakta. ( 

•i 

Aykırılıklar nedeniyle ülkemizde cezai işlemler ne yazık ki, yeterli değil, caydırıcı değil. Ancak 2001 i". 

yılında Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından 203 otogaz istasyonuna standart ve mevzuata aykırılıktan ceza ' 

kesildi. Belediyeler ne yaptı, ne kadar ceza kesti? Onu da tabii yeterince bilmiyoruz. t 

Çözümlere gelelim; bir defa bu mevzuat sayısı azaltılmalı, koordinasyon eksikliği giderilmeli. Fakat 

mevzuatlar yazılırken sevgili arkadaşım Niyazi Özgür Beyin belirttiği gibi değil. Zaten Türkiye en büyük 

sıkıntıyı burada çekiyor. Tabii ilgili kamu kuruluştan olacağı gibi, ilgili meslek odalan ve tüketici örgütlerinin 

olması, olmazsa olmaz önkoşuldur. Yoksa o yasalar uygulanmaz, kâğıt üzerinde kalmaya mahkûmdur. 

Diğer taraftan gerçekten ulusal bir çözüm politikası uygulama; yani bu konuda ulusal bir politika uygulanmalı. 

Uzun vadede belki Sayın Bülent Beyin belirttiği gibi 20 yıl, 30 yıl gidebilir. Ama maalesef dünyada 

bu konuda artık dünyada fosil kaynaklara değil, hem çevre açısından, hem tüketici haklan ve güvenliği j 

açısından, hem de ülke çıkarları açısından artık yenilenebilir kaynaklara ve temiz kaynaklara yöneliniyor. / 

Örneğin, artık otomobillerde hidrojen kullanımı başlıyor. Otomobillerde bor kaynaklı yakıtlann kullanımı ' 

tasarlanıyor. Biz dünyanın en zengin bor yataklarına sahibiz. i 

Hidrojen; temiz, güvenli bir sistem, aynı zamanda dışa bağımlılığınız yok. O nedenle bu konunun 

sürdürülebilir olması açısından ki, sürdürülebilir de aslında biraz da aldatmaca bir kavram. Biz gene öyle 

diyelim. Tüketici haklanna uygun olması ve ülkenin çıkarlarına uygun olması açısından kendi doğal kay- 

134 

i

naklarımıza dayalı büyük bir teknoloji merkezi oluşturup bu konuda bir ulusal politika ve bu politikaya uygun 

olarak bir teknoloji merkezi oluşturup artık hidrojen, bor ve diğer yenilenebilir, temiz ve ucuz kaynaklara 

yönelmek durumundayız. Aksi takdirde bunların da teknolojisi uluslararası tekellerin eline geçiyor. Biz bu 

konuda bu politikaları şimdiden tasarlamalıyız ve bu konuda aklımızı başımıza devşirmeliyiz ve bir araya 

gelip bu politikaları saptamalıyız. Aksi takdirde ne LPG, ne doğalgaz dışa bağımlı olduğu sürece, araç gereçleri 

ve sistemleri dışa bağımlı olduğu sürece bizim için çözüm değildir. 

Teşekkür ederim. 


Hocam, Bakanlık yasal mevzuatı anlattı. Tüketici hakları açısından değerlendirme yapan ilgili, bu işi 

kullanan esnafın örgütleri sorunlarını dile getirdiler. Üniversite cephesinde ve bilimsel olarak bu işin doğrusu 

nedir, nasıl yapılması gerekir ya da mevcut sorunlar üniversite cephesinden nasıl görünüyor? 

Buyurun Hocam. 

Prof. Dr. KAHRAMAN ALBAYRAK- Teşekkür ederim. 

Bu saate kadar, saat 09.00'dan beri herhalde yoruldunuz. Bir metinden okursam herhalde şey olur, bir 

sohbet şeklinde olsun ve burada bazı anekdotlarla da gidelim diyorum. 

Makina Mühendisleri Odası Ankara Şubesinin düzenlediği bu Sempozyum için önce bir teşekkür edeyim. 

Sabah gelmek istedim; çünkü ilk oturumlar az-çok beni ilgilendiriyordu. Her ne kadar çalışmalarımı bu 

konuda sürdürmesem de öncülerinden olduğum için geldiği noktayı çok merak ediyordum. Bu konuyu kitap 

ve metinlerden de herhalde takip edeceğim. 

"LPG, CNG" deniliyor, ama ben bu çalışmalar sırasında SDG'yi kullanmaya çılışıyordum, ama onu oturtamadık. 

Bilgisayar, computer olarak girdiği dönemde eğer birileri çıkıp "bilgisayar" demeseydi, "computer" 

diyecektik. Sözcük anlamında bir şeyi oturtmak zamanında oluyor, geçerse herkes CNG veya CNG diye bir 

tanımla gidiyoruz. Enerji çok önemli, her ne kadar karşı olsak da bütün ülkelerin dünyada enerji kaynaklarını 

kontrol etmeye çalışmaları doğal. Kendi ülkemizde ulusal olarak düşündüğümüzde Bülent Beye tamamen 

bütün kalbimle katılıyorum. Ulusal teknolojimizi geliştirmemiz lazım. 

Enerji dediğimiz zaman petrol, kömür, doğalgaz, LPG diyoruz; ama o da petrol türevi, bir de yenilebilir 

enerji kaynaklan üzerinde çalışmalar var. Üniversiteler ve araştırma kuruluşları bunları çalışıyor. Ama 

Türkiye kapsamında baktığımızda bir şey gözümüzden kaçıyor. Bizim ulusal enerji kaynağımız kömür; ancak 

kömür teknolojileri açısından yeterli çalışmayı yapamıyoruz gibi geliyor. Çünkü linyit bakımından çok 

zenginiz, düşük kalorili linyitler ve bunları bir de kükürt oranı fazla olduğu için çevresel etkilerden kullanamıyoruz. 

Ancak akışkan yataklı kazan teknolojisi birçok ülkede geliştiriliyor; ama bizi çok ilgilendiriyor. 

Bu konuda bizim yavaş gitmemiz doğru değil. Biraz hızlanıp kendi ulusal teknolojimizi bu kaynaklar 

üzerine yönlendirmemiz lazım. İleriye dönük enerji kaynaklan açısından baktığınızda elinizde bulunan enerjileri 

sonuna kadar hangi teknolojiyle, nasıl geliştireceğimiz önemli bir konu. Araştırmalann bunun için yönlendirilmesi, 

hedeflerin konulması. Türkiye'de en büyük şey; hedef konulamıyor. Hedefler doğrultusunda 

organizasyonlanmız eksik. Birçok şeyi anlatabilirim, bu konuda çok yaşadığımız konu var. 

Enerjide bir tek hidrojen enerjisi -Turhan Bey bahsetti- gelecek sempozyumun konusu olacak kadar hızlı 

gelişiyor. Yani bundan sonraki bir sempozyumun konusu hidrojen enerjisi üzerine olabilir. Çok hızlı gelişiyor, 

temiz enerji kaynağı olarak ve ekonomisi açısından da değerlendirdiğinizde bu teknolojiyi ulusal bazda 

geliştirmemizde büyük yarar var. Yani gördüğüm kadarıyla LPG yaygınlaştı, GNG'nin yaygınlaşması söz 

konusu. CNG dediğimiz zaman da, sıkıştırılmış doğalgaz dediğimiz zaman da biz doğalgazın ilk geliş zamanı 

içerisinde bu konuya girdik. BOTAŞ, doğalgaz geliyor, dağıtım sistemi tam oturmamış, doğalgazı satacak. 

135

"Ne yapayım?" derken EGO otobüslerini çalıştıracak. "Ben bunu nasıl çalıştırırım?" diye düşünüyor ve ' 

dolayısıyla bize geliyorlar. Biz de bu çalışmaya 1989 sonu, 1990'larda başladık. Ne yaptık? Tüm dünyayı \ 

taradık, teknolojiyi izledik. Hedefimiz uç teknoloji yaratmaktı. 

- Doğalgazın dizel motorlarda kısmi yakıt olarak kullanılması için motorda gerekli dönüşüm çalışmaları 

proje kesin raporu olarak Şubat 1991'de bitti. Bu laboratuar çalışması olarak ve doğalgazı ilk yaktığımızda , 

havalara uçtuk. Çünkü doğalgaz ilk geldiğinde hepimiz tehlikeleri açısından korkuyorduk. Teknoloji ne kadar 

gelişmiş? Ben 1970'lerde İngiltere'deki durumları bilirim. Orada teknoloji tam gelişmemiş, sıra sıra binalar 

diş çekilmiş gibi yok oluyordu. Bunu IRA'ya filan atarak İngiliz Hükümeti o dönemler biraz geçiştirdi. Fakat 

o zaman tabii geliştiriyorlar, o yüzden korkuyorduk. "Türkiye'de aman bizim bu standartlara uygun uygula- ı 

malanmızdaki zaaflarımız devam ederse ne olacak?" diye açıkça çok korkuyorduk. Bir de bunu tabii oto- f 

büslere uyguladığınızda düşünün tüyleriniz diken diken, yattığınız zaman ne olacak? İlk önce tabii dizel V 

motoru alıp, laboratuarda yakmak görevimiz ve bunun çıktılanyla, gücüyle bilimsel araştırma yapmaktı ve , 

bunu bir sene içerisinde bitirdik ve bütün bu çalışmaları yurtdışına, Kanada olsun, o zaman Sovyetler 

Birliği'ne gittiğimizde Kiev'e, Ukrayna'ya gittik. Oradaki teknolojiyle de bizim teknolojimizi karşılaştırmak 

için, gördüğümüz bir sene sonunda bayağı iyi bir yere gelmiştik. 

Tabii Amerika'ya girîik, iki Amerika, bir Kanada, bir Hollanda'ya ve buralarda bu konuyla uğraşan gruplarla 

temas içerisinde ve kendimizin yerini belirlemeye çalışıyorduk. Bir sene sonra elde ettiğimiz güven 

sonucunda biz bu motorları otobüslerde uygulayabileceğimiz kanısına vardık ve bu çalışma devam etti, hedefimiz 

de oydu. Zaten bir hedef konulması ve bu hedefe inanılması çok önemli bir çalışmada. Bu bir süreçte 

bir otobüsü tümüyle doğalgaz, iki yakıtlı diyelim, doğalgaz ve mazotla; iki düğmesi var, birisine bastığınız f 

zaman, şoför bastığında doğalgazla çalışıyor, diğerine bastığı zaman mazotla. Bu çalışmalar da sanırım >j 

1992'de bitti. 

Dizel otobüslerde doğalgaz kullanımı ve bu uygulama da başarılıydı. Tabii bu uygulamalarda ilk prototipimizi 

Sayın Karayalçın, Sayın Keçeciler birlikte bindiği bir otobüste Ortadoğu turu yaptık, çok heyecanlı 

bir turdu. Çünkü otobüsün altmda 40 barlık tüpler var ve sistemimiz de ilk olarak denenecek. Heyecanı 

düşünün ve bu başarıyla sonuçlandı. Bunun üzerine tabii 59 otobüsün dönüşümü söz konusu oldu. Ankara'da 

sonuçta temiz yakıt olarak, sonuçlar olarak laboratuar testleri ve diğer şeylerde de kanıtlandığı için uygulanmaya 

ve seri halde uygulanmaya karar verildi. BOTAŞ'ın tesislerindeki maksimum basınç 40 bar, kompresörümüz 

yok, 40 bar alıp onunla sistemimizi geliştirip sonra 200 barlık tüpler için... Tabii dışarı gidiyorsunuz, 

ona göre bağlantı elemanları yapılıyor ve bunları da uyguladık. Başarılı bir şekilde gidiyor; fakat inan- t 

mışlık ve bu işin sürekliliğinin devam etmesi çok önemli. Çünkü buradan iki patent çıkmıştır. Bir tanesi .

OTURUM BAŞKANI- Ben teşekkür ederim. 

Değerli katılımcılar, değerli konuklar; panelistlerimizi dinlediniz. Şimdi soru sormak isteyen 

arkadaşımız varsa ismini belirtecek, kime soruyu sormak istediğini belirtecek. Eğer soruysa kısa ve öz, yok 

katkı anlamındaysa yine öz bir şekilde, katkı koyacağını söyleyecek. 

Buyurun. 

HALİL İBRAHİM KANTAŞ- Değerli Başkan ve değerli arkadaşlar, LPG montaj servisim var ve şu 

anda soru olarak Sayın Coşar'a sormak istiyorum. Sanayi Bakanlığının imalat yetki belgesi verdiği firmaları 

denetleme olayı şu anda nasıl ve ne yönde yapılıyor? Onu soracağım. Artı Sayın Çilingiroğlu'na Şoförler 

Odası olarak CNG, LPG için ilgili bakanlık veya devlete karşı ne gibi önlemleri var ve çalışmaları nasıl? 

Bunu sormak istiyorum. 

Sayın Esinoğlu'na da bir soru sormak istiyorum. Dedi ki, "Makina Mühendisleri Odasına bu denetlemeyi 

verdiğimizde genel müdürdük, şu anda Makina Mühendisleri Odasından alındı, Sanayi Bakanlığına verildi." 

Sanayi Bakanlığına bu olay Makina Mühendisleri Odası için, yani bir politik amaçla mı, yoksa menfaat 

amacıyla mı alındı? Onu sormak istiyorum. 

Bir de Sayın Turhan Çakar'a şunu söylemek istiyorum: Akçagaz Tesislerinde ve artı diğer patlamalarda 

LPG'yi öcü gibi gösterdi. Bu tamamıyla kişilerin kendi dikkatsiz davranışlarından meydana gelen bir patlamadır. 

LPG bu kadar korkunç patlamalara yol açan bir şey değildir. Çünkü önlemi alındığı anda aynı anda 

gaz valfları tarafından kesilen ve çok güzel olarak korunan bir cihazdır. Başka sorum yok. 



ALAADDİN EKSİN (Makina Mühendisi)- Benim sorum Sanayi Bakanlığından sunum yapan arkadaşa. 

CNG'ye dönüşüm araçlannda yanılmıyorsam orada bir madde geçiştirildi. "Kapalı yerlerde bulunmaması" 

gibi bir ibare vardı. Bu tehlike arz ettiği için mi, güven olmamasından mı bu şekilde bir madde vardı? O 

konuya açıklık getirmesini istiyorum. 

Katkım şu olacak: Otomotiv sektöründe kullanılan alternatif yakıtlardan LPG ömrünü tamamladı. Ama 

ben burada alternatif yakıttan ziyade bir ranta yönelik bir şeyler sezinler gibi oldum. Gerek sunum yapan 

arkadaşlardan, gerekse yani LPG'ye dönüşüm araçlarda tamamen belli bir seviyeye kadar geldi, dondu ve şu 

anda ekonomikliğini de yitirmiş durumda. O nedenle daha ucuz bir alternatif yakıt olarak doğalgaz gündeme 

geliyor. Daha önce LPG için kit için yapılan ithalat, ne kadar döviz, kaç milyar döviz yurtdışına gitti? Burada 

gerek ticari araçlarda uğratılan kayıplar, gerekse bireylerin uğradığı kayıplar göz önünde bulundurularak yeni 

gelecek sisteme duyarlı ve birey olarak gerekli tepkiyi hepimizin göstermesi gerektiği kanısındayım. Çünkü 

burada da birileri rant peşinde gidiyorlar. Çünkü arz-talep olduğu zaman gene petrole yakın, gerek motorin, 

gerekse benzine eşdeğerde bir fiyat uygulamasına gidilecektir. 

O nedenle benim önerim şu olacak: Gerek sivil toplum örgütleri, gerekse üniversitelerimiz, gerekse 

meslek odaları koordineli bir şekilde çalışıp, her şey olup bittikten sonra "ah vah" demenin hiçbir anlamı yok. 

Çünkü bu sistematik bir şekilde uygulanıyor. Daha önce ekonomik diye taksilerde uygulanan benzin motorlarını 

atıp dizele dönüştürdüler, şu anda o da ömrünü tamamladı. LPG de bitti, şimdi CNG'ye dönüşülüyor. 

Bunlarda birey olarak bizler üzerimize düşen görevleri yapmıyoruz gibime geliyor. Ondan sonra buralarda 

şikâyetçi oluyoruz. Şikâyetçi olmadan önlemler alalım ve burada birlikte bir şeyler koyup bundan sonra bu 

mağduriyetlere düşmeyelim derim. 


137

OTURUM BAŞKANI-Biz teşekkür ederiz. ' 

YAŞAR ÇEVİK- Erol Beye bir şey iletmek istiyorum. Araçlarda LPG ve CNG uygulamalarıyla ilgili şu 

andaki yönetmelikte sadece İstanbul Teknik Üniversitesinin verdiği belgeler imalat yeterlilik için yeterli ,' 

gözüküyor. Acaba Türkiye'deki motor kürsüsü olan diğer üniversitelere bir güvensizlik mi var ki, sadece İstanbul 

Teknik Üniversitesi gösteriliyor? Türkiye'nin çeşitli yerlerinden araçlarında dönüşüm yapan insanların 

İstanbul'a kadar gidip gelmeleri ne kadar ekonomik, ne kadar kolay olacaktır? Burada bir yanlışlık var; bunun 

bir an önce düzeltilmesi lazım. Biz şu andaki mevcut 119. Maddenin de yanlışlıklarını 1998'den beri söylü- j 

yoruz; ama düzeltilmiyor. Hâlâ orada LPG ve CNG tüplerinde perçinli etiket olması yazıyor. Bu dünyanın // 

hiçbir tarafında olmayan bir uygulamadır. Odanın önerilerini lütfen dikkate alırlarsa çok yapıcı olacaktır. 

Bu arada Sayın Esinoğlu'na nazirede bulunmak istiyorum. Nazım Hikmet'in Vatan Haini şiirini hatırladım 

siz anlatırken, siz de Nazım Hikmet kadar vatan hainisiniz. 

OTURUM BAŞKANI-Başka soru sormak isteyen var mı? 

İki soru daha alıyorum ve soru kısmını kapatıyorum. 

SALONDAN- Bugün akşama kadar olan konuşmalarda, yani işin teknolojisiyle daha çok bilgilenmiştik; j 

ama şu anda yapılan konuşmacıların konuşmasıyla işin sanki Türkiye'deki politikaları bence çok daha önem- ; 

li görünüyor. Hakikaten dünyada yeni enerji kaynaklarının yeni düzenlenmesi var. Yani bu yeni dünyanın yeni 

enerji kaynaklarının düzenlenmesi. Bu çerçevede baktığımızda hem Irak, hem Afganistan şeylerini ( 

gördüğümüzde bu doğalgaza yönelik bir yapılanma var. Bizim ülkemize dönecek olursak; Sayın Esinoğlu'nun 

anlatımları, diğer hocalanmın, çeşitli kurumlan temsil eden yetkililerin ifadeleriyle baktığımızda sanki bizim 

burada daha çok ülkemizdeki enerji politikalannın düzenlenmesi konusunda daha fazla çaba göstermek. İşin 

teknolojik ve şey kısımlan onun cüzi. 

Yani şu anda bizim birinci öncelikli, burada bulunan, bu salonda bu duygulan paylaşan insanlar olarak 

anayasada hem yerini bulan sağlıklı çevrede yaşama hakkından başlayarak bir araya gelip lobi oluşturup 

bunun politikalannı etkilememiz gerekiyor gibi geliyor. Bu anlamda böyle bir çabayı önümüzdeki dönemde j 

oluşturma konusunda bir çaba düşünülebilir mi? Kendi Odamızın mensuplan da olmak kaydıyla bütün /. 

katılımcılara soruyorum; buna yönelik bir çaba içinde olunabilir mi? En azından Meclisteki milletvekillerine ' 

veya bu konuda karar mercii olan kişilere bunlarla ilgili brifingler, aydınlatıcı bilgiler, şu anda salonda genel- ı 

likle bunu dinleyen bizleriz. Bunu daha çok bu salon dışına taşırma konusunda çalışmalanmız olabilir mi? Bu 

konuda düşünceleriniz, neler yapılabilir? Düşüncelerinizi öğrenmek istiyorum. 

OTURUM BAŞKANI- Teşekkürler. 

Buyurun. 

CANİP SEVİNÇ- Sayın Çakar, benim sorum da size olacak. Hep beraber biliyoruz ki, son yıllarda f 

ülkemizde özellikle doğalgazın bir fazlası var. Bir taraftan Rusya'dan, diğer taraftan İran'dan alınan doğalgaz- >j 

la Türkiye henüz yeteri kadar pik tüketiciyi oluşturamadığı için doğalgazda bir piyasa fazlalığı var, hatta 

santraller bile alınan miktarı yakmakla bitiremiyor. "Kullanamadığımız miktann da parasını ödeyeceğiz" gibi t 

yapılan anlaşmalarda birtakım hükümler olduğunu hep beraber biliyoruz. Acaba hızlı bir şekilde CNG'nin 

gündeme gelmesi, bu tüketim fazlasını eritmeye yönelik olabilir mi? Şu andaki Avrupa'daki ve Amerika'daki 

ve hatta doğalgazın en çok bulunduğu ülke olan Rusya'daki CNG uygulamasının mevcut durumunu oran vererek 

belirtebilir misiniz? 


138 /

OTURUM BAŞKANI- Buyurun. 

ZEYNEP GENÇER- Teşekkürler. 

Ben bir soru sormak istiyorum. Bor madeni ülkemizde çok fazla üretiliyor, doğru. Fakat ben seyretmiş 

olduğum bir belgeselde bor madeninin yurtdışındaki işadamlarına satılırken bizden çok daha ucuza aldıklarını 

öğrendim ve şunu soruyorum: Bor madeni ülkemizde çok çıkartılıyor; ama bor madeni sanayi konusunda 

Türkiye'de ne kadar gelişti? Bunu soruyorum. 

İkinciye gelince de doğalgazı insanlar ısınmak için bile kullanırken zorlanıyorlar; bunu otomobillerde 

nasıl kullanacaklar. Ülkemizin politikasının değişmesi gerekiyor. Çünkü Amerika, benzini 1.6 dolara kullanırken 

biz bunu çok daha pahalıya kullanıyoruz. Aynı şey CNG'de, LPG'de her zaman olacak. Ancak bizim 

ülkemizin devlet politikası değişmeli ki, ısınmada olsun, bu tip durumlarda olsun hem teknolojimi geliştirebileyim, 

hem de kendimi çok daha güvenli hissedebileyim. Ucuzluk her zaman çok da önemli değil mi? Bunu 

soruyorum. 

OTURUM BAŞKANI- Teşekkürler. 

Bir hayli soru var. Sırayla tekrar söz vereyim. Kısa ve öz, toparlayarak gidelim. 

EROL COŞAR- Önce sırayla bu sorulan cevaplamaya çalışayım. "Bu denetimler nasıl yapılıyor?" diye 

denetimlerle ilgili bir soru vardı. Araçlarda LPG dönüşümü yapıldıktan sonra bir kere her bir aracın kendisinin 

kontrolü yetkili mühendislere ait. Bu yetkili mühendisler, bunları her bir aracı kontrol etmekle 

mükellef. Çünkü her araç dönüştürüldüğünde bu aracın başında devletten yahut da yetkili bir kurumdan bir 

kişinin bulunması mümkün değil. Bu konuda yetki vermişiz, demişiz ki, "yetkili mühendisler, yetkilidir, bunları 

tek tek kontrol edecekler ve kontrol sonucunda uygun bulunanlara belgeler düzenlenecek" demişiz. İşyerlerinin 

kontrolü ilk aşamada, belgelendirme aşamasında zaten il müdürlüklerimiz tarafından denetleniyor. 

Daha sonra da Türk Standartları Enstitüsü buralara hizmet yeterlilik belgesi veriyor. Yani bu işyerinin kendi 

vasfının zaman içerisinde değişmesi zor görünüyor. Yani ancak şikâyet anında bunlar denetlenebilir. Bir de 

bizim Bakanlık kontrolörleri tarafından yapılan periyodik muayeneler var. Ancak bu muayenelerde 

denetleniyor. Fakat denetimlerde yeterli olmadığımızı ben de kabul ediyorum. Bununla ilgili de zaten bu tür 

işlerin gerek araçlarda LPG dönüşümleriyle ilgili olan işlerin ve gerekse araçlarda yapılan tadilatlarla ilgili 

olan işlerin sivil toplum örgütlerine devredilmesinin daha uygun olacağı kanaatindeyim, ben de aynı düşünceye 

katılıyorum. Bununla ilgili çalışmalar şu anda Bakanlıkta yapılıyor. Konuyu inceliyoruz. Büyük bir ihtimalle 

de önümüzdeki yılda bunun devredilmesiyle ilgili altyapıyı hazırlayarak bunları devredeceğiz, denetimler 

bu şekilde. 

Bu soruya verdiğim cevaplarla ilgili tatmin edici cevap alınamazsa ilgili arkadaş müdahale edebilir. 

Tekrar onunla ilgili şeyler de söyleyebilirim. 

Buyurunuz. 

SALONDAN- Şu anda Ankara genelinde sadece ve sadece Makina Mühendisleri Odasının "SMM belgesi" 

adı altında çalışan firma sayısı en fazla 20. Fakat daha önce bu 180 falandı, bu kişiler eski belgelerle 

gerek TSE'siz, gerek makina mühendisi olmadan; bunu ayrıca Sayın Ali Ekber Beye de özellikle iletiyorum 

ve şu anda sırf gazeteleri eline alıp önüne açtığı vakit ilgisiz kişilerin montaj yaptığını ve tamamıyla TSE'siz, 

El belgesi olmadan tamamıyla bir merdiven altı çalışma olduğu için şu dönemde korkunç bir denetlemeye 

ihtiyacı var. Ben özellikle bunu belirtmek istemiştim. Bunu ben Makina Mühendisleri Odası olarak da özellikle 

Makina Mühendisleri Odasından da rica ediyorum. Çünkü SMM belgesi yok. TSE süresi bitmiş, SMM 

süresi dolmuş. Yani kişilerin tamamıyla şu anda yaptığı şey sorumsuzluk. Tabii bu arada Sayın Turhan Bey 

de bu olayı özellikle tüketici hakları da bu haktan yana özellikle baskı verebilirdi. Ben de özellikle bunu 

belirtmek istemiştim. 

139

EROL COŞAR- Teşekkür ediyorum. 

Bu şeylerle ilgili şikâyetler bize ulaştığı anda bilhassa firma ismi verilerek bunlar belirtildiği takdirde 

bunların üzerine gideriz, gereğini yaparız. Ancak ben diyorum ki, bu konuda biz orada belgeyle ilgili olan 

yetkiyi yetkili mühendise, Makina Mühendisleri Odasından da konuyla ilgili kurs görmüş, gerekli eğitimi 

görmüş, yetkili mühendise vermişiz. Her bir belgeye demişiz ki, onaylarken "sen bunu kontrol et," o da kontrol 

ediyor ve altına imza atıyor. Bütün bunların dışında hiçbir standarda uymadan, mühendis olmadan, SMM j 

belgesi olmadan yapılan tadilatlar, LPG tadilatları olabilir. Fakat bu tadilatlarla ilgili araçlann trafiğe tescil / 

edilmesi mümkün değil. Bu ne zaman ortaya çıkar? Emniyet güçlerinin yaptığı kontrollerde bu araçların bel- ' 

gelerinde eğer "LPG'li araç" diye geçmiyorsa; ancak bu şekilde ortaya çıkar. Bunun dışında bunları kontrol ( 

etmemiz mümkün değil. 

Biz gerekli altyapıyı hazırlamışız, her şeyi hazırlamışız; ama bununla beraber kanun dışı işlemler yapılabilir. 

Siz şunu söylerseniz; o konu ayrı bir inceleme konusu, "bütün bunlara rağmen bu araçlar trafiğe tescil 

ediliyor ve trafikte seyrediyor" derseniz o zaman problem var. Belgelerin sahte olması problemi var, diğer 

konularla ilgili emniyette bunların nasıl tescil edildiği konusu var, bunları ayrıca incelememiz lazım. Bu 

soruyu geçiyorum. 

bir başka arkadaş tarafından CNG'nin kapalı yerlerde park edilmesiyle ilgili bir soru gelmişti. Bu daha i 

ziyade LPG'li araçlarla ilgili olarak kullanılan bir şey. Kapalı yerlerde bu araçlarda bu gazın sızıntısının 

olması halinde LPG hakikaten kapalı halde herhangi bir şekilde birikmesi durumunda tehlike oluşturur diye 

düşünüyoruz. Zaten sabahki konuşmalardan da bunu anladık. Fakat CNG'de bu tür bir problemin olmadığını I 

düşünüyorum. 

FIRAT ANDIÇ (Makina Mühendisi)- Siz "birebir kontrol edemeyiz. Biz o yetkili mühendisleri oraya 

gönderiyoruz, yetki belgesini veriyoruz ve bunlar kontrol ediyor" dediniz. Ama Odamız bu yetkilj mühendislerin 

SMM belgelerini iptal ettiği zaman sizin kurumunuz Makina Mühendisleri Odasını tanımadığı için 

işlemlerine devam ediyor ve bunun arkası kesilmiyor. Biz mühendis olarak da bunlara çözüm bulamıyoruz ve 

bu insanlarla rekabet eder hale geliyoruz. Yani siz onu güzel söylüyorsunuz; ama sizin kurumunuz Odamızı ^ 

tanımıyor. 'V 

Teşekkür ediyorum. ı 

EROL COŞAR- Efendim, Makina Mühendisleri Odasının ilgili kişinin belgesini iptal ettiği anda 

Sanayi Bakanlığına bildirme gibi bir zorunluluğu var diye düşünüyorum. Çünkü bu belgelere istinaden biz 

yeterlilik belgesi verdiğimiz için ve özellikle bu SMM belgesinde konuyla ilgili eğitim görme şartını da koştuğumuz 

için iptal edildiği anda bize bildirilmesi lazım ki, biz bununla ilgili gerekli şeyleri yapalım. Bununla 

ilgili bir kopukluk varsa o konuyu tekrar Odayla görüşüp sanıyorum halledebiliriz. 

Buyurun. 

YAŞAR ÇEVİK- Şu anda imalat yeterlilik belgelerinin yıllık vizelerinde SMM'sini yenileyip yenilet- j 

tirmediği sorulmaktadır ve Sanayi İl Müdürlüklerinde şu anda Ankara'da sadece 17 firma bunu yenilettirmiştir. 

Ama daha önceden yetki alan 135 firma hem TSE'sini yeniletmemiştir, hem SMM'sini yenilettirmemiştir 

ve bunlar devam etmektedirler. Yani bunları Odanın bildirmesi gerekiyorsa yine biz de bildirelim; 

ama sizin Sanayi İl Müdürlüğünün kayıtlarında bunlar vardır. Bunların devam etmesindeki en büyük sakınca 

da yine Sanayi Bakanlığından Trafik Tescil Şube Müdürlüğüne bir yazı gitmediği için bunlar devam etmektedirler. 

Biz Ali Ekber Beyle beraber Trafik Tescil Şube Müdürlüğüne gittiğimizde "bize Bakanlıktan bir 

genelge gelmedikçe biz sizin dediğiniz de bu tescilsiz firmalar, tescilli firmalar ayrımını yapamayız" ifadesi 

kullanılmaktadır. 

140

Eğer bir sirküler düzenlerseniz, daha önceki yıllarda Bülent Bey zamanında düzenlenmişti. "Sadece yıllık 

vizeleri yapılan firmaların dönüşümleri tescil yapılabilir. Onun dışındakiler yapılamaz" derseniz, piyasada 

şu anda 10 milyona, 20 milyona satılan, halk arasında da bilinen belge düzenlemelerine son verilmiş olur. 

Çünkü bizde tescili yapılan firmaların denetimi yapıldığı için böyle belge satması mümkün değildir; ama 

diğerleri yapmaktadırlar. Sizden istediğimiz sadece İçişleri Bakanlığının bir genelge yapması için bir ikazda 

bulunmanızdır. 


EROL COŞAR- Bu konuyla ilgili zaten biz zamanında İl Müdürlükleri'mize bir yazı yazdık ve dedik 

ki; "SMM belgelerinin vizelerinin yapılmadığı durumlarda imalat yeterlilik belgelerinin vizelerinin yapılmamasıyla 

ilgili bir yazıyı yazdık, İl Müdürlükleri'miz bu konuyu biliyorlar. Ancak emniyetle ilgili olan bir 

eksiklik varsa, yani yeterlilik belgelerinin vizesi yapılmadan hâlâ o belgeyi kullanıp da belgelerini şeye gönderiyorsa 

onunla ilgili not aldık, ikaz edeceğiz, emniyete bir genelge yazacağız. 

Yine Oda temsilcisi arkadaşımızın söylediği, "sadece Teknik Üniversitenin verdiği raporlar mı geçerlidir?" 

diye bir soru sormuştu. Biz yönetmeliğimizde "TSE, otomotiv ana bilim dalı olan üniversiteler ve 

Makina Mühendisleri Odası" diye yazmıştık. Yani "illaki İstanbul Teknik Üniversitesine gidecektir" diye bir 

şart yok. Otomotiv ana bilim dalı olan herhangi bir üniversiteye gidildiği zaman bu raporlar alınabilir. Sadece 

otomotiv ana bilim dalı Teknik Üniversitede de yok. Sakarya Üniversitesinde var, diğer üniversitelerde otomotiv 

ana bilim dallan var. Ayrıca yüksek okulların bir kısmında bile otomotivle ilgili ana bilim dallan 

bulunmaktadır. Buralardan alınacak raporlan biz kabul ediyoruz. 

YAŞAR ÇEVİK- Doğru da, CNG'de sadece Teknik Üniversite yazılı, açıp bakarsanız. 

EROL COŞAR- CNG'yle ilgili konu mu? O konuyu inceleyelim, bir eksiklik varsa onu giderelim, 

tamam. 

Burada perçinli etiket konusunda ben not aldım. Onunla da ilgili sanıyorum bir eksiklik var, onu da 

düzelteceğimizi söylüyorum. 

Bir temenni vardı. Bu LPG kullanımıyla ilgili sadece teknik konulann yeterli olmadığı, bununla ilgili 

diğer sosyal konuların da bazı diğer konulann da dikkate alınması yönünde. Kişisel olarak veyahut da 

Bakanlık olarak elimizden gelen her türlü çabayı bu konuda sarf edeceğimizi söylemek istiyorum. Bununla 

ilgili ancak bu kadar diyebiliyorum. 



Hayrünnisa Hanım buyurun. 

HAYRÜNNİSA ÇİLİNGİROĞLU- Teşekkürler. 

Sayın Kantaş, Federasyonun, Odalanmızın CNG ve LPG konusunda kamu kuruluşları nezdinde ne tür 

girişimler olduğunu, ne önlemler aldığımızı sordu. Henüz CNG için kamu kuruluşları nezdinde herhangi bir 

girişimimiz yok. Ancak 1993'ten beri LPG konusunda bütün hükümetlerle ilgili bakanlarla birebir, hep birlikte 

görüşmelerimiz sürdü, önlemler alınması konusunda yönlendirmelerimiz oldu, sözler aldık, karşılıklı 

sözler verildi. Bir televizyon ekranında Sayın Mehmet Keçeciler'den "zam yapılmayacak" sözünü aldık. O 

televizyon programında Keçeciler' in karşısında ben vardım, söz aldık; ama bunlar uygulanmadı. 

141

Esnafın ve Federasyonun sütten ağzı yandı. LPG sütse, LPG'den ağzımız yandı, onun için ayranı üfle- i 

yerek içme politikasındayız. Hükümet değişti. Yeni Hükümetin bu konuya bakışını bilmiyoruz; politikasını, 

ne düşündüğünü bilmiyoruz. Birincisi, bunu bekliyoruz. Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun araçlarda 

doğalgaz kullanımıyla ilgili politikası hakkında hiçbir fikrimiz yok. Ama devletin genelde -biraz önce bahsettim- 

kullandırılmaması yönünde koyduğu yüksek ÖTV'yle gardı var. Bütün bunları görmeden, bir şeyler j 

hissetmeden ne Federasyonun, ne Tüketici Haklarının, ne diğer tarafların herhangi bir harekette bulunması, /.. 

önlem mahiyette bir şey söylemesine imkân olmadığı kanaatindeyim. ' 

Bir konuşmacımız "politika oluşturulması konusunda neler yapılabilir?" dedi. Politikayı taraflar oluş- ' 

turmayacak. Ama oluşturulması düşünülen politikaları yönlendirme işlevimiz olabilir diye düşünüyorum. Bu 

nedenle benzer bir toplantının ilgili tüm tarafların iştirakiyle, yeni Hükümet Avrupa Birliği heyecanını geçirdi 

sayıyorum, daha normale dönecek, normal çalışmalarını sürdürecek diye düşünüyorum. 2003 yılında F 

gecikmeden hemen başlangıcında Hükümetin ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun muhakkak içerisinde ' 

olduğu ve önce devletin politika düşüncelerinin ne olduğunu öğrenmemize imkân verecek bir toplantının 

düzenlenmesini, bu toplantıda bunların görüşülmesini, tartışılmasını, ondan sonra eğer politika oluşturmayı 

düşünüyorsa o politikayı yönlendirme çalışmalarımızı, lobi faaliyetlerimizi sürdürmeliyiz diye düşünüyorum. , 

i 

Bir dinleyicimizin ülkelerle ilgili sorusu vardı. Sabah herhalde konuğumuz burada yoktu. CNG / 

dönüşümlü araç kullanma bazında Arjantin ve İtalya başta geliyor. Amerika Birleşik Devletleri'nden örnek ' 

vermek istiyorum. Otobüs ve ağır tonajlı araçlarda 2020 yılında % 20 oranlarında artırmayı hedefleyen pro- [ 

gramları var, vergi indirimleri uyguluyorlar, teşvik primleri uyguluyorlar. Şu anda Amerika'da 715 bin otobüsün 

50 bini doğalgaza dönüştürülmüş olup 2015 yılında bu rakamın 150-160 binlere ulaştırması, diğer 

toplam araç sayısında da gene 2015 yılında 800 binlere kadar CNG'li araçların sayısının artırılması 

öngörülüyor. Rusya ne yazık ki, doğalgaz ülkesi olmasına rağmen 30-40 bin civarında, onun sebeplerini i 

araştıramadım. 

Teşekkür ederim. Saygılarımla. 

OTURUM BAŞKANI- Buyurun. V 

BÜLENT ESİNOĞLÜ- Bir cümle söylemek istiyorum. 

"Makina Mühendisleri Odasına bu görevin neden devredildiğini, devredilirken bir menfaat var mı?" şeklinde 

bir soru oldu. 

SALONDAN- Tersini söyledi. 

SALONDAN- Sanayi ve Ticaret Bakanlığı aldı. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı niye aldı? i : 

BÜLENT ESİNOĞLÜ- Bu denetlemeyi biz yapamayacağımızı gördüğümüz için ben iki tane temel f 

unsur koymuştum. Birincisi, projeyi yapanla, uygulamayı denetleyen kişinin aynı olmasını sağladım. Bu 

zaten otomobillerdeki emniyeti sağlamıştı. Sonradan o düzeni bozmuşlar. Projeyi yapanla uygulayanın aynı 

kişi olması lazım. Çünkü birbirlerine suçu atarlar, "o öyle yapmış, öyle çizmiş, o da öyle uygulamış" diye 

uygulamayla proje arasındaki farklılığı ortadan kaldırmak için o zaman öyle bir düzenlemeye gitmiştik. Fakat 

gene de biz Bakanlık olarak bunu yapmamızın imkânı olmadığını gözledik, gördük. Onun üzerine bir kamu 

kuruluşu niteliğinde olan Makina Mühendisleri Odasına verdim. Daha başka verilecek uygun bir yer de 

yoktu. Yani TSE'ye verecektik, ya Karayollarına verecektik, ya Makina Mühendisleri Odasına verecektik. , 

Ben makina mühendisi olduğum için, kendimi makina mühendislerine biraz yakın hissettiğimden Makina r 

Mühendisleri Odasına verdik; bu kadar basit. V 

I 

i 

i

Bir cümleyle Canip Beye cevap vermek istiyorum. Bu enerji politikalarıyla ilgili aslında gerçekten bizim 

burada çözmemiz gereken temel sorun o politika sorunu. Ben bu işi yapmaya CNG'yle başladım. Fakat o 

zaman CNG'yle bu işin yapılmasına karşı çıktılar; bu çok doğru ve LPG'ye dönüştürdüler, LPG'ye de ben razı 

oldum ve böyle bir uzlaşmayla bu işi sürdürüp buraya geldik. Fakat sizin söylediğiniz uyarı çok önemli. 

Biliyorsunuz, İran'dan hem doğalgaz alıyoruz, hem Sovyetler Birliği'nden mavi gaz geliyor. "Elimizde gaz 

fazlası oldu; bu gazı nereye harcayacağız?" düşüncesinden kaynaklanıyor olabilir diye düşünebiliriz. Fakat 

böyle bile olsa ülkeye bir kazançtır. Çünkü araçların doğalgazla çalıştırılması bizim menfaatimizedir, keşke 

böyle olsa. Ama Hayrinüsa Hanımın söylediği rakamlardan bundan daha da ötede bir şeyi daha öğrenmiş 

oluyoruz. Amerika'da eğer bu uygulanmaya başlamışsa demek ki, bunun ucunu açmışlar, bunun teçhizatlarını, 

teknolojisini satacaklar; dolayısıyla, bunun ucunu açmışlar demektir. 

OTURUM BAŞKANI- Pardon, Bülent Bey sorunun cevabını alamadıklarını söylüyorlar, diyorlar ki; 

"Makina Mühendisleri Odasına bir protokol çerçevesinde siz verdiniz. Makina Mühendisleri Odası da bu 

uygulamayı yapıyordu. Genel anlamıyla da memnunduk. Ancak Sanayi Bakanlığı her ne hikmetse bu protokolü 

iptal etti. Bu protokolü iptal etmesinin altında yatan ne? Çıkar mı var, bir şey mi var? Ne oldu da 

aldılar?" 

BÜLENT ESİNOĞLU- Sanmıyorum; bunun bir çıkardan ziyade tamamen siyasi görüşten kaynaklandığını 

düşünüyorum. Makina Mühendisleri Odası biraz bu tarafa bakıyor, onlar o tarafa bakıyor, 

olmadı, böyle gitti, mesele bundan ibaret. (Gülüşmeler, Alkışlar) 

EROL COŞAR- Sayın Başkan, konuyla ilgili isterseniz, Sayın Genel Müdürüm o görevin tekrar geri 

gelmesi esnasında tabii yoktu, şöyle: Eğri oturup doğru konuşmak lazım. Makina Mühendisleri Odası da bir 

takım hatalar yapmıştır arkadaşlar; nasıl yapmıştır? Denetimlerde ve kontrollerde hatalar yapmıştır. Yetkili 

olmayan kişilere araç projelerini kontrol ettirmiştir. Yetkili mühendisler veya makina mühendisleri dururken 

orada birtakım sekreterya görevi yapan kişiler tarafından bu projelerin onaylandığını biliyoruz. Bize yine 

yetkili mühendisler tarafından çok büyük şikâyetler geldi. Bu ücret konusuyla ilgili konularda bazı şeyler 

oldu. Çünkü bunları Bakanlık onaylarken herhangi bir ücret almıyordu, sonradan ekstradan yetkili 

mühendislere ve ilgili firmalara belli bir yük bindiği zaman tabii bu da maliyeti artırıcı bir faktör. Yani bundan 

dolayı da şikâyetler arttı. Sanıyorum bunun üzerine alındı. Ama ben demin de söylediğim gibi bu görevlerin 

protokolde belli şeyleri belirtilmek kaydıyla sivil toplum örgütlerine hangisi daha uygunsa onlara verilmesi 

taraftarıyım ve bununla ilgili çalışmaları şu anda da yürütüyoruz. 

OTURUM BAŞKANI- Buyurun Hocam. 

Prof. Dr. KAHRAMAN ALBAYRAK- Ben de bu konuda konuşayım, demek ki sıcak bir konu. Benim 

de 5 165 numaralı üye olarak Makina Mühendisleri Odasında epey emeğim geçti. Çok önemli bir konu. Yani 

dağınıklığımızı gösteren bir konu. İlgili meslek kuruluşuyla birlikte çalışmasında büyük yarar var. Yani 

katkılar karşılıklı olacaktır. Şu anda ilgili konu makina mühendislerini ilgilendirdiği için Makina 

Mühendisleri Odasının konu içinde olması çok doğaldır. Bazı birtakım şikâyetler olabilir, bunlar zaten soruşturuluyor, 

nedir, ne değildir, halledilir bunlar. Doğal olarak mesleki konu açısından toplumu da ilgilendirdiği 

için Makina Mühendisleri Odasının direkt olarak bu konunun içinde olması, ben şimdi yadırgadım tabii, biraz 

dışarıda kalmışız üniversite içinde kalarak; bu olayları takip edemedik, bunun dışında konuşamıyorum. 

Makina Mühendisleri Odası, ben Amerika'dan döneli bir ay oldu. Gittiğim yer Amerika SME, 

Amerika'nın makina mühendisleri odası ve biraz da adamların nasıl geliştiğini oradaki Makina Mühendisleri 

143

Odasının nasıl güçlendiğine baktığınızda araştırmaların nasıl geliştiğini anlarsınız. Yani devlet kuruluşlarının 

da omuz omuza verip ilgili konularda birlikte hareket etmelerinde ve sivil toplum kuruluşlarının da bunu 

denetlemelerinde ve geri besleme olarak düzenlemeleri izlemelerinde büyük yarar var. Genç arkadaşımız ( 

"dışlanmış" dedi. Benim de tabii orada tüylerim diken diken oldu. Makina Mühendisleri Odası dışlanmaz her- $ 

halde, bu işin çözüleceğini de umuyorum. İşin doğası bu. '•• 

OTURUM BAŞKANI- Buyurun. 

TURHAN ÇAKAR- Arkadaşımız, beyefendi "LPG'yi öcü olarak gösterdiniz" dedi. Ben LPG'yi öcü ' 

olarak göstermedim. Yani denetimsizliklerden, kontrolsüzlüklerden kaynaklanan bir sonucu ortaya attım. 

Gene bakınız, Kocaeli'de ve Ankara'da birçok ilde, örneğin 2002 yılı itibariyle Kocaeli'nde 10 tane otomobil 

patladı, yangın çıktı. Bu Ankara'da ve tüm illerde oluyor. Bakınız, tüm bunlar denetimsizlikten kaynaklanan 

şeyler, yoksa öcü göstermek gibi değil. Ancak şunu belirtmek istiyorum: Tabii ki doğalgaz temiz bir gaz, LPG ^ 

de temiz bir gaz; ama doğalgaz ona göre biraz daha iyi. Ancak biliyorsunuz dışa bağımlı bir enerji politikası ') 

var. 

I 

Bakınız sevgili arkadaşlar, üçlü kalem, doğalgaz, taşkömürü ve petrole 15 milyardan fazla para ödüyoruz. 

Bir de bunların dışa dayalı araç-gereç sistemleri var. Dışarıda iki tane sergi var, doğalgaz daha başlamamış, 

yüzde yüzü dışa bağımlı aparatlar, LPG'de de öyle, doğalgazda da öyle. Bir de bunları kattığınızda 20 

milyar dolann üzerinde dışa bağımlılık söz konusu. Tabii belli bir süre, bu artık 15 yıl mı olur, 20 yıl mı olur, /' 

gene planlı koşullarda doğalgaz, LPG'yi kullanalım; ama uzun vadede, 30-40 yıl sonrasını planlayarak hidrojen 

enerjisine, kendi doğal kaynaklanmıza, güneşe ve bora dönmek zorundayız; bunun başka çözümü yoktur 

arkadaşlar. 

Teşekkür ederim. f 

OTURUM BAŞKANI- Teşekkür ederim. f 

Son söz olarak buyurun Sayın Mehmet Soğancı. 

MEHMET SOĞANCI- Herhalde arkadaşlar tanıyorlardır, çok uzun süre Oda başkanlığı yapmış bir 

arkadaşınızım. Anlatılan dönem içerisinde Sayın Bakanlık Temsilcinin maksadı aşan cümleleri olduğu için 

söz almak ve kayıtlara geçmesi için böyle bir zorunluluk hissettim. Bu bilimsel teknik çalışmayı mesleki 

demokratik kitle örgütü yöneticileri olarak tümüyle üyemizden aldığı güçle kamu yararına bir Oda çalışması j 

içerisinde emekten ve halktan yana çabalan, tekniği, bilimi ve teknolojiyi de halkın yaranna kullanmak üzere / 

örgütlenmiş bir yapıyız. Kim nasıl tarif ederse etsin, Makina Mühendisleri Odası kendisini böyle tarif ediyor. ' 

Sevgili Oda Başkanımız Emin Koramaz da bu dönemi, süreci açış konuşmasında da çok naif cümlelerle, çok / 

hoş cümlelerle özetle ve suçlulannı, sorumlulanm açığa çıkartarak ifade etti, hepimiz dinledik. 

Sayın Temsilcimiz Makina Mühendisleri Odasının, size gelen, Odanın yaptığı uygulamalar konusundaki 

eleştirilerin tümü Bakanlıkta Odamızla iyi geçinen arkadaşlanmız tarafından bize de ulaştınldığı biçiminde 

elimizde tam bir dosya vardır. "Ben filanca derneğin yöneticisiyim. Makina Mühendisleri Odası zaten falanca 

düşüncededir; bu işi alın. Ben filanca partinin, bilmem ne il başkanıyım. Makina Mühendisleri Odası bu 

LPG uygulamalannda filanca işleri yapmaktadır, lütfen bu işi alın" diye bir klasör dolusu yazı vardır ve Sayın 

Temsilcinin bahsettiği ancak budur. ı 

Sevgili Esinoğlu'nun "Oda bu tarafa bakıyor" sözü biraz ters anlaşılmasın. Makina Mühendisleri Odası ; 

dost bakar, kamudan, emekten yana bir çabayı yürütür. Mesleki denetimi esas kılar. 4 bine yakın mühendis 

eğitmiştir. Ne Rusya'dan, ne Amerika'dan bir lira para almadan kendi iç kaynaklanyla oluşturduğu 80'e yakın j 

144

noktada bu denetimleri yapmıştır. Odanın kazançlı çıktığı tek nokta, uzmanlık ve belgelendirme yönetmeliği 

bu LPG'nin Odaya geçmesinden sonra çok önemli adımlar atmıştır. Odanın bu konuda tek kazancı budur. 

Ama inanılmaz bir çaba vardır. O dönem biz Oda mühendisleri, şube yöneticisi arkadaşlarımız bütün 

Türkiye'den her hafta sonu toplanarak inanılmaz kısa bir sürede -bunu Bülent Esinoğlu çok yakından takip 

etti o dönemde- böyle gerçekleşmiştir. 

Kendi çıkar çevreleri, işte bugün geldi, dışarıdan katılan bir kitap var değerli arkadaşlar, Odadan alındıktan 

ya da Odaya geçmeden önce yapılmış bütün montaj lan fotoğrafladık. Bugün denetim sıfır. Hiç böyle 

Makina Mühendisleri Odasına bir söz söylemeye gerek yok, bugün denetim sıfır. Sektör, sadece arkadaşın 

belirttiği gibi çok daraldı. Hanımefendinin belirttiği gibi farklı nedenlerden dolayı çok daraldı. Ama o sektör 

aynı tempoyla devam etmiş olsaydı, bugün gerçekten belki de canlı bombalar arabalarda dolaşıyor olacaktı. 

Bunların kayıtlara geçmesi için çok rica ederim. 

Yani Makina Mühendisleri Odasının herhangi bir sorumluluğu var ise, bu Odanın yaptığı herhangi bir 

uygulama varsa burada Sayın Temsilci bunu belgelemek durumundadır. 

145

LPG ve CNG UYGULAMALARI SEMPOZYUMU 

SONUÇ BİLDİRGESİ 

TMMOB Makina Mühendisleri Odası adına Ankara Şubemiz Sekretaryahğında 14 Aralık 2002 tarihinde 

Ankara'da düzenlenen LPG/CNG sistemleri sempozyumunda sunulan bildiriler, panel ve tartışmalar 

sonucunda aşağıdaki sonuç bildirgesi taslağını kamuoyuna sunuyoruz. 

Sanayi ve teknolojideki hızlı gelişmeler, sayılan her geçen gün artan endüstriyel tesisler ve motorlu taşıtlar 

bir yandan pek çok sorunu da beraberinde getirmektedir. Dünyanın enerji ihtiyacının büyük bir bölümü 

petrol, kömür, doğalgaz ve LPG gibi alternatif enerji kaynaklarından karşılanırken, ülkemizde ise ihtiyacının 

büyük bir bölümü petrolden karşılanmaktadır. Petrole bağımlılığın azaltılması ile ekolojik dengenin korunması; 

mevcut enerji kaynaklarının etkin ve verimli kullanılması amacıyla alternatif enerji kaynaklarının devreye 

sokulmasını zorunlu kılmaktadır. Motorlu araçlarda, endüstriyel tesislerde ve konutlarda alternatif yakıt 

kullanımı pek çok ülkede yaygın bir şekilde uygulanırken çevre dostu araç üretimleri ve endüstriyel tesislerin 

kullanılması yaygınlaşmaktadır. 

LPG ve CNG'nin gerek ekonomik olması ve gerekse çevre dostu olması nedeniyle endüstriyel tesislerde, 

sanayide, konutlarda ve otomotiv sektöründe yaygın bir şekilde kullanılması aynı zamanda can ve mal güvenliği 

açısından da büyük sorunlar yaşanmaktadır. Aşağıda sıralanan konular hakkında yapılacak çalışmalar 

ülkemiz açısından büyük önem taşımaktadır. 

1. İthal edilen dönüşüm sistemlerinin; ülkemizde üretilen ve kullanılan araçlara, tesislere uygunluğu, 

güvenliği ve sürekliliği sağlanmalıdır. 

2. Montaj emniyetinin ve kontrolünün yapılması sağlanmalıdır. 

3. LPG ve CNG kitlerini ithal eden KİT teknolojisini ülkemize kazandırmak için yatırım yapan, 

üretilmiş kitleri endüstriyel tesislerde, konutlarda, sanayide ve araçlarda kullanmak ve takmak 

isteyenler için yasal düzenlemelerin yetersiz olduğu ve yeterince güvence vermediği görülmektedir. 

Vakit geçirilmeden konuyla ilgili taraflar biraraya getirilerek bu alandaki yasal eksiklikler tamamlanmalıdır. 

4. Araç dönüşümleri ve otogaz istasyonlarına yönelik denetim, belgelendirme ve kontrollerin yapılmasını, 

sektörün disipline edilmesini sağlamak amacıyla kar amacı gütmeyen, ülke ve toplum yararlan 

doğrultusunda çalışmalannı sürdüren kamu kurumu niteliğindeki Makina Mühendisleri Odası 

tarafından yapılması için gerekli yasal düzenlemeler yapılmalıdır. 

5. LPG ve CNG araç dönüşümleri ve otogaz istasyonlannın kurulmasına yönelik yapılacak yasal çalışmalar, 

standartlar ve düzenlemelerde ilgili kesimler ile meslek odalannın aktif katılımı sağlanarak 

görüşleri alınmalıdır. 

6. LPG ve CNG'nin sanayide, konutlarda, endüstriyel tesislerde ve araç dönüşümlerinde kullanılması 

toplumsal yarar çerçevesinde ekonomik ve güvenli olduğuna dair toplumsal bilincin ve kültürün 

oluşturulması için ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içerisinde gerekli çalışmalar yapılmalıdır. 

7. LPG ve CNG'ye dönüşmüş araçlann satış sonrası hizmetlerin ve periyodik bakımlannın yapılması 

için dönüşüm fırmalannın sorumlu olduklanna dair yasal düzenlemeler yapılmalıdır. 

8. Tüketici ve kullanıcıları koruyacak şekilde sanayide, endüstriyel tesislerde, konutlarda ve otomotiv 

sektöründe kullanılan gazın fiyatına yönelik politikalann belirlenmesi çalışmaları yapılmalıdır. 

9. LPG ve CNG yakıtının kalitesinin belirlenmesi ve arttınlması için gerekli yasal önlemler alınmalı ve 

denetime tabi tutulmalıdır. 

147

10. Endüstriyel tesislerde, sanayide, konutlarda ve araç dönüşümlerinde çalıştırılacak personel ile yer 

altı ve yerüstü otogaz dolum istasyonlarda çalıştırılacak personelin eğitimleri altyapısı hazır olan 

ülke ve toplum yarar doğrultusunda çalışmalarını sürdüren Makina Mühendisleri Odası tarafından 

eğitimleri verilerek sertifikalandınlmalıdır. > 

11. Otogaz dolum istasyonlarının çevre güvenliği can ve mal güvenliği açısından yerleşim planlarına ve I' 

standartlara uygun olarak kurulmaları için gerekli denetim ve kontroller yapılmalıdır. 

12. Yer altı ve yerüstü dolum istasyonlannın projelerinin standartlara uygunluğu ve denetiminin ilgili 

meslek odalan tarafından yapılması sağlanmalıdır. ı 

i 

13. Kullanılan temel dönüşüm elemanlannın "E" işaretli ve "TSE" belgeli olup olmadığı denetlen- / 

melidir. ' 

14. Çift yakıtla çalışmak üzere dönüşüm yapılan araçlarda kullanılan KiT'lerin motor hacmine ve 

gücüne uygun olup olmadığına yönelik olarak araç motorunda performans testlerinin yapılması 

sağlanmalıdır. 

15. Kullanılmış veya bir başka araçtan sökülmüş KiT'lerin tekrar kullanılmaması için gerekli yasal ' 

önlemler alınmalıdır. 

16. LPG ve CNG, dönüşümü yapan firmalarda Makina Mühendisinin çalıştınlması zorunlu hale getirilmeli, 

Makina Mühendisi bulundurmayan firmalara yönelik cezai, hukuki ve yasal düzenlemeler , 

yapılmalıdır. r 

17. Ülkemizdeki enerji kaynaklannı değerlendiren bir enerji planlaması yapılmalıdır. Ülkenin varolan ' 

temiz ve güvenilir enerji kaynaklannın kullanılmasının yanısıra, özelliklede yenilenebilir enerji kaynaklarına 

yönelinmeli ve enerji üretimi çeşitlendirilmelidir. 

18. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de çevreyi kirleten zararlı madde emisyonlanna karşı regülasyon 

uygulamalan sıklaştınlmalıdır. 

19. Yetki karmaşası önlenerek; yetki ve denetimler tek bir merkezde toplanarak daha etkin, bağımsız, 

ülke ve toplum yararlan doğrultusunda bir denetim mekanizmasının oluşturulması için gerekli yasal 

düzenlemeler yapılmalıdır. 

1 

20. Can ve mal güvenliği ile ilgili tüm konular tartışılmaz derecede önemlidir. Bu konularda; ilgili f 

kurum ve kuruluşlarla yapılacak çalışmalann önündeki engeller kaldırılmalı ve projeler teşvik V 

edilmelidir. 

21. LPG/CNG sektörüne malzeme üreten yerli üreticiler desteklenmeli ve teşvik edilmelidir. 

22. LPG/CNG uygulamalanna yönelik her türlü yasal düzenlemeler yapıldıktan sonra uygulamalar 

başlatılmalıdır Yasal düzenlemeler uygulamaya öncülük etmelidir. 

23. LPG ve CNG vb. enerji kaynaklannın kullanımına yönelik ülke genelinde bir planlama çalışması 

yapılmalıdır. Uygulamanın bu planlama çerçevesinde hayata geçirilmesi için çalışmalar yapılmalıdır. 

148 j 

I

LPG VE CNG - Erim SEVER

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?