ALEVİLİK NEDİR? Doç. Dr. Ġbrahim ARSLANOĞLU G.Ü. Gazi ...

O‟ndan baĢka bir Ģey yoktur (Eröz,1990:204). ĠĢte Hallac-ı Mansur‟un “Enel Hak” demesinin anlamı
budur. Alevilikte insanın kutsallığı ve cem törenlerinde kılınan halka namazlarında dede ile talibin
birbirlerinin kıblesi olmaları bu inanca dayanmaktadır. Sünni inançtaki namazda da Kabe bir iĢaret
olmak üzere herkes aynı yöne dönmekle bütün müminler, namazda birbirlerine ve birbirlerinin
gönüllerine yönelmiĢ olmaktadırlar. Yoksa kutsal olan Kabe‟nin binası değildir.
Mutasavvuflar, bir dünya menfaati veya cennete gitmek için değil, sadece Allah‟ı sevdikleri için ibadet
ederler. Tanrı bizi ister cennetine koyar, ister cehennemine, bu tamamen Tanrı‟nın bileceği bir iĢtir,
derler. Nitekim kadın erenlerden olan Rabia(714-804) Ģöyle dua etmiĢtir: “Allah‟ım, sana
cehennemden korkarak ibadet ediyorsam, beni cehennem ateĢinde yak, yahut cennet özleyerek Sana
ibadet ediyorsam, cenneti bana haram kıl. Yalnız seni sevdiğimden dolayı Sana ibadet ediyorsam, beni
ezeli cemalinden mahrum etme ya Rabbi” (Tercüman,1987:165).
Burada dikkati çeken husus, Rabia‟nın sadece güzeller güzeli olan ve güzelliği hiçbir yaratığın
güzelliğine benzemeyen ve bütün insanlığın ilk ikrarını verdiği “Kalu Bela‟da” O‟nun güzelliği
karĢısında mest olup kendisinden geçtiği o olağanüstü güzelliği istemesidir. Özet olarak tasavvuf
Allah aĢkına dayanır.
Türk tarihinde Horasan erenleri denilen kimseler tasavvufi Ġslâm anlayıĢını yayan Ģahsiyetlerdir.
Bunların çoğunun okuma-yazması yoktu. Fakat Horasan bölgesindeki mutasavvıflardan tasavvufi
Ġslâm anlayıĢını öğrenmiĢ, sonra bunları baĢkalarına öğretmeye baĢlamıĢlardı. Bu basitlikleri
sayesinde göçebelere nüfuz etmeyi baĢardılar. Çevrelerindeki halktan oldukça soyutlanmıĢ bir hayat
yaĢıyorlardı, bu hayat onlara olağanüstü özellikler yakıĢtırılmasına çok müsait bulunuyordu. En
önemli özellikleri bir baĢka alemle temasa geçebilmeleri idi, iĢte ermiĢlik tabiri buradan doğmuĢtur
(Güngör,1982:186). Bunların Anadolu‟nun TürkleĢmesinde ve ĠslamlaĢmasında büyük hizmetleri
olduğunu biliyoruz.
Sonuç olarak tasavvuf, baĢta Allah aĢkına, sonra iĢlenilen günah ve kötülüklerden tövbe etmeye, yani
hatayı kabul etmeye, bütün insanları Tanrı‟nın yaratığı olmalarından dolayı hoĢ görüp sevmeye, bütün
canlıları korumaya, dolayısıyla adalete, almak yerine bol bol vermeye ve açları doyurmaya, buna
karĢılık kendi nefsini terbiye etmek için fazla yememeye, kötü söz söyleme ihtimaline karĢı az
konuĢmaya, vaktinin çoğunu uykuda geçirmeyerek çalıĢmaya topluma ve insanlığa faydalı olmaya
dayanır.
Prof. Niyazi Öktem‟e (1995:213-214) göre sufilik, felsefi eğilimlerle birlikte gerçek Ġslam‟ı temsil
etmektedir. Basit yaĢam tarzı, insana saygı, kul hakkı yememek, Allah‟la bütünleĢmek, Ġslam‟ın öz ve
esası değil midir? Sufilerin en güzel temsilcileri Anadolu Aleviliğinin yetiĢtirdiği derviĢ ve ozanlardır.
Bunlar saz ve sözleriyle insanlara sevgi ve barıĢı anlatan Türk sufileri Anadolu kültürünün temel
taĢlarıdır.