ALEVİLİK NEDİR? Doç. Dr. Ġbrahim ARSLANOĞLU G.Ü. Gazi ...

ir ehl-i hak meclisinde birleĢerek beraber zikir ve ibadete devam etseler bile, Hak Taala, onların
kalplerindeki her türlü kin ve düĢmanlığı yok etmeye muktedirdir (Köprülü, 1984:34). Bu inanç
Türkiye‟deki Alevi topluluğunca benimsendiği için, cem törenlerinde kadın-erkek birlikte zikir yapılır.
Ahmet Yesevi, bir bilim dili olması dolayısıyla Arapça ve Farsça‟yı gayet iyi bilmesine rağmen Arap
ve Acem dili hastalığına yakalanmamıĢ, göçebe Türkler‟e Türkçe ile hitap etmiĢ ve öz Türkçe Ģiir,
nefes, hikmet ve ilahiler söylemiĢtir.
Ahmet Yesevi‟yi meĢgul eden tek Ģey, halkı irĢat ederek doğru yola yöneltmektir. Onun tavsiye ettiği
baĢlıca Ģeyler Ģunlardı: Erenlerin sözünü dinlemek, Kur‟an ve hadislerin hükümlerine riayet etmek,
Ģeriatla tarikatı bağdaĢtırmak, züht ve takva esaslarına bağlı kalmak, dünyanın süsüne, malına ve
Ģöhretine bağlanmamak, riyazat ve mücahade yolunu açık tutmak. O ayrıca aĢk yoluna girmenin çok
zor olduğunu, aĢk yolunun faziletli, feyizli fakat çilelerle dolu olduğunu belirtir. Yesevilik‟te coĢkun,
taĢkın bir ruh hayatını teĢvikten çok, temkinli ve ölçülü davranıĢlar tavsiye edilir
(Tercüman,1987:215).
Yesevilik‟te tarikat adabı Ģunlardır: Ġki dizi üzerine çöküp tevazu ve edeple oturmak. Kendini
herkesten alçak görmek. Herkesi kendinden daha faziletli bulmak. ġeyh ve azizlerin huzurlarında
edepli ve sessiz durmak ve onların meclislerinde izinsiz konuĢmamak. ġeyhinin ve baĢka Ģeyhlerin
velilik sırlarını ve keramet rumuzlarını açıklamayıp saklamaktır (a.g.e:216).
Ahmet Yesevi‟nin yanında eğitim gören öğrencileri bir gün kendisinden icazet isterler. Ahmet Yesevi
ücret olarak her sene birer çinik darı getiren öğrencilerinden bu darı yığını üzerinde ve yığını hiç
bozmadan iki rekat namaz kılanın icazete hak kazanacağını söyler. Öğrencilerden hiçbirisi bunu
baĢaramaz. Orada olmayan Hacı BektaĢ Veli geldiğinde bunu öğrenir ve darı yığını üzerine
seccadesini atarak iki rekat namaz kılar. Bunun üzerine Ahmet Yesevi‟de bulunan Hz. Ali‟nin hırkası
gelip kendiliğinden Hacı BektaĢ Veli‟nin sırtına geçer. Seccade ortaya açılıp sofra serilir, taç baĢına
konar, çerağ alevlenir. Ahmet Yesevi, dut ağacından alevlenen çerağı tutup attığında Horasan‟dan
KırĢehir‟deki Hacı BektaĢ Tekkesi‟ne düĢer. Tekkedeki bir tarafı yanık dut ağacı budur. Ahmet
Yesevi, Hacı BektaĢ‟a “Biz senin nasibini Anadolu‟da verdik, git o memleketi irĢat et”der
(Er,1994:40).
Yesevi‟nin kabri hala önemli bir ziyaret yeridir. Türbesi bir hankah ilavesi ile Timur tarafından
yeniden yaptırılmıĢtır. Menkıbeye göre Ahmet Yesevi, Hz. Muhammed 63 yaĢında vefat ettiği için bu
yaĢtan sonraki ömrünü yer altında bir hücreye çekilerek orada geçirmiĢtir (Tercüman,1987:16).
3. Melamilik: Kelime olarak kötülemek, azarlamak, serzeniĢte bulunmak ve kınamak anlamlarına
gelir. Tasavvuf ıstılahı olarak, yaptığı iyilikleri gösteriĢ endiĢesi ile gizlemek, yaptığı kötülükleri
nefsiyle mücadele etmek için açığa vurmaktır. BaĢka bir ifade ile ruhsal hayattan kaynaklanan halleri