2005 - Suecia Polonia

Ile papież ma dywizji? (Pytanie Stalina)
Hur många divisioner har påven? (Stalins fråga)
Suecia Polonia pyta Macieja Zarembę
Suecia Polonia: Dlaczego szwedzkie media poświęciły
tyle uwagi zmarłemu papieżowi? Czy jest to znak, może to
naiwne pytanie, że elity zdały sobie sprawę z wagi papiestwa
i że nawet niepapieskiej Szwecji papież jest do czegoś
potrzebny?
Maciej Zaremba: Ja sądzę, że szwedzkie media nie zrobiły tego na własną
rękę, tylko zorientowały się, że największe media światowe, w tygodniu
poprzedzającym śmierć papieża, poświęcają jego osobie bardzo wiele
miejsca i czasu i poszły za ławicą. To było zaskoczenie, ale większość
mediów zareagowała instynktownie, że skoro BBC, CNN i inni tam
są to i my musimy. Podporządkowano się światowej ocenie wagi tego
wydarzenia, ale były głosy w Szwecji, że to wszystko jest przesadzone, że
od kiedy nas to tak bardzo obchodzi, co on takiego właściwie zrobił itd.
A zatem nie elity tylko redaktorzy, było wśród nich spore zaskoczenie
ogromnym poruszeniem na świecie, nieprzebranymi tłumami
zbierającymi się na Placu Sw. Piotra, ale były to tylko sprawozdania. Nie
było analiz, prób pokazania, czego on dokonał, na czym polegała jego
nauka, kontrasty jego nauk z rzeczywistością, nic ... było – przeszło.
SP: Ale to zainteresowania trwa w pewnym sensie nadal.
Telewizja nadała trzygodzinną transmisję z pogrzebu, mówiło
się dużo o nowym papieżu, a w radio w czterominutowym
dzienniku słyszałem, jako jedną z wiadomości dnia,
informację o decyzji nowego papieża przyspieszenia
kanonizacji Jana Pawła II. Jak to możliwe, że przedtem media
całkiem przegapiały ten temat?
MZ: Media nie przegapiały tematu, tylko się nim nigdy nie interesowały.
Papiestwo to było dla nich po prostu curiosum, w ogóle moment religijny
w polityce nigdy nie był w Szwecji dostrzegany.
To wszystko pokazało, jak niedoinformowana jest szwedzka opinia
publiczna jeżeli chodzi o rolę Rzymu w polityce światowej. Zrozumiano
to post faum.
SP: Czy pierwiastek religijny jest nieobecny w szwedzkiej
polityce?
MZ: To jest paradoks, Szwecja to jeden z ostatnich krajów, które
przeprowadzily rozdział kościoła od państwa, ale panuje w niej
przekonanie, że drogą do sprawiedliwości, powodzenia, dobrobytu
i postępu jest racjonalność a religia jest nieracjonalna. Według tej
koncepcji, nie ma w polityce miejsca na wiarę, religijne dogmaty. One
mogą odgrywać jakąś rolę w krajach mniej rozwiniętych, np. w Polsce
czy w krajach arabskich, ale nie tu.
Ja od wielu lat twierdzę, że Szwecja jest o wiele bardziej religijna niż
się jej samej wydaje. Ciągle słyszy się stwierdzenia, że jest najbardziej
zlaicyzowanym krajem na świecie. Birgitta Trotzig napisała 10 lat temu
świetny esej na ten temat. Zwalczała tę tezę, że jesteśmy tacy areligijni
i zlaicyzowani. Niech nikogo nie zwiedzie to, że kościoły są często
dość puste. Większość Szwedów nie jest w stanie skanalizować swych
uczuć religijnych przez kościoły, które albo cechuje religijność Halleluja
baptystów, albo dosyć wyprana z liturgii i duchowości kultura Kościoła
Szwedzkiego.
16
Suecia Polonia frågar Maciej Zaremba
Suecia Polonia: Varför har svenska medier ägnat så mycket
uppmärksamhet åt den avlidne påven? Det kanske är en naiv
fråga men är det ett tecken på att eliten har insett påvens
betydelse och att påven behövs till och med i det ickepåvliga
Sverige?
Maciej Zaremba. Jag tror inte att svenska medier insåg det på egen
hand, de märkte att de största tidningarna och nyhetskanalerna i
världen ägnade stort utrymme och mycket tid åt påven veckan före hans
bortgång, och de bara följde strömmen. Det var överraskande, men de
flesta tidningar och nyhetskanaler reagerade instinktivt. Om nu BBC,
CNN och andra var där, då måste vi också vara det.
Man underordnade sig den övriga världens bedömning av händelsen
men det höjdes röster i Sverige om att det hela var överdrivet, att det inte
angick oss, vad hade han gjort som var så speciellt, osv.
Det var alltså inte bland eliten utan bland journalister som
överraskningen var så stor över den stora uppståndelsen i världen, över
den enorma folksamling som samlades på Petersplatsen i Rom, men det
kom bara rapporteringar. Inga analyser eller försök att visa vad han hade
uträttat, vad hans lära gick ut på, kontrasterna mellan hans läror och
verkligheten, ingenting sådant.
SP: Men intresset håller i viss mån fortfarande i sig. På teve
visade man en tre timmar lång sändning från begravningen,
det har talats mycket om den nye påven och på radions fyra
minuter långa nyhetssändning handlade ett av inslagen
om den nye påvens beslut att påskynda kanoniseringen av
Johannes Paulus II. Hur är det möjligt att media tidigare
fullkomligt missat det ämnet?
MZ: Media har inte missat det, man har bara aldrig varit intresserad.
Påvedömet har helt enkelt varit kuriosa för journalister, den religiösa
faktorn i politiken har man helt förbisett i Sverige.
Allt detta har visat hur dåligt informerad den allmänna opinionen i
Sverige har varit när det gäller Roms roll i världspolitiken. Det har man
förstått post factum.
SP: Så det religiösa inslaget saknas i svensk politik?
MZ: Det år en paradox för Sverige var ett av de sista länder som skilde
kyrkan från staten men det råder en övertygelse att vägen till rättvisa,
framgång, välstånd och framsteg går via det rationella, och religion är
inte rationellt. Enligt det synsättet finns det ingen plats i politiken för
tro eller religiösa dogmer. De kan spela en viss roll i mindre utvecklade
länder, t.ex. i Polen eller i arabländerna, men inte här.
Jag har i flera år hävdat att Sverige är ett mycket mer religiöst land än
vad svenskarna själva tror. Man här hela tiden att Sverige är det mest
sekulariserade landet i världen. Birgitta Trotzig skrev för 10 år sedan en
lysande essä om detta. Hon bekämpade tesen att vi är så ickereligiösa och
sekulariserade. Ingen bör låta sig luras av att kyrkorna oftast är ganska
tomma. De flesta svenskar förmår inte att kanalisera sina religiösa känslor
i kyrkan, som antingen präglas av frikyrklig halleluja-religiositet eller av
Svenska kyrkan, som är tämligen renons på liturgi och andlighet.