NORNA-RAPPORTER 88 Binamn. Uppkomst, bildning, terminologi ...

152 Gudlaug Nedrelid
nym, Aure på Sunnmøre. Vestenfor minner om at aura ogso er genitivform av
eyrir, og omtalen i teksten kan tolkast slik at mannen var glad i pengar. Sjølv
om toponymet rimelegvis er rette tolkingi i dette tilfellet (mannen er kjend frå
fleire kjeldor), kan assosiasjonen til den andre mogelege tolkingi ha spelt med.
(«Han heiter ikkje Øre-Pål for ingenting!»)
3.2.1. Dyrenemningar
Likevel treng me ikkje heilt avstå frå å laga underkategoriar, og ein relativt tydeleg
underkategori er dyrenemne eller avleidingar til dyrenemne. Vestenfor
(1991 s. 6) har funne 15–20 namn av denne typen i Sverresoga. Han har ikkje
med Kufungr og Fliða i denne gruppa, han fylgjer Lind som forklarer Fliða
som ‘sår, skråma’. 13 Þorleifur Hauksson (ÞH s. 81) peikar på at appellativet
fliða er olbogeskjel på færøysk. Kufungr er sjøsnegl, dei to berarane er far og
son, og Þorleifur meiner namnet er eit ordspel. Tanken er tiltalande, i so fall har
me her eit døme på det Stemshaug (1984 s. 55) kallar tilnamn ved arv, «slik at
det nye tilnamnet nok blir ‘nytt’, men innafor forestillingssfæren til det opphavlege
namnet».
Lind (Bin. sp. 306) har ogso tilnamnet til Ívarr Silki som dyrenemne, «Selki
dimin. till ‘säl’ är utan tvivel den rätta namnformen», og det same har Þorleifur
Hauksson, «Merking víðurnefnsins er selskópur eða lítill selur» (ÞH s.
86). Vestenfor (1991 s. 10) meiner me ogso må ta stoffnamnet (silke) inn i
diskusjonen, «Silki (…) var et verdifullt klesplagg som lett kunne merkes i
den tida.» Silki/Selki er brukt som tilnamn på fleire berarar. Lind (Bin. sp.
308) har Silki som oppslagsform og ‘Silke’ som tyding ved Jón Silki, men viser
ogso der til Selki. Jón Silki kan vera den same som er kalla Jón Silkifuð
på ein runepinne (sjå nedanfor), og i den samanhengen er havpattedyret truleg
mindre aktuelt.
Generelt må det seiast at dyrenemne på ein eller annan måte er samanlikningsnamn.
Vestenfor (1991 s. 7) formulerer det slik: «Likeens vil en i dag som
kalles rev for eksempel være en luring, ha et skøyeraktig drag over ansiktet eller
være rødlett og slank i fjeset.» Men me kan sjeldan forklara kva trekk som
har vore utslagsgjevande for namnsetjingi, og i mange tilfelle har sikkert fleire
trekk spelt saman.
3.2.2. «Utuktige» og «vulgære» tilnamn
Her skal me venda attende til Áskell kuzsa eller kuza. Lind nemner ogso nyn.
kusse ‘kalv’ som mogeleg tolking, men finn den mindre sannsynleg på grunn
av skrivemåten. I Fritzner står kussa ‘Ko’, (…) «forekommer som Øgenavn:
13 Lind Bin. sp. 84 f., sameleis i Fritzner 4 (tilleggsbandet), der det er vist til Lind Bin. NO 2 sp.
1478 f. har flede som ‘stort sår der huda er flengd av’ (betydning III), men under flede II står tilvising
til den færøyske betydningen av ordet, og som II,3 står ‘eit slags skjel, trul. flødeskjel, olbogeskjel’
med belegg frå Sunnfjord.