NORNA-RAPPORTER 88 Binamn. Uppkomst, bildning, terminologi ...

Nokre personlege tilnamn i Sverresoga 147
havleg heimstad (stadnamn med eller utan preposisjon, og stadnamn som føreledd
i samansetjingar), 3) tilnamn som fortel om slektskap (vanlege førenamnspatronym
var likevel ikkje medtekne) og 4) titlar og yrkesnemningar.
2.1. Avgrensingsproblem
All kategorisering og klassifisering fører til avgrensingsproblem og drøfting av
kva kategoriar dei ulike namni høyrer til i. I 2009a
refererte eg den langvarige
diskusjonen omkring Svína-Stefan og Svína-Peter, der føreleddet har vore tolka
både som stadnamn (Svínoy på Færøyane) og som appellativ. Etter mi meining
må toponymet avvisast (Nedrelid 2009a
s. 716). Eg diskuterte ogso nokre
namn (Jón Hein, Ásgeirr Hamarskalli, og Hagbarðr Muntari) der Vestenfor og
eg har tolka delvis ulikt, og derfor sett dei i ulike kategoriar. Eksempli viser at
kategoriseringi i seg sjølv inneber ei tolking.
Ein problematisk type å setja i bås er tilnamn som fortel om bustad eller opphavleg
heimstad, der stadnamnet går inn som føreledd i eit samansett namn, typen
Hamarskalli. I 2009 plasserte eg desse i type 2, tilnamn danna av toponym.
I den kategorien hadde eg då stadnamn i uendra form, stadnamn som styring i
preposisjonsfrasar og stadnamn som føreledd i samansette tilnamn. Denne
gongen har eg teke med tilnamn av typen Hamarskalli her, fordi der er namn
som er interessante å diskutera i denne samanhengen. Kategoriseringi får lov å
retta seg etter ærendet i dette tilfellet.
3. Tilnamn som fortel om personlege eigenskapar
Det er svært mange tilnamn av denne typen i Sverre-soga. Oddmund Vestenfor
(1991 s. 9) har funne «mellom 120 og 130 namn som rører ved en åndelig eller
kroppslig egenskap/-lyte, karakteriserer klede eller våpen brukt av personen,
eller på annen måte viser tilbake på personen». Her er dei mange dyrenemningane
medrekna. Vestenfor (a.a. s. 6 f.) har funne 15–20 tilnamn av denne typen.
3.1. Materialsamling
Til Saga-konferansen i 2009 sette eg opp ei materialsamling som bygde på
registeret i Indrebøs utgåve av Sverris Saga, med visse tillegg (Nedrelid
2009a
s. 713 ff.). Ved å jamføra med registeret i Þorleifur Haukssons utgåve
har eg vorte merksam på dei mange ulike variantar i dei forskjellige handskriftene,
ein variasjon som ikkje kom fram då eg brukte Indrebøs utgåve,
som berre gjev att Cod. AM 327 4o. Eitt døme på det er Áskell Tyza, som eg
diskuterte i 2009. Det er ogso belagt som trýzza, ruza, kuza og tazza (ÞH s.
157). Den store variasjonen gjer ikkje namnet mindre interessant, snarare
tvert imot. Men det blir naudsynt å diskutera etymologiane, heller enn berre
etymologien.