You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
сондыктан бұл әрі металдық, әрі бейметалдық қасиеттер көрсететін<br />
элемент. Осыған орай сутекті кейбір кестелерде сілтілік<br />
металдар топшасына кейде галогендер топшасына жатқызады.<br />
1-квант кабатын толтыратын сутек пен гелийдің электрондарының<br />
энергиясы басқа элементтерден оқшау тұрады. Сондыктан<br />
олардың бойындағы көптеген қасиеттері де окшау болып келеді.<br />
Тіпті, олардағы кейбір қасиеттер (Н + ионының және сұйык<br />
гелийдің касиеттері) бірде-бір элементте кездеспейді.<br />
Атомдарына екінші электрон қабаты толысатын II период<br />
элементтерінін, басқа период элементтерінен күшті айырмасы бар.<br />
Бұл жайт екінші қабаттағы электрондардьщ энергиясы келесі<br />
қабаттардағы электрондардьщ энергиясынан әлдеқайда аз болуымен<br />
(17-суретті қара) және бұл периодта 8 электронная артық<br />
электрон болмайтындыктан түгелімен толысып симметриялы<br />
күйге кәшуімен түсіндіріледі. Баска III, IV, V т. с. с. периодтарда<br />
болатын катпарлар түгелімен толтырылмайды.<br />
Периодтык системадағы вертикаль графалар топтарға<br />
сай келеді. Оларды жоғары оң валенттігі бірдей<br />
элементтердің жиынтығы деп карауға болады.<br />
Әрбір топтың езі негізгі және қосымша топтала<br />
р болып екіге бөлінеді. A tom кұрылысы түрғысынан алғанда<br />
негізгі және косымша топшалардағы элементтердің электрон<br />
катпарларын толтыруда белгілі айырмашылык бар. Негізгі топшаның<br />
элементтерінің атомдарының соңғы электрондары ең сырткы<br />
кабаттың ns не болмаса пр катпарына орналасады. Осыған<br />
орай оларды s жэне р — элементтер деп те атайды. Бұл екі — s<br />
жэне р катпарында 8 электрон ғана болатындыктан негізгі<br />
топшаньщ жалпы саны да 8 болады. Бұл элементтер эрекеттескенде<br />
реакцияға олардын, сырткы қабатындағы электрондардьщ<br />
барлығы да катынаса алады.<br />
Негізгі топшалар ұзын болады, ѳйткені оларға барлык дерлік<br />
периодтардың элементтері кіреді. Қосымша топшалар<br />
кыскарак, себебі олардың бірінші элементі IV периодтан басталады.<br />
Электрондык кұрылымы жағынан бірінші және екінші<br />
қосымша топшалардың элементтері де өзара ұксас болып келеді.<br />
Бірінші косымша топшаның элементтерінің атомдары ең соңғы<br />
электрондарын сырттан санағанда ішкері жаткан екінші квант<br />
кабатының (п— 1 )d катпарына бағыттайды. Сондыктан оларды<br />
d — элементтер деп те атайды. d элементтер IV, V, VI периодтарда<br />
s пен р элементтерінін арасына кіретін 3 декададан тұратынын<br />
жоғарыда кѳрдік. Тѳртінші декада жаңа басталған, онда не<br />
бары 2 элемент бар.<br />
Спектр нәтижесінде алынған мәліметтер 32d элементтің тоғызының<br />
сырткы ns катпарында бір электроннан (24Cr, 29Cu,<br />
41 Nb, 42Mo, 44Ru, 45Rh, 47Ag, 78Pt, 79Au), ал оныншы Pd-да<br />
тіпті электрон болмайтынын кѳрсетті. Мүндай «күлап түсу» аркылы<br />
түзілген электрондык конфигурация тұракты болып, бұл<br />
кұбылыстың нәтижесінде энергия бѳлінеді.<br />
Бірінші косымша топшаның элементтері реакцияласканда<br />
89
Change language