2 не

кабаттары мен қатпарларын энергетикалык жағынан алғанда
энергетикалық деңгей және деңгейше деуге де
болады.
Көп электронды атомдардың спектрін зерттегенде олардың
энергиялары тек бас квант санымен ғана анықталмай, орбиталь
жэне магнит квант сандарына сай ѳзара жуык энергетикалык
сипаттамаларға да ие болатынын кѳрсетті. Бір энергетикалык
деңгейде бірнеше энергетикалык деңгейшелер болатынын білеміз,
ал олардын өзара мәні /-ге тэуелді. Бір квант кабатындағы
деңгейшелердегі энергияньщ мәндері былайша артады: ns-+
np-^nd.
Химиялык әдебиетте әрбір орбитальды квант ұяшыктар
ы м е н □ белгілеу кең таралған. Ұяшык бос орбитальды
көрсетеді. Оган электронды стрелка түрінде орналастырса, әр
стрелканың бағыты оның спиндік бағытының барлығын байкатады.
Егер квант ұяшығында карама-карсы (антипараллель)
спинді екі электрон болса, оны былайша белгілейді: ш
Кѳп электронды атомдар. Қөп электронды атомдар үшін
де сутек атомындагы сиякты эрбір электронный жагдайын сипаттайтын
4 квант саны болады дедік. Бірак кѳп электронды атомда
электрон бір ғана ядро ѳрісінде болып коймайды, сонымен кабат
баска да электрондар ѳрісінде жүреді. Осы соңғы фактордың
эсерінен электронный бір энергетикалык деңгейде жүргеніне
карамастан орбитальдарына сай (/-дің әр түрлі мәніне сай) өзіндік
әр түрлі энергия шамалары болады. Әрі неғұрлым атомда
электрон кѳп болтан сайын
энергияның мѳлшеріне п
санымен катар Z-дің әсері
арта бастайды (16-сурет).
Кѳп электронды атомдардагы
децгейшелердің энергетикалык
сипаттамасы мынадай
заңдылыкка багынады:
ns; (п — I) d; (п—2)f деңгейшелері
ѳзара шамалас,
эрі олардын энергиясы пр-
__2Р мен салыстырғанда әрка-
----------------2S
шанда аздау болып келеді.
ч>
Ч
Бойындағы энергиясынын
артуы бойынша орналастыр-
"5
1S
1S сак энергетикалык деңгей-
20 90
шелердің катары мынадай
Атомдык, нѳмір
болып шығады: l s < 2 s <
< 2 р < 3 s < 3 p < : 4 s äs 3d < .
16-сурет. Кѳп электронды атомдардағы
< 4 p < :5 s « Ad