2 не

IX Қ ОСЫ М Ш А
ТОҢАЗЫТК.ЫШ «ҚОСПАЛАР»
Кейбір заттарды, көбінесе тұздарды сумен, кармен не мұзбен кесімді мөлшерде
араластырса, түзілген «қоспаның» температурасы нөлден төмен болады.
Осында сондай «коспалардын» қүрамы келтірілді. Кестелердегі А =100 г
суға не карга есептелген араластырылатын тұздың грамм саны, t° — араластырғаннан
кейінгі мүмкін төмен температураның ең төмені (С°). Араластырар
алдында, араластыратын заттардын температурасы 10—15° болѵ керек.
Туз A t Туз A t
Тұз бен су
NaC 2H30 2-H20 85 —4,7 СаСЬ-бНгО . . 250 — 12,4
NHiCI . . . . 30 . —5,1 NHjNOs . . . . 60 — 13,6
NaNOi . . . . 75 —5,3 NH4CNS . . . 133 — 18
Na3S 20 3-5H20 . . 110 —8 ,0 KCNS . . . . 150 —23,7
Түз бен к.ір (не муз)
СаС12-6Н>0 . 41 —9,0 NaN0 3 . . . . 59 — 18,5
СаС12 . . . . 30 (NH4)2S0 4 . . . 62 — 19
Na2S 20 3-5H20 . . 67,5 I 11
N a C l..................... 33 —2 1 ,2
K C l..................... 30 ) 11 f 82 —21,5
NH4CI . . . . 25 — 15,8 СаС12 -6Н20 < 125 — 10,3
n h 4n o 3 . . . . 60 — 17,3 I 143 —55
X К О С Ы М Ш А
ХИМИЯЛЫК ӘДЕБИЕТТЕ КОЛДАНЫЛАТЫН ҚЕЙБІР ЛАТЫН
ЖЭНЕ ГРЕК СӨЗДЕРІНІҢ ТҮБІРЛЕРІ МЕН ШЫЛАУЛАРЫНЫҢ
МӘНІ
а, ан — емес деген магынада сѳз алдына койылады, мысалы: аморфты анорганикалык;
алло — грекше аллос — басща. мысалы: аллотропия;
анти — грекше анти — қарсы, мысалы антихлор хлордын залалды эрекетіне
карсы колданатын зат;
би — латынша — екі еселенген, сѳз алдына койылып екі еселенгендікті, екі
жактылыкты көрсетеді, мысалы: биметалл;
гало — грекше галос — туз; "
ген — грекше геннао — тудырамын, содан галоген;
гео — грекше геос —*жер; геохимия;
гидро — грекше гюдор — су, мысалы гидраттар, гидратация; бул сиякты сумен
байланысты сездерден баска осы түбірді пайдаланатын, бірак сѵтекпен
байланысты терминдер бар, мысалы гидрлеу—>сутек косу, кѳмірді
гидрогендеѵ;
гипо — грекше — тѳменгі, гипохлорит — хлорлылау, гипосульфит — күкірттілеу
кышкылдардыц тұздары;
гомо, гомео — грекше гомос — бірдей үйлес, мысалы: гомологтар катары, гомеополюсті
байланыс;
де — кері процесті көрсетеді, мысалы дегидрлеу — сутегін тартып алу, десорбция
адсорбцияга кері процесс;
ди — грекше дис — екі рет, екі есе, мысалы дитион кышкылы;
изо — грекше изос — уқсас, соның өзі; мысалы: изомер, изоморфизм;
макро — грекше — макрос — үлкен, макромолекула;
микро — грекше микрос — кішкене, микроэлементтер — жануарлардыц немесе
ѳсімдіктердін денесінде ѳте аз мѳлшерде болатын химиялык элементтер:
тио — грекше — кукірт, тиоқосылыстар, күкірт аралас косылыстар.
617