2 не

ол ондағы нуклондар керемет бір күшпен ұстасып турғандығының
дәлелі. Ол ядролык күштер өте жакын жерге эсер етеді
онын, бар жоғы Ю ^1' см ғана (1 - 1 0 13 см= 1 ферми).
Ядролық күштердін, өрісінін, кванты я — мезон деп есептеледі
(л — мезон — элементарлык бөлшектің бірі тыныштық массасы,
электронный 270 массасына тен,, зарядтары (я+ , я~, л° тен).
Ядроның ішінде оны түзуші бөлшектерінің арасында өне бойы
біріне бірі ауысу процестері болып отырады:
р (протон) —п (нейтрон)
Бұл процестердін болуынын. себебі, олар өзара л — мезондарын
ауыстырып отырады. Нуклонның біреуі я — мезонын бөліп шығарса,
екіншісі оны сіңіріп алады
п + р^р + л^ + р^р + п
р -j- П++П + л + + п^+п -+- р
Массалық сан сол элементтің атомының ядросындағы нуклондардың
жалпы санын көрсетеді, мысалы, натрий атомынын
массалық саны 23-ке тең, демек натрий атомының ядросында
23 нуклон (яғни протон мен нейтрон) бар.
Протонный, оң заряды болады, оның шамасы электронный
зарядына тен,. Бул зарядты бірге тең деп алады.
Нейтрондарда заряд болмайтындықтан, атом ядросының
заряды, ондағы протондар санымен аныкталады, мысалы, натрийдін.
атом ядросынын, заряды 1 1 -ге тек, демек онын, ішінде
11 протон бар болғаны.
Элементтін рет нѳмірі, атом ядросынын зарядынын, санына
тен, екендігі бұрын айтылған, демек нейтрон саны (N), массалык
сан (А) мен рет нөмірінің (Z) айырымына тен,:
N = A — Z,
Мысалы, магнийде А = 24, Z = 12, демек нейтрон саны
N = A — Z = 24— 12=12
Сонда A = Z + N, демек ол ядродағы нуклон санын кѳ-рсетеді. Ядросында
протон саны (Z) мен нейтрон саны (N) эр түрлі, бірақ
жалпы нуклон саны (А) бірдей атомдарды — изобарлар; баскасы
эр түрлі нейтрон саны (N) бірдей атомдарды — изотондар;
баскасы эр түрлі, бірак протон саны (Z) бірдей атомдардыизотоптар
деп атайды, мысалы:
Изотоптар
40г
2 0
42г
2 0
43г
2 0 а
(20р 20п) (20р 22п) (20р 23п)
Изобарлар
4 0 А г
18
40к
19
40г
2 0 а
(1 8р 22п) . (1 9р 21 п) (20р 20п)
597