2 не

Карл Карлович Клаус
(1796—1864)
Қайнап тұрған күкірт кышкылымен
де реакцияласады:
Pb + 2H2S 0 4 =
= PbS0 4 + S 0 2 + 2H20
Платина тек «патша сұйығында»
ғана еріп гексахлороплатина
(IV) кышкылын түзеді.
3Pt-f 18HC1 + 4HN0 3 =
= ЗН2 [PtCle] + 4 N 0 + 8 H20
Сілтілермен тотыктырғыштар
катынасында балкытса,
ерімейтін оксидтерге айналады,
ал рутений мен осмий осы
жағдайда, рутенат жэне осмат
(K 2R u0 4 жэне K20 s0 4) түзеді.
Бұл платиналык металдар
жер кыртысында аз кездесетін
металдар. Бұлар сап турінде
ѳте аз мѳлшерде, күйреген
тау жыныстарында барлығы
бірге аралас кездеседі.
Платиналык металдар бытыраңкы болғандыктан, адам баласына
кеш мэлім болады. Алдымен 1738 жылы платина ашылды,
сонан соц ѳткен ғасырдың басында родий, палладий, осмий жэне
иридий ашылды, ец соцғысы болып 1844 жылы рутений табылды.
Рутенийді Орал платина кенінен Казан универсйтетініц профессоры
К- К. Клаус тауып, Россияныц кұрметіне рутений
(латынша — Ru tenia — Россия) деп атаған.
Платиналык металдарға бай кендер Оралда, Отанымыздыц
солтүстік аймақтарында бар. 1 ткенде бірнеше грамм болса бай
кен деп есептеледі. Сондыктан бұл металдарды ажыратып алу
технологиясы күрделі жұмыс. Платиналык металдарды баска
аралас заттардан ажыратып алу үшін бұлардыц барлығынын
комплекс түзгіштігін пайдаланады.
Платиналык металдар түрлі (2 , 3, 4, 6 , 8 дейін) валенттік кѳрсететін
болганымен барлыгы да төрт валентті косылыстар түзуге
бейім, онымен катар барлығы да комплексті қосылыстарын
түзеді; химиялык косылыстарыныц кейбірі 80-кестеде көрсетілді.
Платиналык металдардан көбірек өндірілетіні де, көбірек
колданылатыны да платина, иридий, палладий жэне родий.
Платина калайыға ұксас металл. Алтын мен күмістен
кейінгі жүмсак, жайылғыш (жұка кағаздай), созылгыш.
Платина кѳп процестерде катализатор (H2S 0 4, NH3, органикалык
синтез т. б. ѳнеркэсіптері) ретінде, химиялык арнаулы
колданатын ыдыстар (казан, тостаган, т. б.), аспаптардын Де "
тальдары (сым, электрод, жоғары температуралык пештер т. б.),
сонымен катар эсем заттар жасауга колданылады.
584