2 не
2 не 2 не
6 F e S 0 4 + 2 H N 0 3 + 3 H 2S 0 4 = 3 F e 2 ( S 0 4) 3 + 2 N O + 4 H 20 . Бұл түздар суда жақсы ерімтал. Ғе20 3, Fe2S3, Ғе(ОН ) 3 косылыстары кышкылдарда еріп, [Ғе(Н20 ) 6]3+ типтес аквокомплекс түзеді. Қышкыл аралас ерітінділерден үш валентті темір косылыстарының мынадай кристаллогидраттары түзіледі: ҒеС13. •6Н20, Fe(N 0 3) 3-6H20, Fe(N 0 3) 3-9H20, Fe(S04)3- 18Н20- •Ғе(ОН ) 3 әлсіз негіз болғандыктан оның түздары күшті гидролизденгіш. Түздарының маңыздылары: тёмір трихлориді ҒеС13. •6Н20. Темірдің ерітіндІсін хлормен әрекеттеп алады. Органикалык бояғыштар синтезінде, медицинада (кескен жердің канын токтатуға) колданады. Үш валентті темір тұздарыныц туындыларында кос тұздар, мысалы, темір ашудасы KFe(S0 4) 2- 12Н20, әсіресе комплексті тұздар болады, мысалы HCN циансутек кышқылынан, комплексті гексацианоферрат (III) кышкыл H3 [Fe(CN)6] түзіледі. Оныц түздарында жаксы еритіні гексацианоферрат (III) калий К3 [Ғе(СІМ)б], ол суда ерімейтін гексацианоферрат (III) темір (II) Fe3 [Fe(CN)e] 2 түзеді. Үш валентті темірдіц косылыстары, екі валенттідей емес ауада түракты, тотыкпайды, кайта оцай тотығатын затты (H2S, S 0 2> HI т. б.) өздері тотыктырады. Алты валентті .темірдің косылыстары, темір (III) оксидін сілті бар ортада селитрамен араластырып кыздырса, темір қышқылының тұзы калий ферраты түзіледі: Ғе20з + 4К0Н+ЗКЫ0з = 2К2Ғе04 + ЗКЫ02 + гиге ферраттардьің барлығы перманганаттан да асқан күшті тотықтырғыштар. Темір кышкылы не оньщ ангидриді ҒеОз дербес күйде әлі алынбаған заттар. Темірді, эдетте, кобальт жэне никельмен бірге бір топка жаткызып, бірге карастырады. Бірак темір электрондык кұрылымы жагынан рутений мен осмийдіц аналогі екенін осы кітаптыц соцындагы периодтык системанын ұзын периодты түрінен жэне элементтердің электрон кабаттарының толуы кестесінен көруге болады. § 5. К О Б А Л Ь Т Кобальт дербес күйде жер кыртысында болмайды, метеориттерде кездеседі. Табигатта күкіртті мышьякты косылыстар түрінде, никельдіц, темірдіц сондай косылыстарымен аралас кездеседі, мысалы кобальт CoAsS, шмальтит CoAs2. Кобальтты алу ѳте киын. Ѳйткені ен алдымен никельмен екеуін темірден, сонан сон бірінен бірін ажырату керек, сонымен катар бұл үш металдыц қасиеттерінде көп ұксастык бар. Кобальт күмістей ак, жалтыраған металл. Ауа мен судын эрекетіне берік. Сұйык кышкылдарда ериді. Кобальттыц радиоактивті изотопы Со —60 бар, жартылай ыдырау мерзімі 5 жыл. Бұл кобальттан өте күшті түрде у— сәулелері шығады, сондыктан металдардын дефектоскопиясында 576
(металдардын калын кабатындағы акауларын табу), медицинада кауіпті ісіктерді емдеуде колданылады. Кобальт кұймалар кұрамына кіретін мацызды металдыц бірі, ол кұймаларға ерекше каттылык касиет береді, мысалы стеллит деген кұйма (C r—ТБ—35%, W — 10—25%, С о —40—60% (не Ni), С —0,5—2,5%, калганы темір) жогары температурага шыдамды тез кесетін кұралдар жасауга жұмсалады. Победит — біздіц елімізде шыгарылган аса катты кұйма, белгілі кұймалардыц ец каттысыныц бірі (каттылығы 9,7—9,9). Мұныц да кұрамында 10% Со бар. Қобальттыц қосылыстарын көк бояу жасауга колданады. Кобальт екі жэне үш валентті болады. СоО — кобальт (II) о к с и д і, оныц гидроксиді Со (ОН) 2-ніц негіздік касиеті бар. Кобальтта аралас оксид Со30 4 бар, ол Со20 3 • СоО-кобальт (II), (III) оксидтері. Бұлардан баска СоОг бар. Ішіндегі ец тұрактысы СоО. Со (ОН) г тотыгып, Со(ОН)з айналады. 2Со (ОН) a + NACIO + Н20 = 2Со (OH) 3 + NaCl. Енді Со(ОН)з кышқылмен әрекеттесек, үш валентті кобальттыц тұзы түзілмей екі валентті кобальттыц түзы жэне оттек түзіледі: 4Co(OH) 3 + 4H2SO4==4CoSO4+ 10H2O + O2. Сонымен үш валентті кобальттыц оксиді де, гидроксиді де марганец (IV) оксиді сиякты тотыктыргыш. Галогендермен кобальт кыздырганда косылысады: Со + С1о = СоС12 Азотпен тікелей эрекеттеспейді, тек жанама жолмен косылысып нитрид түзеді. Кѳміртекпен жогары температурада реакцияласып Со3С, Со2С типтес карбид береді. Кремниймен де жогары температурада косылысып күрамы эр түрлі силиицидтер, бормен түрлі боридтер, куйртпен сульфидтер түзеді. Концентрленген азот кышкылында кобальт, темір сиякты пассивтенеді. Баска кышқылдарда кобальт темірден гѳрі тұрактырак, сілтілермен тіпті реакцияласпайды. Нөл валентті кобальттыц косылыстарынан карбонилдер белгілі, оныц қарапайымы Сог(СО)8— дикобальт октокарбонил. 0 С \ / С\ / ° ° п ОС— Со Со —СО ос/ чс7 ^со о |1> 2П(іг. 577
- Page 528 and 529: Алтынның оңайырақ
- Page 530 and 531: 4Zn + 8H N 0 3 = 4 Z n (N 0 3) 2 +
- Page 532 and 533: комплекстерінік іш
- Page 534 and 535: pay, § 4), сонда кейбір
- Page 536 and 537: электрондар валент
- Page 538 and 539: Үшеуі де ауада, суд
- Page 540 and 541: элементтермен үкса
- Page 542 and 543: Осымен қабат: 3Nb + 5HN0
- Page 544 and 545: менттері: бұларда д
- Page 546 and 547: § 1. Х Р О М Хром жара
- Page 548 and 549: Cr20 3 + 2КОН = 2КСг0 2 + Н2
- Page 550 and 551: Хром ангидридінің
- Page 552 and 553: РЬМо04, түрінде кезд
- Page 554 and 555: Өндірілетін вольфр
- Page 556 and 557: М а р г а н е ц то п ш
- Page 558 and 559: құрамына араластыр
- Page 560 and 561: Mn (II) туындылары тот
- Page 562 and 563: Бейтарап ортада же
- Page 564 and 565: Тс (IV) косылыстары Mn
- Page 566 and 567: ѳзгеше болады, мыса
- Page 568 and 569: отын, флюс жэне ауа.
- Page 570 and 571: Осы екі тұздың құйм
- Page 572 and 573: 166-сурет. К онвертор
- Page 574 and 575: түзіледі (қалыңдығ
- Page 576 and 577: I акцияларына катын
- Page 580 and 581: Бұл кос ядролы косы
- Page 582 and 583: айналады. N12O3 күшті
- Page 584 and 585: Платиналык металда
- Page 586 and 587: Карл Карлович Клау
- Page 588 and 589: Төртінші бөлім ПЕР
- Page 590 and 591: Лантаноидтардың қы
- Page 592 and 593: Жер кыртысында лан
- Page 594 and 595: МегОз кышқылдарда (
- Page 596 and 597: Табиғи радиоактивт
- Page 598 and 599: ті, оныц жанына реа
- Page 600 and 601: Изотондар 136Y 13BD 139, 5
- Page 602 and 603: § 3. ЖАН.А ЭЛЕМ ЕНТТЕ
- Page 604 and 605: f:'AI + 4He==30si+>n + e (пози
- Page 606 and 607: 2 2 7 Д 2 2 3 p , 4 Н 8 9 87 ' 2
- Page 608 and 609: 170-сурет. Тізбекті я
- Page 610 and 611: Актиноидтарда рет
- Page 612 and 613: ХИМИЯЛЫК. ЭЛЕМЕНТТ
- Page 614 and 615: Ж алғасы Элемент не
- Page 616 and 617: IV К О С Ы М И !Л КЕЙБІ
- Page 618 and 619: V II К О С Ы М Ш А ЕРІГ
- Page 620 and 621: XI КОСЫМША Х И М И Я Л
- Page 622 and 623: If 3 «3 £ w 5S * 40 - к X 5 I
- Page 624 and 625: Аралас -металл 590 Ар
- Page 626 and 627: Ерігіштік 255 -көбей
6 F e S 0 4 + 2 H N 0 3 + 3 H 2S 0 4 = 3 F e 2 ( S 0 4) 3 + 2 N O + 4 H 20 .<br />
Бұл түздар суда жақсы ерімтал. Ғе20 3, Fe2S3, Ғе(ОН ) 3 косылыстары<br />
кышкылдарда еріп, [Ғе(Н20 ) 6]3+ типтес аквокомплекс<br />
түзеді. Қышкыл аралас ерітінділерден үш валентті темір косылыстарының<br />
мынадай кристаллогидраттары түзіледі: ҒеС13.<br />
•6Н20, Fe(N 0 3) 3-6H20, Fe(N 0 3) 3-9H20, Fe(S04)3- 18Н20-<br />
•Ғе(ОН ) 3 әлсіз негіз болғандыктан оның түздары күшті гидролизденгіш.<br />
Түздарының маңыздылары: тёмір трихлориді ҒеС13.<br />
•6Н20. Темірдің ерітіндІсін хлормен әрекеттеп алады. Органикалык<br />
бояғыштар синтезінде, медицинада (кескен жердің канын<br />
токтатуға) колданады. Үш валентті темір тұздарыныц туындыларында<br />
кос тұздар, мысалы, темір ашудасы KFe(S0 4) 2- 12Н20,<br />
әсіресе комплексті тұздар болады, мысалы HCN циансутек<br />
кышқылынан, комплексті гексацианоферрат (III) кышкыл<br />
H3 [Fe(CN)6] түзіледі. Оныц түздарында жаксы еритіні гексацианоферрат<br />
(III) калий К3 [Ғе(СІМ)б], ол суда ерімейтін гексацианоферрат<br />
(III) темір (II) Fe3 [Fe(CN)e] 2 түзеді.<br />
Үш валентті темірдіц косылыстары, екі валенттідей емес ауада<br />
түракты, тотыкпайды, кайта оцай тотығатын затты (H2S, S 0 2><br />
HI т. б.) өздері тотыктырады.<br />
Алты валентті .темірдің косылыстары, темір (III) оксидін<br />
сілті бар ортада селитрамен араластырып кыздырса, темір қышқылының<br />
тұзы калий ферраты түзіледі:<br />
Ғе20з + 4К0Н+ЗКЫ0з = 2К2Ғе04 + ЗКЫ02 + гиге<br />
ферраттардьің барлығы перманганаттан да асқан күшті тотықтырғыштар.<br />
Темір кышкылы не оньщ ангидриді ҒеОз дербес күйде әлі алынбаған заттар.<br />
Темірді, эдетте, кобальт жэне никельмен бірге бір топка жаткызып,<br />
бірге карастырады. Бірак темір электрондык кұрылымы<br />
жагынан рутений мен осмийдіц аналогі екенін осы кітаптыц соцындагы<br />
периодтык системанын ұзын периодты түрінен жэне<br />
элементтердің электрон кабаттарының толуы кестесінен көруге<br />
болады.<br />
§ 5. К О Б А Л Ь Т<br />
Кобальт дербес күйде жер кыртысында болмайды, метеориттерде<br />
кездеседі. Табигатта күкіртті мышьякты косылыстар түрінде,<br />
никельдіц, темірдіц сондай косылыстарымен аралас кездеседі,<br />
мысалы кобальт CoAsS, шмальтит CoAs2.<br />
Кобальтты алу ѳте киын. Ѳйткені ен алдымен никельмен<br />
екеуін темірден, сонан сон бірінен бірін ажырату керек, сонымен<br />
катар бұл үш металдыц қасиеттерінде көп ұксастык бар.<br />
Кобальт күмістей ак, жалтыраған металл. Ауа мен судын эрекетіне<br />
берік. Сұйык кышкылдарда ериді.<br />
Кобальттыц радиоактивті изотопы Со —60 бар, жартылай<br />
ыдырау мерзімі 5 жыл. Бұл кобальттан өте күшті түрде у— сәулелері<br />
шығады, сондыктан металдардын дефектоскопиясында<br />
576
Change language