2 не

Үшеуі де ауада, суда өзгермейді. Бұл элементтерде металдык,,
яғни тотықсыздандырғыш қасиеттері болады. Қәдімгі жағдайда
түракты, ец агрессивті ортаның өзінде коррозияға үшырамайды.
Балқу температураларына жеткізе қатты қыздырғанда
химиялық активтігі бірден өседі. Бұл жағдайда галогендермен
әрекеттесіп, тетрагалогенидтер түзеді:
Ті + 2С12 = ТіСІ4
Оттекпен титан 1200°— 1300° С, цирконий 600°—700° С косылады:
2Zr + 0 2 = Zr02
Оксидтерінің амфотерлі касиеті бар. Титан топшасыныц элементтер!
температура әсерінен күкіртпен, азотпен жэне кѳміртекпен
эрекеттесіп сульфид, нитрид (MeN) жэне карбид (МеС)
түзеді. Соцгы екеуі ѳте катты (TiN— каттылығы алмаздай) жэне
киын балкитын косылыстар (> 3 0 0 0 °С ).
Титан топшасыныц металдары салкын суға эсер етпейді,
кайнап тұрған судан сутекті ығыстырып шығарады.
Ме + 4Н20 = М е (0 Н )4 + 2Н2|
Түзілген гидроксид металдыц бетін каптап, реакцияныц ары
карай жүруіне кедергі жасайды.
Эдетте, бұл топка жататын элементтердіц гидроксидтерін
туздарыныц ерітінділерін сілтімен эрекеттестіріп алады. Гидроксидтер!
— кілегейленген коллоид ерітінділер. Жалпы формуласы
М е(ОН ) 4 болғанымен кұрылысы түрліше болып келеді.
Мысалы, титанныц ортокышкылы — Н4ТІ04 жэне метакышкылы
— Н 2Т і0 3 бар. Гидроксидтері сілтілерде ерімейді, күшті
қышкылдармен ғана әрекеттеседі, яғни негіздік касиеті басым.
Бул касиет топ ішінде жоғарыдан темен карай күшейе түседі.
Титан топшасы металдарыныц бетінде корғаныш кабығы болатындыктан
оттекті кышкылдар эсер етпейді, тек олары бүлінсе
ғана тотыгу реакциясы жүреді:
ЗТі + 4HN03 + Н20 = ЗН2ТЮз + 4NO
Ti + 4H2S04 = Ti(S04)2 + 2S02 + 4H20
Титан топшасыныц металдары «патша сүйығында» оцай
ериді:
3Zr + 4H N 0 3= 12H C l = 3ZrCl4 + 4 N 0 + 8H20
§ 2. Т И Т А Н
Табиғатта титан мынадай минералдар кұрамында кездеседі:
рутил ТіОг, ильменит ҒеТіОз, титаномагнетит
ҒеТі0з-пҒе30 4.
Біздіц елде титан минералдары Оралда, Қазакстанда
бар.
Титан казіргі техникада мацызды орын алды, оныц мацызы
мыс, мырыш, корғасындардан кем емес. Титанды көбіне металлур-
536