2 не
Share Embed Flag
Download ePaper

2 не

2 не 2 не

library.psu.kz
from library.psu.kz More from this publisher
13.01.2015 Views

электрондар валенттік байланыс түзуге катынасатын электрондар. Осыған байланысты бүл металдар үлкен периодтардың бірінші бөлімінде болғандықтан, бүлардың барлығы жүп катарлардың элементтері болып табылады. Скандий топшасы § 1. С К А Н Д И Й Т О П Ш А С Ы Н Д А Ғ Ы М Е Т А Л Д А Р Д Ы Н . Ж А Л П Ы С И П А Т ТА М А С Ы Бұл сипаттаманың кыскаша түрі 73-кестеде келтірілген. Бұл металдардын косылыстары жиналыңкы түрде сирек кездеседі. Бүлардың ѳздері де, косылыстары да әзір колданыла койған жок. Жеке алынып (ЬаСІз электролизі аркылы) зерттелгені лантан. Ол ак түсті, калайыдан гәрі каттырақ, химиялык активтігі күшті металл. Скандий мен иттрийдің де белгілі касиеттері осы лантанға ұксас. Барлығы да үш валентті. Қатар түрған галлий топшасымен салыстырғанда бүлардың металдык касиеті басым — суды калыпты температурада-ак айырады, қышқылдарда оңай ериді, кейбіреулері сутекпен гидрид түзеді (LaH3). Скандий топшасындағы металдардын сипаттамасы 73-кесте Элемент Скандий Иттрий Лантан Актиний Белгісі Sc Y La Ас Атомдык массасы 4 4 ,9 5 6 8 8 ,9 0 5 138,91 (227) Изотоптары 45 89 138; 139 Рет нѳмірі 21 39 57 89 Валенттік электрондары 4s2 3d' 5s2 Ad' 6s2 5d' 6d' 7s'2 Ашылу жылы 1879 1828 1839 1899 Нильсон Велер Мосандер Ж ер кыртысындағы мѳл- 6 -1 0 “ 3 з - ю - 3 2 - 1 0 ~ 3 шері (масс.%) Тығыздығы р (г/с м 3) 3 5,51 6 ,1 5 t« ,°C 1400 1450 826 tK,°c 24 0 0 2 5 0 0 1800 Атом' радиусы, нм 0,1 6 4 0,181 0 ,1 8 7 0 ,2 0 3 Э 3+ ион шартты 0 ,8 3 0 ,0 9 7 0 ,1 0 4 0,111 радиусы, (нм) Электр ѳткізгіштігі ( H g = 1) Иондану энергиясы (эВ) 6 ,5 6 2 6,2 2 5 ,5 8 5,1 Нормаль потенциалы, В — 2 ,0 8 — 2 ,3 7 — 2 ,4 — 2 ,6 Ä “ f " Жаратылыстағы изотоптары ■45— 1 0 0 % 8 9 — 1 00% 138— — 0,089% 139— — 99,91 % 534

Скандий, итрий жэне лантанның оксидтері ак түсті, балкуы киын ұнтактар, суда ерімейді, бірак жаксы қосылысып гидроксид (Э(ОН)з) түзеді. Гидроксидтері суда ерімейтін заттар, барлығының да негіздік қасиеттері бар, эрі ол касиет топ бойымен тѳмен карай күшейеді, демек La(OH)3 күшті негіз. Sc-", Y“ \ La-" иондары түссіз. Хлоридтері, нитраттары және ацетаттары оңай ериді, Sc—La бағытында негіздік касиет күшейетіндіктен гидролиздену! де сол багытта кемиді. Скандий топшасының металдары косымша топта болғанымен, галлий топшасына карағанда типтік элементтерге (В, Al), әсіресе үш валентті косылыстарында, ұксасырак. Титан топшасы. Титан топшасына титан, цирконий, гафний жэне курчатовий элементтері жатады; олардыц жалпы сипаттамасы 74-кестеде келтірілген. Титан топшасындағы металдардын жалпы сипаттамасы 74-кесте Элемент Титан Цирконий Г афний Белгісі Ті Zn Hf Атомдык. массасы 4 7 ,9 0 9 1 ,2 2 178,49 Изотоптары 4 6 — 50 9 0 — 9 2 ; 9 4 ; 96 174; 176— 180 Рет нѳмірі 22 40 72 Валенттік электрондары 3 d 4 s- 4 d 25 s 2 5 d 26 s 2 Ашылу жылы 1791 1824 1923 Берцелиус Хевещи, Косте Жер кыртысындагы мѳлшері 0,61 0,021 3 , 2 - 10“ 4 (масс.%) Тығыздығы (р), г/см 3 4 ,5 1 5 3 6 ,5 0 5 13,1 ts°C 1668 1855 2 2 2 2 t K°C 3210 4 7 0 0 5400 Атом радиусы, нм 0 ,1 4 6 0 ,1 6 0 0 ,1 5 9 Ион радиусы, нм 0 ,0 6 4 0 ,0 8 2 0 ,0 8 2 Иондану энергиясы, э В 6,82 6 ,8 4 7,3 Нормаль потенциалы, В — 1,75 — 1,43 — 1,57 Электр ѳткізгіштігі ( H g = l ) 1 2 3 Бұл металдар кѳптен-ак белгілі, жер кыртысындагы мѳлшері, айталык иод пен сурьмадан кѳбірек, ал титан кѳміртектен кѳп, бірақ олардай игеріліп, іс жүзінде колданылуы кем, өйткені бұлар бытырацкы кездеседі жэне алу тәсілдері киын. Бұлардың сыртындағы s2 электрондары мен ішкі d'2 электрондары валенттік байланыс түзуге катынасады, сондыктан бұлар оц тѳрт валенттік кѳрсетеді; теріс валентті болмайды. Ец сырткы кабатта 2 гана электрон болғандыктан, бұлар германий топшасындағы металдарға қарағанда, негіздік (металдык) касиеті күштірек, әрі топ бойында, жоғарыдан төмен карай күшейе түседі, мысалы Ті(ОН ) 4 амфотерлі, ал Hf(OH ) 4 негіздік Касиеті әлдекайда басым. Мүның үшеуі де болатка үксас сүр металл, механикалык өцдеуге икемді, балку температулары жогары. 535

электрондар валенттік байланыс түзуге катынасатын электрондар.<br />

Осыған байланысты бүл металдар үлкен периодтардың бірінші<br />

бөлімінде болғандықтан, бүлардың барлығы жүп катарлардың<br />

элементтері болып табылады.<br />

Скандий топшасы<br />

§ 1. С К А Н Д И Й Т О П Ш А С Ы Н Д А Ғ Ы М Е Т А Л Д А Р Д Ы Н . Ж А Л П Ы<br />

С И П А Т ТА М А С Ы<br />

Бұл сипаттаманың кыскаша түрі 73-кестеде келтірілген.<br />

Бұл металдардын косылыстары жиналыңкы түрде сирек кездеседі.<br />

Бүлардың ѳздері де, косылыстары да әзір колданыла<br />

койған жок. Жеке алынып (ЬаСІз электролизі аркылы) зерттелгені<br />

лантан. Ол ак түсті, калайыдан гәрі каттырақ, химиялык<br />

активтігі күшті металл. Скандий мен иттрийдің де белгілі касиеттері<br />

осы лантанға ұксас. Барлығы да үш валентті. Қатар<br />

түрған галлий топшасымен салыстырғанда бүлардың металдык<br />

касиеті басым — суды калыпты температурада-ак айырады,<br />

қышқылдарда оңай ериді, кейбіреулері сутекпен гидрид түзеді<br />

(LaH3).<br />

Скандий топшасындағы металдардын сипаттамасы<br />

73-кесте<br />

Элемент Скандий Иттрий Лантан Актиний<br />

Белгісі Sc Y La Ас<br />

Атомдык массасы 4 4 ,9 5 6 8 8 ,9 0 5 138,91 (227)<br />

Изотоптары 45 89 138; 139<br />

Рет нѳмірі 21 39 57 89<br />

Валенттік электрондары 4s2 3d' 5s2 Ad' 6s2 5d' 6d' 7s'2<br />

Ашылу жылы 1879 1828 1839 1899<br />

Нильсон Велер Мосандер<br />

Ж ер кыртысындағы мѳл- 6 -1 0 “ 3 з - ю - 3 2 - 1 0 ~ 3<br />

шері (масс.%)<br />

Тығыздығы р (г/с м 3) 3 5,51 6 ,1 5<br />

t« ,°C 1400 1450 826<br />

tK,°c 24 0 0 2 5 0 0 1800<br />

Атом' радиусы, нм 0,1 6 4 0,181 0 ,1 8 7 0 ,2 0 3<br />

Э 3+ ион шартты 0 ,8 3 0 ,0 9 7 0 ,1 0 4 0,111<br />

радиусы, (нм)<br />

Электр ѳткізгіштігі<br />

( H g = 1)<br />

Иондану энергиясы (эВ) 6 ,5 6 2 6,2 2 5 ,5 8 5,1<br />

Нормаль потенциалы, В — 2 ,0 8 — 2 ,3 7 — 2 ,4 — 2 ,6<br />

Ä “ f "<br />

Жаратылыстағы изотоптары<br />

■45— 1 0 0 % 8 9 — 1 00% 138—<br />

— 0,089%<br />

139—<br />

— 99,91 %<br />

534

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!