2 не
2 не 2 не
pay, § 4), сонда кейбір амальгамалар металдың сынаппен интерметалдык косылысы болып табылады, мысалы: Hg9K, H g9K.2i H g3K, H g2K, HgK т. т. Терт металл Mn, Fe, Co, Ni амальгама түзбейді. Сынап сырт қарағанда 1 жэне 2 валентті, соган сэйкес Hg20 — сынап (I) оксиді (кара түсті), FlgO — сынап (II) оксиді (қызыл түсті) дейді . Бірак шын анықтығына келгенде Hg20 косылыстардағы сынаптың атомдары да екі валентті екен, бірак валенттігінің біреуі өзара байланысуына жұмсалады. Сынап (II) оксиді FlgO медицинада колданылады. Сынапты ауада кыздырғанда да тотыға қоймайды, қайнау температурасына такап ұзақ уақыт кыздырса ғана тотыгып HgO сынап II оксидін түзеді; енді осыны кыздырыцқыраса кайтадан сынап пен оттекке айрылады. Сынапта, бір кызығы, гидроксид жоқ, тұздарын сілтімен әрекеттесек гидроксидтіц орнына оксидтері түзіледі: [Hg2] (N 0 3) 2 + 2Na0H = j. [Hg2] 0 + 2N aN 0 3 + H20 H g (N 0 3) 2 + 2N a0H = |H g 0 + 2 N aN 0 3 + H20 Сынаптың косылыстары у екендігі жоғарыда айтылды. Туздарыныц уландыру күші диссоциациялану дәрежесіне тәуелді өзгереді. H g (N 0 3) 2— күшті, HgCl2 — әлсіз, H g(C N )2— одан да әлсіз электролит. Осы багытта, яғни диссоциациялану дэрежесі кеміген сайын, уландыру күші әлсірейді. Сынап туздарыныц мацыздылары: Б ір валентті сынап хлориді [Hg2] С12, муны к а л о - мель деп атайды, ақ түсті, суда ерімейтін унтак зат, оны алу ушін: не болмаса: [Hg2] (N 0 3) 2 + 2NaCl = ^ [ H g 2]C l2 + 2 N aN 0 3 HgCl2 + H g = [Hg2] СІ2 Каломель медицинада ішті тазалайтын дэрі ретінде колданылады: [Hg2] 2+ ионыныц косылыстары жағдайына карай бірде тотыктырғыш: бірде тотыксыздандырғыш: [Hg2]C l2 + SnCl2= 2 H g + SnCl4 [Hg2]CI2 + Cl2 = 2HgCl2 касиет көрсетеді. Осы ионныц косылыстары диспропорцияланғыш келеді: [Hg2] 2+ = H g ° + H g2+. i 2 —J— Кей жагдайда бул реакцияныц тез жүретіндігі сондай, [Hg2j 532
ионынын келесі бір туындыларын, мысалы [Hg2] (CN ) 2 не [Hg2] S сияктыларды, жекелеп шығарып алуға болмайды: [Hg2] (N 0 3) 2 + 2 K C N = H g + H g(C N ) 2 + 2K N 0 3 [Hg2] (N 0 3) 2 + H 2S = Hg + HgS + 2H N 0 3 Е к і валентті сынап хлориді HgCl2 бұл сулема деп те аталатын, түссіз, нашар еритін зат. Сулеманы ел арасында алмас деп атайды. Оны алу үшін: H g S 0 4 + 2NaCl = HgCl2+ N a2S 0 4 Алмастын ерітіндісі ток өткізбейді, өйткені бүл ионға диссоциацияланбайтын азғана түздын бірі. Алмас та, сынаптын ерімтал түздары сиякты, күшті у, 0,2— 0,4 грамы адамды өлтіреді. Өте сұйык ерітіндісін (1:1 000) медицинада дезинфекция үшін қолданады. Б ір валентті сынап нитраты [Hg2] (N 0 3) 2— бұл «бір валентті» сынап түздарыныц ішінде ерімталыныц бірі, оны алу үшін артығымен алынған сынапқа салқын азот кышкылымен әрекет етеді: 6Hg + 8H N 0 3 = 3Hg2(N 0 3) 2 + 2 N 0 + 4H20 медицинада колданылады. Е к і валентті сынап нитраты H g (N 0 3) 2 жаксы ерімтал, оны алу үшін ыстык азот кышкылымен сынапка эрекет етеді. Сынаптыц баска косылыстарын алу үшін ұсталады. Сынап та комплекс түзуге бейім. XX тарау ҮШІНШІ, ТѲРТІНШІ ЖЭНЕ БЕСІНШІ ҚОСЫМША ТОПТАРДАҒЫ МЕТАЛДАР Үшінші, тѳртінші жэне бесінші косымша (III В,-'IV В, V В) топтардағы металдарға — скандий, титан жэне ванадий топтарындағы металдар жатады. Косымша (В) топтардыц элементтерініц күрылыс жағынан ерекшелігі, олардыц d-катарында электрон болуына байланысты. Біз окып ѳткен мыс жэне мырыш топшасыныц металдарында ол катпарда d'° электроннан бар. Үлкен периодтардағы элементтердіц электрондарын орналастырғанда, әрбір үлкен периодтыц үшінші элементіне келгеніміз- Де, оныц соцғы электроны, сырткы кабатка емес, сырттан санағанда екінші ішкі кабаттағы d-катпарға орналасатындығын еске түсірейік (III тарау). Міне, сол үлкен периодтардыц үшінші элементтері — енді танысатын скандий топшасыйдағы металдар. Демек, скандий топшасыныц металдарында — екі электрон, ванадий топшасыныц металдарында — үш электрон болады. Бұл 533
- Page 484 and 485: Бериллий туздарыны
- Page 486 and 487: міне, осы ак магнез
- Page 488 and 489: Шыққан кальций окс
- Page 490 and 491: Оксидтері мен ги др
- Page 492 and 493: Қышқылдармен, кышк
- Page 494 and 495: л и т Na2S 0 4 • 10Н20, те
- Page 496 and 497: Рубидий жэне цезий
- Page 498 and 499: Үшінші бөлім К О С Ы
- Page 500 and 501: тұрақты болғанымен
- Page 502 and 503: иондар не бейтарап,
- Page 504 and 505: 1 KA1(S04)2**K- + A l - + 2 S O f
- Page 506 and 507: дің түзілуінің жол
- Page 508 and 509: о) Ro КАд+ 6) 2R0 m 155-сур
- Page 510 and 511: тетраэдрлік компле
- Page 512 and 513: жұтылады (163-сурет).
- Page 514 and 515: [BeF4]2- [Fe(CN)6]4- Комплек
- Page 516 and 517: екі комплекс түзуш
- Page 518 and 519: беріктенеді. Демек,
- Page 520 and 521: 2FeS + 3 0 2 = 2Fe0 + 2S 02 2Cu2S +
- Page 522 and 523: Мыс оксидініқ тоты
- Page 524 and 525: циялап отыр, сонын,
- Page 526 and 527: § 3. А Л Т Ы Н Алтын т
- Page 528 and 529: Алтынның оңайырақ
- Page 530 and 531: 4Zn + 8H N 0 3 = 4 Z n (N 0 3) 2 +
- Page 532 and 533: комплекстерінік іш
- Page 536 and 537: электрондар валент
- Page 538 and 539: Үшеуі де ауада, суд
- Page 540 and 541: элементтермен үкса
- Page 542 and 543: Осымен қабат: 3Nb + 5HN0
- Page 544 and 545: менттері: бұларда д
- Page 546 and 547: § 1. Х Р О М Хром жара
- Page 548 and 549: Cr20 3 + 2КОН = 2КСг0 2 + Н2
- Page 550 and 551: Хром ангидридінің
- Page 552 and 553: РЬМо04, түрінде кезд
- Page 554 and 555: Өндірілетін вольфр
- Page 556 and 557: М а р г а н е ц то п ш
- Page 558 and 559: құрамына араластыр
- Page 560 and 561: Mn (II) туындылары тот
- Page 562 and 563: Бейтарап ортада же
- Page 564 and 565: Тс (IV) косылыстары Mn
- Page 566 and 567: ѳзгеше болады, мыса
- Page 568 and 569: отын, флюс жэне ауа.
- Page 570 and 571: Осы екі тұздың құйм
- Page 572 and 573: 166-сурет. К онвертор
- Page 574 and 575: түзіледі (қалыңдығ
- Page 576 and 577: I акцияларына катын
- Page 578 and 579: 6 F e S 0 4 + 2 H N 0 3 + 3 H 2S 0
- Page 580 and 581: Бұл кос ядролы косы
- Page 582 and 583: айналады. N12O3 күшті
ионынын келесі бір туындыларын, мысалы [Hg2] (CN ) 2 не [Hg2] S<br />
сияктыларды, жекелеп шығарып алуға болмайды:<br />
[Hg2] (N 0 3) 2 + 2 K C N = H g + H g(C N ) 2 + 2K N 0 3<br />
[Hg2] (N 0 3) 2 + H 2S = Hg + HgS + 2H N 0 3<br />
Е к і валентті сынап хлориді HgCl2 бұл сулема<br />
деп те аталатын, түссіз, нашар еритін зат. Сулеманы ел арасында<br />
алмас деп атайды. Оны алу үшін:<br />
H g S 0 4 + 2NaCl = HgCl2+ N a2S 0 4<br />
Алмастын ерітіндісі ток өткізбейді, өйткені бүл ионға диссоциацияланбайтын<br />
азғана түздын бірі.<br />
Алмас та, сынаптын ерімтал түздары сиякты, күшті у,<br />
0,2— 0,4 грамы адамды өлтіреді. Өте сұйык ерітіндісін (1:1 000)<br />
медицинада дезинфекция үшін қолданады.<br />
Б ір валентті сынап нитраты [Hg2] (N 0 3) 2— бұл<br />
«бір валентті» сынап түздарыныц ішінде ерімталыныц бірі, оны<br />
алу үшін артығымен алынған сынапқа салқын азот кышкылымен<br />
әрекет етеді:<br />
6Hg + 8H N 0 3 = 3Hg2(N 0 3) 2 + 2 N 0 + 4H20<br />
медицинада колданылады.<br />
Е к і валентті сынап нитраты H g (N 0 3) 2 жаксы<br />
ерімтал, оны алу үшін ыстык азот кышкылымен сынапка эрекет<br />
етеді. Сынаптыц баска косылыстарын алу үшін ұсталады. Сынап<br />
та комплекс түзуге бейім.<br />
XX тарау<br />
ҮШІНШІ, ТѲРТІНШІ ЖЭНЕ БЕСІНШІ ҚОСЫМША<br />
ТОПТАРДАҒЫ МЕТАЛДАР<br />
Үшінші, тѳртінші жэне бесінші косымша (III В,-'IV В, V В)<br />
топтардағы металдарға — скандий, титан жэне ванадий<br />
топтарындағы металдар жатады.<br />
Косымша (В) топтардыц элементтерініц күрылыс жағынан<br />
ерекшелігі, олардыц d-катарында электрон болуына байланысты.<br />
Біз окып ѳткен мыс жэне мырыш топшасыныц металдарында<br />
ол катпарда d'° электроннан бар.<br />
Үлкен периодтардағы элементтердіц электрондарын орналастырғанда,<br />
әрбір үлкен периодтыц үшінші элементіне келгеніміз-<br />
Де, оныц соцғы электроны, сырткы кабатка емес, сырттан санағанда<br />
екінші ішкі кабаттағы d-катпарға орналасатындығын<br />
еске түсірейік (III тарау). Міне, сол үлкен периодтардыц үшінші<br />
элементтері — енді танысатын скандий топшасыйдағы металдар.<br />
Демек, скандий топшасыныц металдарында — екі электрон,<br />
ванадий топшасыныц металдарында — үш электрон болады. Бұл<br />
533