2 не

2 не 2 не

library.psu.kz
from library.psu.kz More from this publisher
13.01.2015 Views

4Zn + 8H N 0 3 = 4 Z n (N 0 3) 2 + 8H (сұйық) 8H + H N 0 3 = NH3 +.ЗН 2О 4Zn + 9 H N 03(C) = 4Zn (N0 3) 2 + + NH 3 + 3H20 Zn + 2H N 0 3 = Zn (N 0 3) 2 -f~ 2H (конц.) 2H + 2H N 0 3 = 2 N 0 2 + 2H20 Zn -(-4HNC)3 = Zn (N 0 3) 2-(- + 2 N 0 2 + 2H20 Күкірт кышқылының сұйытылған ерітіндісінде Zn + H 2S 0 4 = Z n S 0 4 + H 2 Күкірт кышкылынын, концентрациясы 50%-тен жоғары болса, оныц SO" ионы тотыктыргыш кызметін аткарып ѳзі S 0 2-re кейде H2S-Ke дейін тотыксызданады Zn + 2H2S 0 4 = Z n S 0 4 + S 0 2' + 2H20 4Zn + 5H 2S 0 4 = 4Z nS0 4 + H 2S + 4 H 20 Сілтілермен реакцияласуы: Zn + 2H20 = Z n (0 H ) 2 + H 2 Zn (OH) 2 + 2NaOH = Na2Z n 0 2 + 2H20 Zn + 2N a0H ==N a 2Z n 0 2 + H 2 Ѳндірілетін мырыштыц жарымынан кѳбі темірдіц бетін каптауға жалатуға (тотығудан корғау үшін) жұмсалады, ал калганы кұймалардыц кұрамында, (жез —60% Cu, 40% Zn; томпак—90% Cu, 10% Zn; нейзильбер—65% Cu, 20% Zn, 15% Ni) гальваникалык элемент жасауға, мырыш кацылтырын жасауға, металлургияда (Au, Ag алу үшін) колданылады. Мырыштыц косылыстары. Мырыш косылыстарында амфотерлік касиет кѳрсетеді. Мырыш оксиді ZnO галмейді (ZnC03) , не мырыштыц ѳзін күйдіру аркылы алынады. Ак түсті борпылдак ұнтак. Техникада мырыш эгін жасау үшін, жұмсак резинаның салмагын арттыру үшін араластырылады, медицина мен косметикада түрлі майлар күрамына араластырылады. Мырыш гидроксиді Zn (ОН) 2. Мырыштыц ерімтал туздары мен сілтілер арасындагы реакцияда түзіледі: Zn" + 2 0 H '= 4 Z n ( 0 H ) 2 Өзі көлемді, ак түсті тұнба. Бірак амфотерлі касиетті болғандыктан кышкылдарда да, сілтілерде де ериді, мысалы: Z n (0 H ) 2 + H2S 0 4 = Z n S 0 4 + 2H20 Zn (OH ) 2 + 2NaOH = Na2Z n 0 2 + 2H20 Мьірыш негізінен комплекс түзгіш катион, координациялык саны тѳртке тец, сондыктан Zn(OH ) 2 дэл формуласы [Zn(OH) 2 (ОН2Ы . Жацагы келтірілген реакциялар былай жазылады: [Zn(OH)2- (ОН2) 2] + H 2S 0 4= [Z n(0H 2) 4] S 0 4 [Zn(OH)2- (ОН2)2] +2N aO H = Na2[Zn(OH)4] + 2 Н 20. 528

Натрий цинкатынын, Na2Z n 0 2 комплекс анионы бар түрін гидроксидті цинкат дейді, ол суда ериді. Мырыш гидроксиді аммиак ерітіндісінде де ериді, ѳйткені бұл жағдайда да комплекс түзіледі. Zn (ОН) 2 + 4NH3= [Zn (NH3)4] " + 20Н' Мырыш тұздары жалпы ауыр металдардын көпшілігінің туздары сиякты суда ерімейді. Еритіндері күшті кышкылдардыц — тұз, күкірт жэне азот кышкылдарының тұздары. Ерітінділері түссіз, олардан тұз қайта кристалданғанда кристаллогидрат түрінде бөлініп шығады—Z n (N 0 3) 2*6H20 , ZnS0 4 '7H20 . Мырыш түздарының маңыздылары мырыш сульфиді — ZnS мырыш хлориді — ZnCh, мырыш сульфаты — Z n S 04, мырыш карбонаты — ZnC03, мырыш ацетаты — Zn(CH 3COO)2. Мырыш сульфиді — ZnS табиғатта кездеседі. Қолдан алынғаны ак түсті болады. Суда ерімейді, іс жүзінде литопон деген ак бояу кұрамына кіреді: BaS + Z n S 0 4==BaS0 4 + ZnS ZnS радиотехникада колданылады. Кристалдык ZnS-ке азғана активатор (Cu, Mn, Те т. б.) косса, шамалы сәуленіц эсерінен жаркырайтын касиетке ие болады. Осындай бояуларды сағаттың циферблатына, баска шкалаларға жағуға пайдаланады. Мырыш хлориді — ZnCl2. Мырыш хлоридін алу үшін Zn, ZnO не ZnS-ті тұз кышкылында ерітеді. Ол суда ерігіш, гигроскопиялык, дымкыл тартып былжырап кететін зат. Темір жол шпалдары үшін оларга алдын ала ZnCl2 ерітіндісі сіціріледі. Металдарды дэнекерлеуде, органикалык синтезде мата бояу жұмысында колданады, ZnCl2 комплексті тұздар түзуге де бейімділігі бар, мысалы M 2[ZnCl4] (М — сілтілік, сілтілік-жер металдары). ZnCl2 сияқты жалпы мырыштыц баска галогенидтері концентрленген ерітінділерінде комплекс түзеді. ZnCl2 + 2H2O ^ H 2[Zn(OH)2Cl2] Бұларды гидроксидті галогеноцинкат 'деп атайды. ZnCl2 металдарды дэнекерлеуде колдану себебі металдардыц бетіндегі оксид не гидроксидтер ZnCh ерітіндісінде, комплекс түзу нәтижесінде еріп кетеді. Мысалы, мырыш бетіндегі Zn(OH ) 2 былай ериді: ■ ZnCl2 + 3Zn(OH ) 2 = / н о ч ' Zn \ н о / 2 "у 1 СІ£ Мырыш сульфаты Z n S 04. Бұл тұз ерітіндіден кристаллогидрат Z n S 0 4-7H20 түрінде бөлініп шыгатындығы айтылды, °ны мырыш купоросы деп те атайды. Электролиз жолымен мырыш алғанда, мата бояуда, медицинада колданылады. Мырыштыц 529

4Zn + 8H N 0 3 = 4 Z n (N 0 3) 2 + 8H<br />

(сұйық)<br />

8H + H N 0 3 = NH3 +.ЗН 2О<br />

4Zn + 9 H N 03(C) = 4Zn (N0 3) 2 +<br />

+ NH 3 + 3H20<br />

Zn + 2H N 0 3 = Zn (N 0 3) 2 -f~ 2H<br />

(конц.)<br />

2H + 2H N 0 3 = 2 N 0 2 + 2H20<br />

Zn -(-4HNC)3 = Zn (N 0 3) 2-(-<br />

+ 2 N 0 2 + 2H20<br />

Күкірт кышқылының сұйытылған ерітіндісінде<br />

Zn + H 2S 0 4 = Z n S 0 4 + H 2<br />

Күкірт кышкылынын, концентрациясы 50%-тен жоғары болса,<br />

оныц SO" ионы тотыктыргыш кызметін аткарып ѳзі S 0 2-re кейде<br />

H2S-Ke дейін тотыксызданады<br />

Zn + 2H2S 0 4 = Z n S 0 4 + S 0 2' + 2H20<br />

4Zn + 5H 2S 0 4 = 4Z nS0 4 + H 2S + 4 H 20<br />

Сілтілермен реакцияласуы:<br />

Zn + 2H20 = Z n (0 H ) 2 + H 2<br />

Zn (OH) 2 + 2NaOH = Na2Z n 0 2 + 2H20<br />

Zn + 2N a0H ==N a 2Z n 0 2 + H 2<br />

Ѳндірілетін мырыштыц жарымынан кѳбі темірдіц бетін каптауға<br />

жалатуға (тотығудан корғау үшін) жұмсалады, ал калганы<br />

кұймалардыц кұрамында, (жез —60% Cu, 40% Zn;<br />

томпак—90% Cu, 10% Zn; нейзильбер—65% Cu, 20% Zn,<br />

15% Ni) гальваникалык элемент жасауға, мырыш кацылтырын<br />

жасауға, металлургияда (Au, Ag алу үшін) колданылады.<br />

Мырыштыц косылыстары.<br />

Мырыш косылыстарында амфотерлік касиет кѳрсетеді.<br />

Мырыш оксиді ZnO галмейді (ZnC03) , не мырыштыц ѳзін<br />

күйдіру аркылы алынады. Ак түсті борпылдак ұнтак. Техникада<br />

мырыш эгін жасау үшін, жұмсак резинаның салмагын арттыру<br />

үшін араластырылады, медицина мен косметикада түрлі майлар<br />

күрамына араластырылады.<br />

Мырыш гидроксиді Zn (ОН) 2. Мырыштыц ерімтал туздары<br />

мен сілтілер арасындагы реакцияда түзіледі:<br />

Zn" + 2 0 H '= 4 Z n ( 0 H ) 2<br />

Өзі көлемді, ак түсті тұнба. Бірак амфотерлі касиетті болғандыктан<br />

кышкылдарда да, сілтілерде де ериді, мысалы:<br />

Z n (0 H ) 2 + H2S 0 4 = Z n S 0 4 + 2H20<br />

Zn (OH ) 2 + 2NaOH = Na2Z n 0 2 + 2H20<br />

Мьірыш негізінен комплекс түзгіш катион, координациялык<br />

саны тѳртке тец, сондыктан Zn(OH ) 2 дэл формуласы [Zn(OH) 2<br />

(ОН2Ы . Жацагы келтірілген реакциялар былай жазылады:<br />

[Zn(OH)2- (ОН2) 2] + H 2S 0 4= [Z n(0H 2) 4] S 0 4<br />

[Zn(OH)2- (ОН2)2] +2N aO H = Na2[Zn(OH)4] + 2 Н 20.<br />

528

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!