You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Мыс (сол сияқты күміс пен алтын да) металдардын, кернеу<br />
катарында сутектен кейін орналаскандыктан, оған тек анионынын<br />
тотыктырғыш касиеті бар кышкылдар ғана эсер ете алады.<br />
Қышкылдардың ішінде мысты жаксы ерітетін концентрленген<br />
күкірт кышкылы (кыздырганда) мен сұйытылған жэне концентрленген<br />
азот кышкылы:<br />
Cu + 2H2S 0 4 = CuS04 + SO2 + 2H2O<br />
Cu + 4 HN03 = Cu(N 0 3)2 + 2 N02 + 2H20<br />
Мыс қосылыстарда бір және екі валенттік көрсетеді.<br />
Б ір валентті мыстың косылыстары — мыстыц<br />
(I) оксиді Си20 табиғатта кездеседі. Қолдан алуға да болады.<br />
С112О кыздырғанда (200°С жоғары) диспропорциялан<br />
а д ы .<br />
Cu20 -+- Cu20 = 2CuO -j- 2Cu<br />
CU2O сәл негіздік қасиеті бар, бірак суда ерімейді, жанама жолмен<br />
алынған CuOH-та суда ерімейтін зат.<br />
СигО— кызыл түсті шыны жасауға, кемелердің суға батып<br />
тұратын жерін бояуға колданылады. Мыстыц (I) оксиді мен тұз<br />
кышкылы реакцияласкан кезде мыс (I) хлоридінің түссіз ерітіндісі<br />
түзіледі, осыған су араластырсак, ол суда ерімейтіндіктен,<br />
ак түнба түрінде шөгеді. Табигатта кездесетін мыс жылтыры<br />
CU2S, мыспен күкірт тікелей косылғанда түзіледі.<br />
Бір валентті мыстыц баска тұздары, екі валенттіге ауысуға<br />
бейім келеді. Комплексті косылыстарынан тұрактылары амминокомплекстер,<br />
сондыктан бір валентті мыстыц суда ерімейтін<br />
косылыстары NH3 катынасында еріп кетеді, мысалы:<br />
CuCl + 2NH3= [Cu(NH3)2]C1<br />
Осы комплекс типтес гидроксидтер [Cu(NH3)2] (ОН) бар, оларда<br />
сілтілік касиет білінеді. Ал, Си20 амфотерлі болғандыктан, күшті<br />
сілтілермен әрекеттескенде кышкылдык касиет көрсетіп куприттер<br />
түзеді, мысалы:<br />
Cu20 + 2NaOH + Н20 = 2Na [Cu (ОНЫ<br />
Суда ерімейтін тұздары, концентрленген галогенсутек кышкылдарында<br />
ериді:<br />
СиСІ HCl = Н [CuCl2]<br />
Е кі валентті - мыстыц косылыстары. Мыс (II)<br />
оксиді CuO— мысты ашық ауада кыздырса кара түсті оксид —<br />
CuO айналады. Бірак оны каттырак (800°) кыздырса, мыс<br />
(I) оксидіне айналады:<br />
4СиО = 2СигО + О2<br />
Мыс (И) оксидін алу үшін мыстыц негіздік карбонатын немесе<br />
нитратын, гидроксидін кыздырса да болады:<br />
C u C 0 3- C u ( 0 H ) 2 = 2 C u 0 + С О 2+ Н 2О<br />
519
Change language