Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
2FeS + 3 0 2 = 2Fe0 + 2S 02<br />
2Cu2S + 3 0 2 = 2Cu20 + 2S 02<br />
2Cu20 + Cu2S = 6C u + S 0 2<br />
Fe0 + S i02 = Fe.Si03<br />
А Я ° = —966,5 кДж/моль<br />
Л Н ° = —765,7 кДж/моль<br />
ДН° = 891,2 кДж/моль<br />
A H ° = —24,7 кДж/моль<br />
Мұндағы реакциялардьщ кѳпшілігі экзотермиялык болғандыктан,<br />
конверторда керекті 1 100°—1 200° С кызу өзінен-өзі<br />
болып тұрады.<br />
Қонвертордан шығатын мысты шикі немесе тазартылмағ<br />
а н мыс дейді, онда 95—98% Си болады (қоспалары — Zn,<br />
Ni, Fe, Pb, Ag, Au т. 6.).<br />
Шикі мысты тазалау (рафинирлеу) үшін кайтадан балкытып<br />
ауамен араластырады, тотыккан коспалар шлак түрінде<br />
калкып шығады, мұнан 99,5% Cu бар мыс шығады.<br />
Электр сымдарын жасауға жұмсалатын мыс ѳте таза болуы<br />
керек, ѳйткені азғана мѳлшердегі коспа болса да металдьщ<br />
электрѳткізгіштігін тѳмендетеді, ондай мыс алу үшін, мысты<br />
электролиз аркылы тазалайды. Ол үшін электролит ретінде<br />
CuS04 ерітіндісі алынады. Анод — тазартылмаған мыс, катод —<br />
таза мыс. Ток жібергенде, анодтағы мыс жэне кернеу катарында<br />
мыстын алдында тұратын металдар (Zn, Fe, Ni) катион түрінде<br />
ерітіндіге көшеді. Қалған коспалар электролиздің түбіне шөгеді,<br />
оны анод шламы деп атайды. Ерітіндідегі катиондар катодка<br />
келген жерде, жіберілген ток кернеуінің мөлшері тек мыс катиондары<br />
ғана катодтан электрон алып металл түрінде бөлініп шығатындай<br />
болады. Сөйтіп катодта өте таза мыс алынады. Анод<br />
шламынан күміс, алтын, селен баска да бағалы заттар алынады,<br />
олар кымбат болғандыктан барлык өндіріс шығынын актайды.<br />
Мыс — халык шаруашылығында ѳте кен, колданылатын<br />
металл.<br />
Мыс электр сымдарын жэне кабель жасау үшін колданылады,<br />
сонымен катар машиналар мен аппараттар жасау үшін пайдаланатын<br />
әртүрлі кұймалардың кұрамына кіреді. Мыс кұймаларының<br />
ішіндегі ең маңыздылары мыналар: (90% Cu, 10% Sn),<br />
томпак (90% Cu, 10% Zn), мельхиор (68% Cu, 30% Ni, 1% Mn,<br />
1% Fe), нейзильбер (65% Cu, 20% Zn, 15% Ni), латунь (60% Cu,<br />
40% Zn) жэне тиын жасауға колданатын кұймалар.<br />
Мыс кызыл түсті, созылғыш, соғылғыш металл. Құрғак ауада<br />
өзгермейді, дымкыл ауада сырты жасыл какпен капталады,<br />
ондағы реакция:<br />
2Си + 0 2 + Н20 + С 02 = СиСОз • Си (ОН) 2<br />
Мысты 375° С дейін қыздырғанда, CuO одан жоғары температурада<br />
Си20-ға айналып кетеді. Құрғак галогендер калыпты<br />
температурада эсер етпейді. Су буы бар жерде фтор, бром жэне<br />
хлор мысты тотыктырады. Мысты кыздырса, хлорда жэне күкіртте<br />
жанып, CuCl, Cu2S айналады.<br />
Сутек, кѳміртек, азотпен мыс тікелей реакцияласпайды. Жоғары<br />
температурада кѳміртекпен Cu2C— карбид түзеді.<br />
518
Change language