2 не
2 не 2 не
о) Ro КАд+ 6) 2R0 m 155-сурет. Иодты күміс Agl молекуласы (а) мен дийодокомплекстің (б) иондык моделі 156-сурет. Күмістің дийодокомплексінің бұрыштык моделі 157-сурет. Октаэдрлік комплекстегі лигандтард,ьщ орталық атомының - айналасына орналасуы және (a) dx2—/ (б) Лхуг — орбитальдар тысы-сызықтық конфигурация, демек ол комплекстіц шын құрылыеын еипаттайды. Сонымен карапайым иондык модель комплексті косылыстардыц түзілуін жэне кецістіктегі кұрылысын түсіндіре алады. Кристалдык өріс теориясында лиганд эсерінен комплекс түзушініц d-децгейшесініц калай ѳзгеретіні жэне бұл ѳзгерістердіц комплекса косылысты касиеттеріне калай эсер ететіні де карастырылады. § 4 . Л И Г А Н Д Т А Р Ө Р І С І Н Д Е d - Д Е Ң Г Е Й Ш Е С І Н І Ң Ж І К Т Е Л У І Көпшілік жагдайда комплекс түзуші d-элементтіц катионы болып келеді. d-децгейшеде бес орбиталь бар. Олардыц пішендері бірдей, тек кецістікте әртүрлі орналаскан.
тальдарының жапырақшалары (электрон тығыздығы) лигандтарға карай, ал dxy-, dyz-, гіг*-орбитальдарының жапырақшалары (электрон тығыздығы) лигандтар арасындағы кеңістікке бағытталғанын көреміз. Лигандтардың теріс заряды болатындыктан d-орбитальдар (электрондар) олардан тебіледі. Нәтижесінде ^-орбитальдардын (электрондардын,) энергиясы артады. Бірак d x2— y2 орбитальдар dxy, dyz, d ^-орбитальдарға Караганда лигандтарға жақындау орналаскандыктан, каттырақ тебіледі, энергиясы да көбірек артады (158-сурет). Сонымен бос ионда бес d -орбитальдьщ бесеуінің де энергиялары бірдей, ал ион октаэдрлік коршауға түскенде оның d -орбитальдары энергиялары әртүрлі екі топка жіктеледі: dxy—dzx -орбитальдардын (баскаша. de-тобындағы орбитальдар) энергиясы d 2-, d 2 у2 орбитальдардын (басқаша dy -тобындагы орбитальдар) энергиясынан тѳмен болады. de жэне dy -орбитальдарының энергия айырымы Д -жіктелу энергиясы деп аталады. Жіктелу энергиясынын шамасы лигандтардын табиғатына байланысты болады. Лигандтын тудыратын өрісі күшті болса d -деңгейшесі катты жіктеліп, А-нын мәні үлкен болады. d -деңгейшесін жіктеу кабілетіне карай лигандтар спектрохимиялык катар деп аталатын мынадай катарға орналасады: со, CN- , no2_ > nh3> n c s- > h2o> f - > oh^ > ci- > > B r - > I- Бұл қатардағы эрбір лиганд өзінен сон орналаскан лигандтарға қарағанда d -денгейшесін күштірек жіктейді. Жіктелу энергиясынын шамасына орталык атомнын табиғаты да эсер етеді. Орталык атомнын валенттілігі (тотығу дәрежесі) жоғарылаған сайын жіктелу энергиясынын шамасы да артады. Комплекс түзушінін d -деңгейшесі тетраэдрлік квадратты жэне сызыкты комплекстерде де жіктеледі. Тетраэдрлік комплекстерде ^-орбитальдар (dxy-, dyz-, dzx-), df-орбитальдарға карағанда лигандтарға жакындау орналаскан (159-сурет). Сондыктан олар каттырак тебіледі. Демек, тетраэдрлік комплекс - те d -орбитальдардын жіктелуі октаэдрлік комплекстерге керісінше болады (160-сурет). Тетраэдрлік комплексте dy-орбитальдардьщ энергиясы de -орбитальдардікінен тѳмен. d -денгейше dx2y2,dz2(dy) 7 г X dxy,
- Page 458 and 459: Қосмостық ракетала
- Page 460 and 461: тін металдардын, құ
- Page 462 and 463: сак, бұлар реакциял
- Page 464 and 465: шығарады. Ал, онын,
- Page 466 and 467: Металдардағы қоспа
- Page 468 and 469: мов (1927 жылдан), H. A.
- Page 470 and 471: I Үшінші негізгі то
- Page 472 and 473: 148-сурет. Тетрагона
- Page 474 and 475: кылдары окай гидра
- Page 476 and 477: х(Э20з-у5102-2Н20Э = А1, Cr,
- Page 478 and 479: сондыктан транспор
- Page 480 and 481: (1040°С) бірден булан
- Page 482 and 483: р электрондар) болғ
- Page 484 and 485: Бериллий туздарыны
- Page 486 and 487: міне, осы ак магнез
- Page 488 and 489: Шыққан кальций окс
- Page 490 and 491: Оксидтері мен ги др
- Page 492 and 493: Қышқылдармен, кышк
- Page 494 and 495: л и т Na2S 0 4 • 10Н20, те
- Page 496 and 497: Рубидий жэне цезий
- Page 498 and 499: Үшінші бөлім К О С Ы
- Page 500 and 501: тұрақты болғанымен
- Page 502 and 503: иондар не бейтарап,
- Page 504 and 505: 1 KA1(S04)2**K- + A l - + 2 S O f
- Page 506 and 507: дің түзілуінің жол
- Page 510 and 511: тетраэдрлік компле
- Page 512 and 513: жұтылады (163-сурет).
- Page 514 and 515: [BeF4]2- [Fe(CN)6]4- Комплек
- Page 516 and 517: екі комплекс түзуш
- Page 518 and 519: беріктенеді. Демек,
- Page 520 and 521: 2FeS + 3 0 2 = 2Fe0 + 2S 02 2Cu2S +
- Page 522 and 523: Мыс оксидініқ тоты
- Page 524 and 525: циялап отыр, сонын,
- Page 526 and 527: § 3. А Л Т Ы Н Алтын т
- Page 528 and 529: Алтынның оңайырақ
- Page 530 and 531: 4Zn + 8H N 0 3 = 4 Z n (N 0 3) 2 +
- Page 532 and 533: комплекстерінік іш
- Page 534 and 535: pay, § 4), сонда кейбір
- Page 536 and 537: электрондар валент
- Page 538 and 539: Үшеуі де ауада, суд
- Page 540 and 541: элементтермен үкса
- Page 542 and 543: Осымен қабат: 3Nb + 5HN0
- Page 544 and 545: менттері: бұларда д
- Page 546 and 547: § 1. Х Р О М Хром жара
- Page 548 and 549: Cr20 3 + 2КОН = 2КСг0 2 + Н2
- Page 550 and 551: Хром ангидридінің
- Page 552 and 553: РЬМо04, түрінде кезд
- Page 554 and 555: Өндірілетін вольфр
- Page 556 and 557: М а р г а н е ц то п ш
тальдарының жапырақшалары (электрон тығыздығы) лигандтарға<br />
карай, ал dxy-, dyz-, гіг*-орбитальдарының жапырақшалары<br />
(электрон тығыздығы) лигандтар арасындағы кеңістікке бағытталғанын<br />
көреміз. Лигандтардың теріс заряды болатындыктан<br />
d-орбитальдар (электрондар) олардан тебіледі. Нәтижесінде<br />
^-орбитальдардын (электрондардын,) энергиясы артады. Бірак<br />
d x2— y2 орбитальдар dxy, dyz, d ^-орбитальдарға Караганда<br />
лигандтарға жақындау орналаскандыктан, каттырақ тебіледі,<br />
энергиясы да көбірек артады (158-сурет). Сонымен бос ионда<br />
бес d -орбитальдьщ бесеуінің де энергиялары бірдей, ал ион октаэдрлік<br />
коршауға түскенде оның d -орбитальдары энергиялары<br />
әртүрлі екі топка жіктеледі: dxy—dzx -орбитальдардын (баскаша.<br />
de-тобындағы орбитальдар) энергиясы d 2-, d 2 у2 орбитальдардын<br />
(басқаша dy -тобындагы орбитальдар) энергиясынан<br />
тѳмен болады. de жэне dy -орбитальдарының энергия айырымы<br />
Д -жіктелу энергиясы деп аталады. Жіктелу энергиясынын<br />
шамасы лигандтардын табиғатына байланысты болады. Лигандтын<br />
тудыратын өрісі күшті болса d -деңгейшесі катты жіктеліп,<br />
А-нын мәні үлкен болады. d -деңгейшесін жіктеу кабілетіне карай<br />
лигандтар спектрохимиялык катар деп аталатын мынадай<br />
катарға орналасады:<br />
со, CN- , no2_ > nh3> n c s- > h2o> f - > oh^ > ci- ><br />
> B r - > I-<br />
Бұл қатардағы эрбір лиганд өзінен сон орналаскан лигандтарға<br />
қарағанда d -денгейшесін күштірек жіктейді. Жіктелу энергиясынын<br />
шамасына орталык атомнын табиғаты да эсер етеді. Орталык<br />
атомнын валенттілігі (тотығу дәрежесі) жоғарылаған сайын<br />
жіктелу энергиясынын шамасы да артады.<br />
Комплекс түзушінін d -деңгейшесі тетраэдрлік квадратты<br />
жэне сызыкты комплекстерде де жіктеледі. Тетраэдрлік комплекстерде<br />
^-орбитальдар (dxy-, dyz-, dzx-), df-орбитальдарға<br />
карағанда лигандтарға жакындау орналаскан (159-сурет).<br />
Сондыктан олар каттырак тебіледі. Демек, тетраэдрлік комплекс -<br />
те d -орбитальдардын жіктелуі октаэдрлік комплекстерге керісінше<br />
болады (160-сурет). Тетраэдрлік комплексте dy-орбитальдардьщ<br />
энергиясы de -орбитальдардікінен тѳмен. d -денгейше<br />
dx2y2,dz2(dy)<br />
7 г<br />
X<br />
dxy,
Change language