2 не

иондар не бейтарап, бірак полюеті молекулалар болуы мүмкін,
онымен катар бұлар аралас болуы да мүмкін, мысалы СгС13-
•5NH3 дұрысында мынадай комплексті косылыс [Cr (NH3)5C1] С12.
Комплекс түзушініц айналасына координацияланған лигандтардың
жалпы саны сол комплекс түзушінің координациялык
саны деп аталады. Жиі кездесетін комплексті косылыстарда координациялык
сан алтыға не тѳртке тец, сирегірек екіге, не үшке тең
болады.
Комплекс ионныц заряд саны сырткы иондар зарядының қосындысына
тец, бірак кері мэнді болады, мысалы H2[SiF6] комплекс
ион теріс екі валентті, себебі сырткы сферада оц бір
валентті сутектіц екі ионы бар. [Pt (NH3) 4CI2] Cl2 косылысында
комплекс ион оц екі валентті, [Pt(NH3)2Cl4] косылысында сырткы
сфера жок, сондыктан бұл косылыс суда диссоциацияланбайды,
бейэлёктролит.
Комплексті косылыстыц кұрамы белгілі болса, комплекс түзущініц
зарядын табу киын емес. Ол үшін комплексті косылыстыц
формуласына кіретін баска иондардыц барлығыныц зарядтарыныц
алгебралык косындысын шығарып, оган теріс мэн кояды,
мысалы [Pt (NH3) 4С12] СІ2 оныц косындысы (4-0) + (2 — ) —
+ (2 — ) = (4 —), демек, бүл арада комплекс түзуші платина оц
тѳрт валентті.
Осы уақытка дейін оқыған және алдымызда оқитын атомдық (қарапайым)
косылыстардын жалпы санына қарағанда комплексті косылыстардын саны
әлдеқайда көп. Өйткені, біріншіден элементтердін көпшілігі, оның ішінде металдар,
әсіресе косымша топтардағы металдардын барлығы, комплекс түзуші бола алады.
Екіншіден, комплекстің ішкі сферасына лиганд ретінде кіретін бөлшектер
өте көп, олар:
1. Кұрамында оттек бар косылыстар — су (комплексті косылыс — кристаллогидраттар
түзеді), спирттер (алкоголяттар түзеді), кышқылдар (ацидат
түзеді), альдегидтер мен кетондар да комплекстін ішкі сферасына кіре алады.
2. Құрамында азот бар косылыстар — аммиак (аммиакаттар түзеді),
органикалык аминдер (аминат түзеді), нитридтер, амидтер т. б. косылыстар да
ішкі сфераға кіре алады.
3. Құрамында күкірт бар косылыстар — сульфидтер, тиоспирттер, тиоэфирлер
т. б. косылыстар да ішкі сфераға кіріп комплекс түзеді.
4. Тұздар және тұздардын кос тұз типті комплексті косылыстары.
5. Полигалогенид, полисульфид сиякты комплексті косылыстар.
6. Күрделі кышқылдар (изополикышқылдар, гетерополикышқылдар).
Химияда неше комплекс түзуші элемент болса, соның әрқайсысы осы аталған
лигандтармен комплекс түзе алады. Осының өзінен комплексті косылыстардын
каншалыкты көп екендігін байкауға болады:
Комплекс иондарыныц беріктігі әр түрлі болады, мысалы
K2[PtCl6] даты [PtCl6]" ионы берік ион, ол туз суға ерігенде бүл
ион диссоциацияланбайды, ерітіндіде Pt + + + + не С1' иондары
білінбейді, ал енді [Cd(NH3)3]Cl тұзыныц ерітіндісінде Cl' иондарымен
катар Cd+ + иондары жэне NH3 молекулаларынын бар
екендігі білінеді, демек бұл түз суға ерігенде: [Cd(NH3)4]Cl2
5=t [Cd(NH3)4] + 2 0 ' осылайша диссоциацияланумен катар.
[Cd(NH3)4] ^ Cd +4N H 3
500