2 не

экв/л болса ол су жұмсақ су болады, 8—12 мг-экв/л — кермекті,
ал 12 мг-экв/л жогары болса аса кермекті болады.
К а р б о н а т т ы к к е р м е к с у д ы к а й н а т с а , о н д а г ы е р і г е н
Са(НСОз)2= I CaC03 + C 02f + H20
дигидрокарбонат карбонатка, ерімейтін тұзға айналып, су тұщиды.
Сондыктан карбонаттык кермектікті у а к ы т ш а кермектік,
ал кайнатканга болмайтын кермектікті т у р а к т ы кермектік
дейді.
Карбонаттык жэне карбонаттык емес кермектік катар кездессе
жалпы кермектік болады.
Бу казандарына кермек су куйылса, жогарыда жазылган
реакцияның нәтижесінде, оның ішіне таскаспак турып, казанның
кабыргасының жылуөткізгіштігін төмендетіп, артык отын жагылып
шыгын артады, мысалы таскаспақтың калыңдығы 6 мм болганда,
отын 50% артык жағылады.
Кермек су технологиялык процестерге де, эрине ішуге де жарамайды,
сондыктан ондай суды алдын ала жумсартады.
Суды жумсарту дейтініміз Са жэне Mg катиондарының концентрациясын
кеміту, ол ушін оларды ерімейтін косылыс курамына
аударады.
Судыц кермектігін кетіру ушін химиялык тэсіл колданады,
ягни оны түрлі реактивтермен әрекеттейді.
Карбонаттык емес кермектікті кетіру ушін сода немесе сѳндірілген
эктас косып, еруі киын косылыстарға айналдырады,
мысалы:
CaS04 + Na 2C0 3 = СаС03| + N a 2S 0 4
M gS04 -f- Ca (OH) 2 = Mg (OH) 2| + CaS04
Казіргі кезде, суды жумсарту ушін катионды к алмастыру
эдісін колданады.
Кермек суды, суга ерімейтін катты заттыц— катиониттыц к а-
тиониттык кабат-кабаты арасымен ѳткізеді; ол курамындағы
натрий катионын судағы кальций жэне магний катионына
алмастырады. Алмастыру реакциясыныц схемасы мынадай:
R — курамы курделі анион.
2NaR + Ca2+ ^ CaR2 + 2Na +
2NaR + Mg2+ ^ MgR2 + 2Na+
§ 4 . С Т Р О Н Ц И Й Ж Э Н Е Б А Р И Й
Стронций жэне барий табиғатта сульфат жэне карбонат ту-
Р ' н д е болады. Целестин SrS04, стронцианит SrC03,
барит BaS04 жэне витерит ВаСОз. Буларды алу ушін
к а л ь ц и й алудагы сиякты, хлоридтерін балкытып, электролиз-
Д е и д і . Стронций де, барий де кальцийден активтірек — тотыгуы
° н , а и , ^сумен шабытты реакцияласады, кѳпшілік элементтермен
т і к е л е й косылысады.
487