You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Металдардағы қоспалардың коррозияға колайлы жағдайды<br />
калай туғызатындығын түсіну үшін, әр түрлі екі металл бірінебірі<br />
жанаскан күйде ылғал ауада тұрса не болатындығын каралык.<br />
Мысал үшін алюминийден жасалған екі калакша біріктіру<br />
үшін мыс шегемен екі жағынан кағылған болсын (144-сурет).<br />
Металдар өзінің сыртына ылғал адсорбциялайды, сондыктан<br />
олардын, сырты судың жұка кабыршағымен капталады, ауадан<br />
көшкен көмір кышкыл газ ол судын, ішінде еріп көмір кышкылына<br />
айналады. Бүл көмір кышкылынын, ерітіндісі эрине электролит,<br />
онда мынадай иондар болады':<br />
Н2О ^ Н + О Н '<br />
Н гС О з^ Н + НСОз'<br />
Сонда мыс пен алюминий, сумен емес, осы электролитпен<br />
капталған болады. Бұл деген гальваникалык элемент (гальваникалык<br />
жұп), алюминий — теріс электрод, мыс — он, электрод.<br />
Екі электрод тығыз жанаскандыктан, элементіміз үздіксіз<br />
жұмыс істейді: алюминий электролитке иондарын жібереді, артылып<br />
калған электрондар мыска ауысып, сол арада сутек иондарын<br />
бейтараптайды. Ерітінді ішінде алюминий иондары, судын,<br />
гидроксид иондарымен кездесіп А1(ОН)3 түзеді:<br />
2А1 = 2А1- + 6е<br />
6Н- + 6 е = |ЗН2<br />
2А1 + 6 0 Н / = 2А1(0Н)з<br />
Сейтіп бұл арада алюминий оп-оңай коррозияға ұшырайды.<br />
Біз караған мысалда коррозияға себеп болып тұрған бірі активті,<br />
екіншісі активті емес (кернеу катарын караңыз), екі металдың<br />
арасында контакт болуы. Техникалык металдарда болатын<br />
коспалардың да ролі осындай, олар коррозияға себеп болады.<br />
Қоспа араласкан металдарда, эсіресе бір-екі металдан жасалған<br />
күймаларда, екі металдын, контактынан толып жаткан гальваникалык<br />
жұптар түзіліп, ол металға не күймаға ылғал тиісімен,<br />
олар гальваникалык элемеңтке айналады, сонда эрдайым, жұптағы<br />
активірек металл коррозияланады.<br />
Коррозия кезінде ѳтетін тотығу-тотыксыздану процесі металдардын,<br />
түйіскен жерінде ғана өтіп коймайды, бір металдьщ әр<br />
жерінде де өтуі мүмкін. Мэселен, болаттың коррозияға ұшырауы.<br />
Болатта негізінен темір, цементит деп аталатын темір карбиді<br />
Ғе3С және көмір үшеуі бірге кездеседі. Міне, осы үшеуі болат<br />
бетіне электролит тиісімен толып жатқан микрогальвани элементтерін<br />
түзеді: мүндағы темір-анод, цементит не кѳмір-катод<br />
кызметін аткарады. Коррозия кезінде темір ионға айналып, бүлінеді.<br />
Темірдің таттануы ауадағы ылғалдың мѳлшерініц артуына<br />
сай артып отырады (145-сурет).<br />
Жердегі топырактыц ішінде болатын газ, су, мұнай кұбырлары<br />
баска’ металл бұйымдар топырак кышкылдарыныц немесе<br />
сондай баска заттардыц эсерінен тез тотығып, істен шығады.<br />
464
Change language