You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
тін металдардын, құймасының балкығыштық диаграммасын<br />
(140-сурет) қаралық. Мысал үшін магний мен сурьманың құймасын<br />
алсақ, онда Mg3Sb2 косылысы түзіледі.<br />
AQCDE қисық сызығындағы С максимумы бұл екі металдан<br />
түзілетін интерметалдық қосылыстың балку температурасын<br />
(961°) жэне оның кұрамы Mg 3Sb2 екендігін кѳрсетеді. Диаграммада<br />
екі эвтетикалык В және D нүктелері бар. В нүктесі магний<br />
мен Mg3Sb2 тұратын құйманың ен тѳмен балкитын нүктесі (626°).<br />
Ондай күйма (40% Sb, 60% Mg) каткан кезде магний мен<br />
Mg3Sb2 ұсак кристалдарынан түрады. D нүктесі, сол сиякты,<br />
Mg3Sb2 мен Sb құймасынын эвтектикасы. Ондай кұйма қатқан<br />
кезде Mg3Sb2 мен Sb ұсак кристалдарынан түрады.<br />
Сонымен ABC кисығы бойындағы нүктелер Mg мен Mg3Sb2<br />
тұратын кұймалардың балку температураларын кѳрсетеді, ал<br />
CDE кисығындағы нүктелер Mg3Sb2 мен Sb тұратын >кұймалардын<br />
балку температураларына сэйкес.<br />
ABCDE кисығы бойында бір ғана максимум бар, ол Mg мен<br />
Sb түратын кұймада, бір ғана химиялық косылыс болатындығын<br />
көрсетеді.<br />
141-суретте Cu — Mg жүйесінін балкығыштык диаграммасы<br />
келтірілді. Ондағы екі максимум (797 және 570°) ол жүйесінін<br />
екі интерметалдык косылыстын (Cu2Mg және CuMg2) түзілетіндігін<br />
кѳрсетеді. Диаграммада үш эвтектиканьщ болатындығын<br />
кәрсеткен үш эвтеңтикалык нүктелер бар (730, 550 және<br />
485°).<br />
Енді катты ерітінді түзілетін екі металдын кұймасынын балқығыштык<br />
диаграммасына келелік. Бүл диаграммаларда эвтектиканы<br />
кѳрсететін минимум, немесе интерметалдык косылысты<br />
кѳрсететін максимум болмайды. Қатты ерітінді түзетін құймалардын<br />
бір ерекшелігі, олардын балку температуралары, кату<br />
температураларымен үйлеспейді. Мысал үшін Cu — Ni жүйесін<br />
(142-сурет) алалык, ондағы жоғарғы нақты сызык — кату<br />
кисығы, астынғы пунктирмен жазылған сызык — балку қисығы.<br />
Бұл екі кисық тек таза металдардын балку температураларында<br />
киысады.<br />
Құймаларды зерттеуде кұйманың балкығыштык диаграммасын<br />
түсіріп алып, оның түріне карап-ак кұйманьщ кандай (эвтектика,<br />
катты ерітінді не интерметалдык) косылыс екенін білуге<br />
болады.<br />
Интерметалдык косылыстар. Термо-анализдін<br />
жәрдемімен кұймаларда интерметалдык косылыстардын болатындығы<br />
аныкталды. Интерметалдык косылыстардын түзілу тэртібі<br />
валенттік ережелеріне жатпайды. Кѳпшілік жағдайда екі<br />
металл ѳзара бір емес бірнеше кѳп интерметалдык косылыстар<br />
түзеді, мысалы: NaSne, NaSn4, NaSn3, NaSn2, NaSn, Na4Sn3,<br />
Na2Sn, Na3Sn, Na4Sn, NaHg4, Na7Hg8, NaHg, Na3Hg2, Na5Hg2,<br />
Na3Hg.<br />
Интерметалдык косылыстар түзілгенде жылу бѳлініп шығады,<br />
мысалы:<br />
458
Change language