You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Д м итрий Иванович Менделеев<br />
Роберт Бойль<br />
(1834— 1907) " " (1627— 1691)<br />
тары элементті материя деп карамай, бастауыш рухани тектен<br />
туады деп санаған. Олардын, «вед», берірек заманда «упанишад»<br />
деп аталатын шығармаларында от, жер, су сиякты материялык<br />
заттар «тад экам», «браман», «атман» деп аталатын рухани<br />
тектерден, солар түрліше кұдайлардың бейнесіне айналып барып,<br />
ѳзінен-ѳзі кызып ѳзгеруінен туады деген.<br />
Грек философиясы натурфилософияльік. тұрғыда болған,<br />
адамға тікелей эсер ететін дүниені түсіндіруге тырыскан.<br />
Илиада мен Одиссеяда күллі дүние мұхиттан, судан жаралған<br />
деген пікірге кездесеміз. Грек философиясының негізгі элементтер<br />
— су, ауа, от жэне жер деуі, дүниенің негізі материялык<br />
екендігін мойындаудан шыккан. Бірак Аристотель бұл төрт элементке,<br />
материялык емес, бесінші элемент — квинтэссенция —<br />
эфирді коскан жэне оны ец бастысы деп санаған.<br />
Орта ғасырларда, эсіресе Европада, Аристотельдіц элемент<br />
жайындағы ілімі кец тарады, ол 2000 жылға жакын уакыт үстемдік<br />
етіп, алхимиктердіц металдарды трансмутациялау (жай металлы<br />
алтынға айналдыру) жұмыстарына теориялык негіз болды.<br />
Алхимия дәуірінде Аристотельдің элементтеріне тағы үш<br />
элемент косылды: сынап — металдык касиеттің, күкірт — жанғыштык<br />
пен бейметалдык касиеттің, тұз — ерігіштік касиеттіц<br />
иелері. Кейбір алхимиктер — спирт, май, флегма сияктыларды<br />
да элементтер санына қосуды ұсынды.<br />
XVII ғасырдыц орта шенінде химиялык өзгерістер жайында<br />
мәлімет көбейген сайын, элемент деген түсінікке ойша емес, экспе-<br />
44
Change language