2 не
2 не 2 не
Қосмостық ракеталарымыз, кемелерімізді жасауда да әрине құймалар өзіне сай орын алды. Физика-химиялық анализ жайында түсінік. Құймалардың әсіресе интерметалдық косылыстардыц кұрамын аныктағанда химиялык анализді қолдана алмаймыз, өйткені ол интерметалдык косылысты кұймадан жекелеп ажыратып ала алмаймыз, сондыктан физика-химиялык анализ эдістері колданылады. Физика-химиялык анализдіц теориясына сүйеніп, жұмыс істеу әдістерінің негізін салып, өркендеткен совет ғалымы Н. С. Курнаков (1860—1941 ж. ж.). Николай Семенович Қурнаков. Вятскі губерниясының, Нолинск каласында туған. 1882 жылы Петербургтағы тау институтын бітіріп, 1885 ж. диссертация корғап, сол институтта химиядан сабак берген. 1893 жылы профессор атағын алады, 1913 жылы академик болып сайланады. Н. С. Курнаков 200- ден артык ецбек жазды, оныц көпшілігі кұймаларға жэне тұз проблемасына арналған. Н. С. Курнаков химияға, химияныц жаца бөлімі — физикахимиялык анализді енгізеді. Н. С. Курнаков тұздар жайында, теориялык ірі ецбектермен катар, Қарабұғаз, Соликамск, Құлынды, Индер, Батыс Казакстанныц тұз байлығын ашып, оларды халык шаруашылығының кызметіне койған. Физика-химиялык анализ дейтініміздін мазмүны — бір, екі, үш немесе төрт заттан тұратын жүйеніц химиялык кұрамыныц ѳзгеруіне карай физикалык касиетініц біреуініц (балку температурасы, электр ѳткізгіштік т. б.) ѳзгеруін зерттеу. Осы зерттеуден алынған мэліметтерді пайдаланып, «к ұ р а м — касиет» деп аталатын диаграмма сызылады. Диаграмманын абсциссасында жүйедегі компоненттердіц проценттік күрамы, ал ординатасында — зерттелетін касиеттіц сандык мәні керсетіледі. Квпшілік жағдайда, әсіресе кұймалар зерттеуде, термографиялык анализ колданылады; бұл арадағы «құрам — касиет» диаграммасы, кұйма түзуші металдардыц (компоненттердіц) проценттік кұрамы мен ол күйманыц балку температурасыныц арасындағы тәуелділікті көрсетеді, мұндай диаграммаларды балқығыштык диаграммасы дейді. Бірнеше мысалдар келтіреміз. 39-суретте кадмий мен висмуттан кұралған куйманыц балкығыштық диаграммасы кѳрсетілген. Бул кұймада кадмий мен висмут химиялык (интерметалдык) косылыс, катты ерітінді түзбейді. Диаграммадағы А нүктесі — таза Cd, В — таза Ві балку температураларын кѳрсетеді. Егер кадмийге аз-аздан біртіндеп висмут араластыратын болсак, оныц балку температурасы да тѳмендей-тѳмендей С нуктесіне келеді. Жуйеге араластыратын висмуттыц мѳлшерін одан эрі ѳсіре берсе, куйманыц балку температурасы кѳтеріле-кѳтеріле В нүктесіне жетеді; бул таза висмуттыц балку температурасы. Осы істегенді кері бағытта ѳткізіп, таза висмутка біртіндеп 456
кадмий араластырып, онын мѳлшерін ѳсіре берсе, құйманын балку температурасы 13- дан С нүктесіне дейін тѳмендеп, одан кѳтеріліп А нүктесіне барады. Сонымен АС жэне ВС кисыктары С нүктесінде түйіседі, ол нүкте бүл екі металл өз ара түзе алатын кұймалардын ішінде ен онай балкитынынын кұрамын жэне балку температурасын көрсетеді (40% Cd мен 60% Ві, / в 146°). Балкығыштык диаграммасында бұл нүкте эвтектикалык нүкте деп аталады, осы нүктеге сай кұй- Николай Семенович Кѵрнаков (1860— 1941) ма — эвтектика деп аталады (грекше eutektos — онай балкитын). Эвтектика қаткан кезде Cd мен Ві ѳте ұсак кристалдарынын коспасын түзеді. Егер сүйык күйманын кұрамы эвтектикадан ѳзгеше болса, оны суыткан кезде, одан алдымен, эвтектикалык кұрамына Караганда артығырак мөлшерде жүрген металдын, сол артык бѳлімі кристалданады. Қалған сұйык кұйманын кұрамы эвтектикаға жеткенде ол түгел барлығы бірден катады. Демек, кез келген кұйманьщ кұрамы эвтектикадан өзгеше болса, ондай кұйма каткан кезде эвтектика жэне артык металдьщ кристалдарынан тұрады. Құрамында косылыс, не катты ерітінді түзілмейтін кұймалардьщ барлығынын балку диаграммасы осы Cd — Bi кұймасыньщ диаграммасы типті, бір эвтектикалы болады. Енді арасында химиялык (интерметалдык) косылыс түзіле- Висмуттьің масс. % 139-сурет. Бір эвтектика ғана түзілетін балқығыштык диаграммасының түрі юоо 900 • ■ « 800 3s §■ Му I 600 А Mg3SB2 А 96' “ 1 700а 650,9° __/б 26° j \ Еse - В 1 1/ 630° , 1, л 0 20 ҺО 60 80 100 Сурьманың м а с с . 140-сурет. Химиялык косылыс түзетін металдардын балкығыштык диаграммасынын түрі 457
- Page 408 and 409: Фосфорлау қ ЫІц к ы
- Page 410 and 411: Бірак бұл реакция ж
- Page 412 and 413: АзНз-суйытылган қы
- Page 414 and 415: SbCl3 + 3NaOH = !Sb(O Hh + 3NaCl Sb
- Page 416 and 417: Өткен негізгі топт
- Page 418 and 419: наль торынан тұрад
- Page 420 and 421: Заттың сыртқы беті
- Page 422 and 423: ды. Қазақстанда Қар
- Page 424 and 425: С у газы генератор
- Page 426 and 427: Кальций карбиді ац
- Page 428 and 429: басқа газдардын, иі
- Page 430 and 431: К0Н + С 0 2 = КНС0з КНСО
- Page 432 and 433: тастар, шлифтайтын
- Page 434 and 435: Кәдімгі к ұ м да ква
- Page 436 and 437: Кремний кышкылы өт
- Page 438 and 439: мен кремнеземнен ш
- Page 440 and 441: Цемент казіргі зам
- Page 442 and 443: GeCl2 + 2KOH = Ge(OH)2 + 2KCl Те
- Page 444 and 445: PbO + C = Pb + CO Пиромета
- Page 446 and 447: Аккумулятор жасау
- Page 448 and 449: барлығы металдар, н
- Page 450 and 451: бос жыныстан бѳліп
- Page 452 and 453: ұшкыштығына сай қо
- Page 454 and 455: жақсы өткізетін эл
- Page 456 and 457: өзгерту арқылы, тех
- Page 460 and 461: тін металдардын, құ
- Page 462 and 463: сак, бұлар реакциял
- Page 464 and 465: шығарады. Ал, онын,
- Page 466 and 467: Металдардағы қоспа
- Page 468 and 469: мов (1927 жылдан), H. A.
- Page 470 and 471: I Үшінші негізгі то
- Page 472 and 473: 148-сурет. Тетрагона
- Page 474 and 475: кылдары окай гидра
- Page 476 and 477: х(Э20з-у5102-2Н20Э = А1, Cr,
- Page 478 and 479: сондыктан транспор
- Page 480 and 481: (1040°С) бірден булан
- Page 482 and 483: р электрондар) болғ
- Page 484 and 485: Бериллий туздарыны
- Page 486 and 487: міне, осы ак магнез
- Page 488 and 489: Шыққан кальций окс
- Page 490 and 491: Оксидтері мен ги др
- Page 492 and 493: Қышқылдармен, кышк
- Page 494 and 495: л и т Na2S 0 4 • 10Н20, те
- Page 496 and 497: Рубидий жэне цезий
- Page 498 and 499: Үшінші бөлім К О С Ы
- Page 500 and 501: тұрақты болғанымен
- Page 502 and 503: иондар не бейтарап,
- Page 504 and 505: 1 KA1(S04)2**K- + A l - + 2 S O f
- Page 506 and 507: дің түзілуінің жол
Қосмостық ракеталарымыз, кемелерімізді жасауда да әрине<br />
құймалар өзіне сай орын алды.<br />
Физика-химиялық анализ жайында түсінік. Құймалардың<br />
әсіресе интерметалдық косылыстардыц кұрамын аныктағанда<br />
химиялык анализді қолдана алмаймыз, өйткені ол интерметалдык<br />
косылысты кұймадан жекелеп ажыратып ала алмаймыз, сондыктан<br />
физика-химиялык анализ эдістері колданылады.<br />
Физика-химиялык анализдіц теориясына сүйеніп, жұмыс істеу<br />
әдістерінің негізін салып, өркендеткен совет ғалымы Н. С. Курнаков<br />
(1860—1941 ж. ж.).<br />
Николай Семенович Қурнаков. Вятскі губерниясының,<br />
Нолинск каласында туған. 1882 жылы Петербургтағы<br />
тау институтын бітіріп, 1885 ж. диссертация корғап, сол институтта<br />
химиядан сабак берген. 1893 жылы профессор атағын алады,<br />
1913 жылы академик болып сайланады. Н. С. Курнаков 200-<br />
ден артык ецбек жазды, оныц көпшілігі кұймаларға жэне тұз<br />
проблемасына арналған.<br />
Н. С. Курнаков химияға, химияныц жаца бөлімі — физикахимиялык<br />
анализді енгізеді.<br />
Н. С. Курнаков тұздар жайында, теориялык ірі ецбектермен<br />
катар, Қарабұғаз, Соликамск, Құлынды, Индер, Батыс Казакстанныц<br />
тұз байлығын ашып, оларды халык шаруашылығының<br />
кызметіне койған.<br />
Физика-химиялык анализ дейтініміздін мазмүны — бір, екі,<br />
үш немесе төрт заттан тұратын жүйеніц химиялык кұрамыныц<br />
ѳзгеруіне карай физикалык касиетініц біреуініц (балку температурасы,<br />
электр ѳткізгіштік т. б.) ѳзгеруін зерттеу. Осы зерттеуден<br />
алынған мэліметтерді пайдаланып, «к ұ р а м — касиет»<br />
деп аталатын диаграмма сызылады. Диаграмманын абсциссасында<br />
жүйедегі компоненттердіц проценттік күрамы, ал ординатасында<br />
— зерттелетін касиеттіц сандык мәні керсетіледі.<br />
Квпшілік жағдайда, әсіресе кұймалар зерттеуде, термографиялык<br />
анализ колданылады; бұл арадағы «құрам — касиет»<br />
диаграммасы, кұйма түзуші металдардыц (компоненттердіц)<br />
проценттік кұрамы мен ол күйманыц балку температурасыныц<br />
арасындағы тәуелділікті көрсетеді, мұндай диаграммаларды<br />
балқығыштык диаграммасы дейді.<br />
Бірнеше мысалдар келтіреміз. 39-суретте кадмий мен висмуттан<br />
кұралған куйманыц балкығыштық диаграммасы кѳрсетілген.<br />
Бул кұймада кадмий мен висмут химиялык (интерметалдык)<br />
косылыс, катты ерітінді түзбейді. Диаграммадағы А нүктесі<br />
— таза Cd, В — таза Ві балку температураларын кѳрсетеді.<br />
Егер кадмийге аз-аздан біртіндеп висмут араластыратын<br />
болсак, оныц балку температурасы да тѳмендей-тѳмендей С нуктесіне<br />
келеді.<br />
Жуйеге араластыратын висмуттыц мѳлшерін одан эрі ѳсіре<br />
берсе, куйманыц балку температурасы кѳтеріле-кѳтеріле В<br />
нүктесіне жетеді; бул таза висмуттыц балку температурасы.<br />
Осы істегенді кері бағытта ѳткізіп, таза висмутка біртіндеп<br />
456
Change language