2 не

Эдетте металдардын балку температурасы 800°-тан кем болса,
о ң ай балкитыңдар 800°-тан жоғары болса, киын балқитындар
деп бѳледі. Бу күйіне ауысқанда металдар жеке-жеке атомдардан
тұрады.
Металдардын сынаптан баскасы катты болғанымен, каттылығы
эр түрлі, мысалы, хромға алмаздан баска еш катты зат
батпайды, ал калийді саз балшыктай саусакпен илеуге болады
(62-кесте).
62-кесте
Кейбір металдардыц қаттылығы (Мосс шкаласы)
Металдар Сг Os, w iR Mo. Mn Fe Cu, Ai, Ag Sn Li К Cs
Қаттылығы 9 7 6,5 6 4,5 3 2 0,6 0,5 0,2
Меншікті салмак жағынан да металдардын айырмашылығы
үлкен; жер бетінде белгілі катты заттардын ен ауыры осмий, ен
жеңілі литий, екеуі де металл, бірінен бірі 40 есе ауыр.
Металдарды ауыр, жеңіл деп бѳледі, шартты келісім бойынша
5-ке тен меншікті салмак (63-кесте) шекаралык меншікті
салмак деп алынады.
Кейбір металдардын меншікті салмағы
63-кесте
Металдар Os Pt Au Hg Pb Cu V Al Mg Ca Na Li
d 22,5 21,5 19,3 13,6 11,3 8,9 5,9 2,7 1,7 1,5 1 0,5
Металдарды тегіне сай, химиялык үксастығына, табиғатта
таралуына карай мынадай топтарға бѳледі:
Қара металдар — бүған темір жэне оньщ кұймалары
жатады; түсті металдар — бұған темірден баска барлык
металл біткен кіреді; Асыл металдар: Ag, Au, Pt, Ir; сілт
i л i к металдар: Li, Na, К, Rb, Cs, Fr. Сілтілік-жер металдар:
Ca, Sr, Ba, Ra; сирек кездесетін металдар: V, Mo, Be,
In, Zr, La, Nb, Re, Ge. (Сирек металл деген үғым металдьщ табиғаттағы
корыньщ молаюына карай, әрі оларды таза күйінде алу
әдісінін женілдеуіне сәйкес өзгеруі де мүмкін, онда ол сирек металдар
катарынан шығып қалуы ыктимал.)
§ 4. Қ Ұ Й М А Л А Р
Осы кезде металдарды жеке, таза күйінде сирек колданады,
өйткені ғылым мен техниканьщ талабын жеке металдардын касиеттері
қанағаттандыра алмайтын болды. Металдарды араластырып
кұйма жасаса, күаймалардың құрамын кажетке сәйкес
453