2 не

GeCl2 + 2KOH = Ge(OH)2 + 2KCl
Терт валентті германийдіц кос ылы стары.
Германий диоксиді Ge02— кристалдык ак түсті зат. Амфотерлі.
Германий кышкылы тұраксыз. Тұздарын германат деп атайды.
Германий галогендермен, мысалы германий тетрахлориді
GeCU, күкіртпен дисульфидін GeS2 түзеді.
§12. ҚАЛАЙЫ
Қалайы кей кезде дербес күйде де табылып жүрді. Негізінде
ол калайы тасы деп аталатын S n02 түрінде кездеседі. Қалайы кені
Шығыс Сібірде, Якутияда, Чита облысында бар. Шет елдерде
Индонезия, Вьетнам, Малайя, Боливия жерлерінде бар. Қалайыны
алу үшін калайы тасын кокс жәрдемімен тотықсыздандырады.
Қасиеттері. Қалайы күмісше жылтырайтын ак түсті,
ауада өзгермейтін, оңай балкитын металл. Қалайы мырыштан
жұмсак, корғасыннан каттырак, бірак жұкартып жаншып фольга
(станиоль) жасауға келеді. Қалайы темен температурада
(13,2°С төмен) сұр түсті үнтакка айналады, ол сұр қалайы деп
аталатын аллотроптык екінші түрі, тығыздығы 5,7 г/см3.
Қалайыны кыздырғанда (161 °С жоғары) үшінші түрі ромбалык
калайыға айналады, бұл түрі өте морт, сынғыш келеді.
Қалайы сұйытылған азот кышкылында металдык касиетін көрсетіп,
реакцияласып, калайы нитратына айналады:
3Sn + 8HN03 = 3Sn(N 03)2 + 2N0 + 4H20
Концентрлі азот кышкылында тотығып калайы кышкылына
айналады:
Sn + 4HN03==H2Sn03 + 4N 02 + H20
Концентрлі тұз кышкылында НгБпСЦ айналады.
Сілтілер ерітіндісінде кыздырса еріп кетеді:
Sn + 2K0H + 2H20 = K2[Sn(0H)4] + Н2
Қ о л д а н ы л у ы. Өндірілетін калайының жартысы ак каңылтыр
жасау үшін темірдің бетіне жалатуға, калғаны кола
(9—11%, басқасы Си), баббит (82—84%, баскасы Sb), дәнекер
(30—70%, баскасы Pb), баспаханалык кұйма (5—30%, баскасы
Pb, Sb) сиякты тағы баска да кұймалар жасау үшін колданылады.
Қосылыстарда калайы теріс 4, он, 2 жэне 4 тотығу дәрежесін
көрсетеді. Теріс терт валенттікті металдармен косылысканда
көрсетеді. Өзінің аналогтары сиякты магниймен
Mg2Si, Mg2Ge, Mg2Sn, Mg2Pb (силицид, германид, станнид, плюмбид),
баска да s — жэне f.— элементтермен, мысалы Na2Sn,
NaSn, NaSn2, CaSn, CaSn2 сиякты косылыстар түзеді.
440