Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
сирегірек қолданатын әдістер — седиментация, центрифугалау,<br />
магниттік ажьфату, электрофорез т. б.<br />
Кристалдандыру аркылы тазалау кристалдардың басқа затты<br />
ішіне араластырмайтындығына сүйенеді, мысалы теңіз (Балкаш,<br />
Алакөл сиякты ащы көлдердің) суыныц бетіндегі мұзы таза<br />
судың мұзындай тұщы болады.<br />
Айдау аркылы тазалау әрбір зат өзіне тән температурада ғана<br />
кайнап, буға айналып араласкан заттарымен ажырасатындығына<br />
негізделген.<br />
Енді заттың тазалығын санағанда ол мәселеге екі жактан<br />
келуге болады: бір жағынан оныц химиялык құрамын тексереді,<br />
екінш і ж а ғ ы н а н он ы н қ аси еттер ш к ар ай д ы .<br />
Заттың құрамы арқылы тазалығын аныктаудың тиімді әдісі,<br />
оныц құрамыныц мөлшерлік анализі — затты кұраушы жеке<br />
элементтердің проценттік мѳлшері, молекулалык формула бойынша<br />
есептегенмен үйлесіп келсе, ол заттыц тазалығын көрсетеді.<br />
Заттыц касиеті арқылы тазалығын бакылаудыц әдісі қасиет<br />
тұрақтылық заңына (Пруст 1806 ж.) негізделген.<br />
Таза затты ң қасиеттері оның тегіне және<br />
бұрынғы өңделуіне тәуелді емес.<br />
Заттардыц кѳп қасиеттерініц ішінде, оныц тазалығын аныктау<br />
үшін колайлысы түрлі әдіспен әлшеніп, нәтижесін санмен<br />
кѳрсетуге болатын касиеттер.<br />
Таза заттардыц осындай касиеттері ѳлшеніп, оны сипаттаушы<br />
сандар константа түрінде түрлі анықтамаларда (справочниктерде)<br />
жарияланған. Заттын тазалығын аныктау үшін эксперимент<br />
аркылы сол касиеттерін ѳлшеп, одан табылған сандарды<br />
аныктамадағы константамен салыстырады. Зерттеп отырған зат<br />
таза болса, касиет тұрактылық зацы бойынша оныц кайдан экелгендігіне,<br />
не қалайша ѳцделгендігіне карамастан, салыстыруда<br />
константаларда айырмашылык болмауы тиіс.<br />
Заттыц тазалығын анықтау үшін, көбінесе, мына касиеттер<br />
тексеріледі: балку температурасы, кайнау температурасы, тығыздығы,<br />
сыну кѳрсеткіші жарык сіціру спектрлері.<br />
Заттыц тазалығын санағанда одан баска заттыц косымшасы<br />
табылса, осы .тараудыц басында айтылған зат тазалау эдістерініц<br />
бірін немесе бірнешеуін колданып тазалайды, кейде тазалауды<br />
бірнеше рет кайталайды. Әйтеуір тазалығын сынап отырған<br />
заттыц, анықтап отырған касиетініц кѳрсеткіші өзгермейтін халге<br />
келгенше тазарта береді.<br />
Заттыц тазалығы жайындағы әцгімеде есте болатын бір жай<br />
бар. Табиғатта болсын, ѳндірісте болсын мүлде таза зат болмайды.<br />
Араласкан заттардыц мѳлшері эр турлі болуы мүмкін.<br />
Химиялык ѳнеркэсіп шығаратын ѳнімдердіц тазалық дәрежесін<br />
кѳрсететін арнаулы атаулар бар. Аралас заттары едәуір өнімдер<br />
«техникалык» деп аталады. Тазалық дәрежесі ѳскен сайын<br />
біртіндеп «таза», «анализ үшін таза», «химиялык таза», «ерекше<br />
таза», «спектрлік таза» деген атаулар беріледі.<br />
Осы сорттардыц барлығына тағайындалған мемлекеттік<br />
42
Change language