Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
мен кремнеземнен шыны, керамика бұйымдарын, фарфор, фаянс<br />
жэне қүрылыс материалдарын жасайды. Осы аталған ѳндіріс<br />
саласын силикат ѳнеркэсібі дейді.<br />
Ш ы н ы. Кальцийдің не натрийдің карбонатын құммен араластырып<br />
катты кыздырып кұйыстырса, мынадай реакция болады:<br />
СаС03-|- Si02 = CaSi02 = CaSi03-|-C02<br />
Na2C 03 —S іОг = Na2Si03 СО2.<br />
Бұл түзілген жай силикаттар, егер кұмды артығырак алса<br />
полисиликат түзіледі, мұндай полисиликаттар аморфты кұйма<br />
түрінде болады, оларды эдетте шыны деп атайды.<br />
Терезе шынысы, сондай-ак бѳтелке, стакан жэне баска шыны<br />
ыдыстар жасайтын шыныныц кұрамын мынадай полисиликат<br />
формуласымен Na20-C a0 -6 S i0 2 кескіндеуге болады.<br />
Эдетте шыны жасау үшін — күм, сода жэне эктас не бор алынады.<br />
Осылардыц белгілі бір катынаста алынған мөлшерлерініц<br />
коспасын шалкыма (отражательная) не регенератов пеште<br />
кыздырып (генератор не баска газдыц жалынымен) балкытып<br />
кұйыстырады.<br />
Кѳпшілік жагдайда натрий карбонатыныц орнына натрий<br />
сульфаты алынады, ол кѳміртекпен тотыксызданып натрий сульфитіне<br />
Na2S 0 3 ауып, одан кейін күммен реакцияласып натрий<br />
силикатына Na2Si03 айналады:<br />
2Na2S 0 4 + 2Si02 + С = 2Na2Si03 + 2S02 + С 02<br />
Қандай шыны болмасын оныц негізгі қасиеті — оны<br />
балкыған сұйык күйінен салкындатса, бірден катты затка айналмайды,<br />
біртіндеп әуелі койылып, тұткырланып, содан біркелкі<br />
болып катады. Шыныныц кату, балку температурасыныц болмайтындығы<br />
осыдан.<br />
Шыныныц осы касиетін пайдаланып, одан кандай пішінді<br />
болса да, бұйымдар жасауға болады; ол күю, жаю, преске салу,<br />
штампка басу, кесу, тесу, аралау әдістерініц барлығына көнеді.<br />
Шыны касиетіндегі бір кемшілік, адам денсаулығына өте кажетті<br />
ультракүлгін сәулелерді өткізе алмайтындығы. Инфракызыл<br />
суәлелерді, яғни жылу сәулелерін, нашар ѳткізетіндігі пайдалы<br />
касиет болып шыкты, ѳйткені кыста терезеніц шынысы аркылы<br />
үй жылуы жылу сәулелері түрінде сыртка тарамайды деуге болады.<br />
Шыныныц арнаулы сорттарын жасау үшін оныц күрамын<br />
ѳзгертеді, кұрамындағы бѳлімдердіц мѳлшерін өзгертеді.<br />
арнаулы коспалар араластырады.<br />
Соданыц орнына сакар алынса, жоғары температураға шыдамды<br />
химиялык ыдыстар жасайтын киын балкитын шыны шығады.<br />
Осыған корғасын оксидін араластырса, ѳте мѳлдір, ауыр<br />
хрусталь деп аталатын шыны шығады. Одан оптика аспаптарын<br />
жэне эсем ыдыстар жасайды.<br />
Шыныға бор оксидін араластырса, (Si02 орнына) шыныныц<br />
436
Change language