You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ту үшін, реакциядан шыккан массаны тұз кышкылымен жэне<br />
фторсутек кышкылымен әрекеттейді. Магнийдіц орнына тотыксыздандырғыш<br />
ретінде алюминий, кѳміртек (техникада) алуға<br />
болады.<br />
Мұнда шығатын аморфты кремний, сұр түсті ұнтак зат, тығыздығы<br />
2,35 г/см3-ке жуык,. Кремнийді балқыған металда ерітіп<br />
кайта кристалдауға болады, онда кристалдык кремний түзіледі;<br />
бұл болат сияқты сүр, металдық жылтыры бар, катты кристалдык<br />
зат, тығыздығы 2,4 г/см3.<br />
Кремнийдіц сырткы электрондык күрылысы 3s23p2, оныц<br />
атомында sp3 — гибридизация болады. Ол оған үш өлшемді,<br />
алмаз тәрізді тұрақты кұрылымы тән (129-сурет).<br />
Кремний түрлі құймалардыц күрамына араластыруға колданылады.<br />
Мысалы, кремний көп қосылған темір кұймалары қышкылға<br />
берік болады, 4% кремний араласқан темір электр трансформаторларын<br />
жасау үшін жүмсалады. Соцғы кезде кремнийді<br />
шалаөткізгіштер техникасында колданатын болды; ол үшін<br />
алынуы жоғарыда жазылған техникалык кремний (95—98% Si)<br />
жарамайды, өте таза кремний керек, ондай кремнийді алу үшін<br />
SiCl4 мырыш буымен тотықсыздандырады:<br />
SiCl4-(-2Zn = Si-(-2ZnCl2<br />
. немесе кремний гидридін кыздырып, айырады:<br />
SiH4 = Si + 2H2<br />
§ 8. К Р Е М Н И Й Д ІҢ М Е Т А Л Д А Р М Е Н , С У Т Е К П Е Н , А З О ТП Е Н Ж Э Н Е<br />
Г А Л О Г Е Н Д Е Р М Е Н Қ О С Ы Л Ы С Т А Р Ы<br />
Химиялык касиеті жагынан кремнийдіц кристалдык түрі инертті,<br />
аморфты түрі реакцияласкышырак. Айталык, фтормен калыпты<br />
жагдайда-ак, оттек, хлор, бром жэне күкіртпен 400—<br />
600°, азот жэне көміртекпен ѳте жоғары температурада реакцияласады.<br />
Жеке кышкылдар кремнийге еш эсер етпейді, кайта пассивтеніп<br />
кетеді, кремний HF мен HNO3 коспасында ериді:<br />
3Si + 4HN03+18HF = 3H2SiF6 + 4N0 + 8H20;<br />
Сілтілердіц эрекетінен кремний тұзға айналады:<br />
Si + 2K0H + H20 = K 2 S i0 3 + 2H2.<br />
Қүм мен кокеты тиісті мѳлшерде араластырып қыздырса,<br />
кремний мен көміртектіц косылысы — кремний карбиді SiC түзіледі,<br />
оны көбіне карборунд деп атайды.<br />
Si02 + 3C = SiC + 2C0.<br />
Таза карборунд — түссіз кристалдык, ѳте катты зат, қаттылыгы<br />
алмаздан гана кем, тығыздығы 3,2 г/см3. Техникада карборунд<br />
кѳп мѳлшерде ѳндіріп, каттылыгын пайдаланып, кайрак<br />
429
Change language