2 не

басқа газдардын, иісі. Көміртек оксиді 0,05% бар ауамен бір сағат,
0,3% бар ауамен 15 минут дем алса, адам уланып өлуі мүмкін.
Көміртек оксидінің уландыратын себебі ол қанның гемоглобині мен косылып,
гемоглобин өкпеден ткандарға оттек таси алмайтын болып калады. Таза
ауанын әсерінен ол косылыс айрылып гемоглобин өз кызметін аткара бастайды.
Сондыктан иіс тигенде таза ауамен дем алдыру керек.
Кѳміртек оксидін химиялык жагынан ангидрид деп карауга
болады, ѳйткені құмырсқа кышқылынан суды тартып алса (күкірт
кышкылымен араластырып кыздырып) көміртек оксиді бѳлініп
шыгады:
н с о о н = н 2о + с о
Лабораторияда кѳміртек оксидін алу үшін осы реакцияны
пайдаланады.
Екіншіден сілтінің ыстық ерітіндісіне көміртек оксидін жіберсе:
NaOH + CO = HCOONa
күмырсқа кышқылының тұзы түзіледі.
Демек көміртек оксиді күмырска қышкылының ангидриді.
Көміртек оксиді химиялык реакцияларда косып алу реакцияларына
бейім, ол реакциялардыц кѳпшілігінде, кѳміртек оксидіндегі
кѳміртектіц валенттігі артады.
Кѳміртек оксиді жангыш газ:
2СО + 0 2 = 2С02
АН0 = — 568,5 кДж/моль
Реакция кезінде кѳп жылу бѳлініп шыгатын болгандыктан,
кѳміртек оксидін, не кѳміртек оксиді араласкан газдарды отын
ретінде тұтынады.
Кеміртек оксиді хлорды да косып алады:
СО + С12 = СОС12 АН0 = — 108,7 кДж/моль
Бул реакцияга ерекше жагдайдыц керегі жок, жарык жерде
ѳздігінен жүреді. Реакцияда түзілген. СОС12 — фосген иісі
жок, улы газ.
Фосген химиялык жагынан — хлор ангидрид гидролизденгенде
кос кышкыл түзіледі:
С0СІ2 + 2Н20 = Н2С 0 з + 2НС1.
Кѳміртек оксиді күкіртті де косып ала алады:
CO + S = COS,
бұл көміртектіц күкірт аралас оксиді.
Көміртек оксидініц косып алу реакцияларыныц бір түрі ауыр
металдар мен тікелей косылып (катализатор, кысым) карбонил
деп аталатын косылыстар тузілуі. Ондай карбонилдар —
Cr, Mo, W карбонилдары М(СО)6 типті, Fe(CO)5, Nі(СО)4 болады.
426