2 не

Кальций карбиді ацетилен жэне кальций цианамидін (тыцайткыш)
алу үшін колданылады.
Көміртек тетрахлориді ССЦ. Қөміртектіц галогендермен
косылыстарыныц күрамы СГ4 формуласына сэйкес. Бірақ
галогендердіц ішінен тек фтор гана кѳміртекпен тікелей косылысады.
Булардыц мацыздысы кѳміртек тетрахлориді ССЦ, оны
мына реакция бойынша алады:
CS2 + 2C12 = CC14 + 2S
ССЦ түссіз, ұшкыш (tK° = 78°C), жанбайтын, еріткіш сұйық. Химия
лык инертті. Майларды, бояуды, шайыр заттарды жаксы еріткіш
ретінде, әрі түтанып кетуге кауіпсіз болгандыктан, кец колданылады.
Күкірткөміртек CS2 — көміртек дисульфиді. Қызган
көмірдіц ара-арасымен күкірт буын өткізгенде түзіледі:
C + 2S = CS2
түссіз, үшкыш (tIt=46°C), сасык, оцай түтангыш, улы, еріткіш
сүйык. Күкірт, фосфор, иод, майлар, шайыр заттарды жаксы ерітеді.
CS2 көбіне жасанды маталар өндірісінде вискоза дайындау
үшін, біразы ауыл шаруашылык зиянкестерін кыру үшін жұмсалады.
CS2 химиялык жагынан, тиокөмір кышкылынын (Н2СБз) ангидрид!,
оның тұзы:
BaS + CS2 = BaCS3
тиокѳмір барий тұзы, ауыл- шаруашылык зиянкестерін кыруга
ұсталады.
Циансутек кышкылы HCN. Электр дога температурасында
көміртек азотпен тікелей косылып, түссіз, улы газ
C2N2 — дициан түзеді. Дицианды мына реакциямен де алуга
болады:
Hg(CN)2 = Hg + C2N2
АН° = 45,9 кДж/моль
Мунда кѳміртек тѳрт, азот үш валентті N = C — C = N. Цианның
химиялык касиеті галогендерге үксас, сутекпен косылысып
HCN — ц иансутек түзеді.
Циансутек кышкылы — түссіз, өте ұшқыш, өткір иісті, ө т е
у л ы сұйық (0,05 г адамды уландырып өлтіреді), тиген жерін
көгертіп жібереді. Қышкылдық касиеті нашар — әлсіз кышкыл.
Сондыктан оны көгерткіш кышкыл деп те атаган. Оны алу
үшін мына реакцияны пайдаланады:
2KCN + H2S 0 4 = K2S 0 4 + 2HCN
Циансутек кышкылыныц туздары — цианидтар деп аталады.
Цианидтар да ѳте кушті y.
J
Натрий жэне калий цианидтарыныц ерітінділері алтын, күмісті
еріте алады, сондыктан соларды алуда пайдаланылады;
одан баска органикалык синтезде, алтын жалату жумысында,
424