You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Көміртектің аллотропиясы. Көміртектің негізгі екі<br />
аллотроптык түрі бар — алмаз жэне графит.<br />
Карбин колдан алынған модификациясы. Кейде аморфты<br />
көміртегін (ағаш көмірі, күйе) көміртектің аллотроптык<br />
үшінші түрі деп есептейді, оны графиттын ерекше түрі деп те<br />
карайды; бүл жайында кесімді келісім жок. Алмаз — түссіз, мөлдір,<br />
катты заттардын ең қаттысы, р = 3,5. Графит — кара сұр<br />
түсті, күңгірт, сәл жылтыр, өте жүмсак, денеге жүккыш, кристалдык<br />
зат, тығыздығы 2,2 г/см3.<br />
Көміртектің аллотропиясын — кристалданғанда атомдарынын<br />
әр түрлі орналасуы — аркылы түсіндіреді.<br />
Алмаз бен графиттің ішкі күрылысындағы айырмашылык<br />
рентген сәулесі аркылы аныкталды.<br />
Алмазда көміртектін әрбір атомы, көміртектін баска терт<br />
атомымен байланыскан, барлык атомдардын ара кашыктыгы<br />
бірдей (0,154 нм). Кѳміртек атомдары алмазда sp3 гибридтік<br />
күйде болады. Алмазда кеміртектің әрбір атомы дұрыс тетраэдрдің<br />
центрінде, калған тѳртеуі тетраэдрдін төбелерінде орналаскан<br />
(129-сурет). Сонымен алмаздың кристалын үлкен молекула<br />
деп карауымызға болады. Мұндағы атомдар арасындагы<br />
байланыс ковалентті, катты заттардағы байланыс ковалентті<br />
болса, ондай заттар эдетте, балкуы киын, эрі ѳте катты болады.<br />
Графитте кѳміртектін атомдары дурыс алты бүрыштын бұрыштарында<br />
орналаскан, ол алты бүрыштардьщ ѳздері параллель<br />
жазыктыктарда жатады (130-сурет). Эрбір кѳрші жазыктыктың<br />
арасы 0,341 нм, алты бүрышты түзуші керші атомдардын<br />
арасы 0,145 нм, жазыктыктар арасынын байланысыньщ<br />
нашарлығынан графит (карындаш) жүккыш болады. Кѳміртек<br />
атомдары графитте sp2 гибридтік күйде болады. Алмаз бен графиттен<br />
баска кѳміртектін карбин деген жакында синтезделген<br />
түрі бар.<br />
Карбин — тіке сызыкты С оо тізбектерінең күрылған гексаго-<br />
415
Change language