You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Аммофос — NH4H2PO 4 — моноаммоний фосфат, ішінде<br />
11% N, 44% Р20 5 бар.<br />
Д и а м м о ф о с — (NH4)2H P 04— диаммоний фосфат, ішінде<br />
20% N, 52% Р20 5 бар.<br />
Азофоска — диаммоний фосфатпен (NH4)2HP04 калий<br />
нитратын KN03 араластырып даярлайды, ішінде азот, (азо),<br />
фосфор (фос) жэне калий (ка) бар тьщайткыш.<br />
Мышьяк топшасы. Бесінші негізгі топтың ішіндегі мышьяк,<br />
сурьма, висмут — үш элементті мышьяк топшасы дейміз, бұлардың<br />
жалпы касиеттері азот, фосфорға ұқсас болғанымен<br />
олардан өзгешелігі де бар, оның себебі бұлар үлкен периодтың<br />
элементтері, бұлардың барлығында, аиау екеуіндей емес, электрондык,<br />
күрылымында d — электрондар бар.<br />
Мышьяк топшасыныц элементтерінің дербес күйде металдык<br />
түрі болады, жылуды, электрді жаксы өткізеді, өйткенімен морт,<br />
нәзік, сондыктан ұнтактау оңай. Активтік катарында сутек пен<br />
мыстыц арасынан орын алады. Үшеуінің де ерімтал косылыстары<br />
улы заттар.<br />
§ 10. мышьяк<br />
Мышьяк жаратылыста кейде ғана бос күйде, көбінесе күкіртпен<br />
немесе металдармен қосылысып кездеседі. Мышьякты көбіне<br />
мышьякты колчеданнан FeAsS алады, колчеданды<br />
кыздырғанда ол айрылып:<br />
FeAsS = FeS -(-As<br />
мышьяк ұшкыш болғаидыктан оны буын салкыдатып жинап<br />
алып, тағы тазалау үшін рафинациялайды.<br />
Мышьяктың аллотропиясы. Жаңағы айткан эдіспен<br />
шығатын кристалдык мышьяк, кара сүр түсті, металл<br />
сиякты жылтыр, меншікті салмағы 5,73; жэне мышьякты сутекті<br />
айырғанда бөлініп шығатын аморфты кара мышьяк бар.<br />
Мышьяк суда ерімейді, ауада ѳте баяу, ал кыздырса ѳте тез<br />
тотығып димышьяк триоксидке AS2O3 айналады, осы сиякты<br />
кыздырғанда баска да кѳп элементпен косылып, косылыстарында<br />
үш жэне бес валенттік кѳрсетеді.<br />
Мышьяктың ѳзі де косылыстары да күшті у. Мышьяк жеке<br />
күйінде кѳп колДанылмайды. Қейбір кұймаларға — оларға каттылык<br />
және коррозияға түрактылык касиет беру үшін косылады.<br />
Мышьяктын косылыстары тірі организмге физиологиялык<br />
күшті эсер ететіндіктен оларды кѳп пайдаланады. Мысалы, медицинада<br />
кѳп заманнан дәрі есебінде түтынылады, ауыл шаруашылығында<br />
зиянды жәндіктерді кыру үшін колданады.<br />
Енді мышьяктың косылыстарына келелік.<br />
Мышьяксутек AsH3 а р с и н. Мышьяктын кандай болмасын<br />
косылысын, сутекпен бѳлініп шығу моментінде тотыксыздандырса,<br />
арсин түзіледі.<br />
As20 3 + 6Zn + 6H2SO4 = 2AsH3 + 6ZnS04 + 3H20<br />
409
Change language