2 не

лады, яғни күкірт диоксидін тотыклыру реакциясыныц катализаторы
(VI тарау, § 2).
Нитроза әдісімен өтетін реакцияларды бұрын қорғасын камераларында
жасаушы еді (к а м е р а л ы ә д і с ) ; бұл реакция
20-жылдардан бері арнаулы мұнараларда (мұнаралы әдіс)
жүргізіледі.
Мұнаралы әдіс бойынша жүмыс істейтін аппараттардыц схемасы
120-суретте келтірілген. Колчедан пешінен шыккан, шыңынан
тазартылған, кұрамында күкірт диоксиді бар, кыздырылған газ
«өнім мұнараларға» (I жэне II) астынан енгізіледі. Мұнаралардың
іші керамикадан жасаған сакиналармен толтырылған,
жоғарыдан оныц ішіне нитроза шашыратылып кұйылып тұрады.
Нитроза дейтініміз ішінде нитрозил гидросульфаты (N 0 H S 0 4)
еріген күкірт кышкылы, ал нитрозил гидросульфаты дейтініміз
күкірт кышкылы мен азотты кышкылдыц (H N 0 2) аралас ангидрид!,
оны мына схемадан кѳруге болады.
О
I
H -0 -S -О -
I
О
О
.............., I
H+H-Oi-N=0-*-H-O-S-0-N=Ot-H20
.................. -J ll
О
Ол мұнараларға (I, II) нитрозадан баска тағы су жіберіледі.
Газдардан мұнараныц іші кызады, бұл жағдайда нитрозил
гидросульфаты гидролизденіп, оныц нәтижесінде күкірт кышкылы
жэне азотты кышкыл шығады:
NOHSO4+ Н 20 = H2S 0 4+ h n o 2
Күкіртті диоксидімен судан түзілген күкіртті кышкылды
азотты кышкыл тотыктырып күкірт кышкылына айналдырады:
H 2S 0 3+ 2 H N 0 2 = H 2S 0 4+ 2N 0 + H 20
Түзілген күкірт кышкыл I мұнарадан шығып салқындатылып
Азот қышқылы
372
Қыьиқыл
120-сурет. М ұнаралы ж үйенің схемасы