2 не

2 не 2 не

library.psu.kz
from library.psu.kz More from this publisher
13.01.2015 Views

H 2S 2 сутек пероксидінің Н 20 2 аналогы, B aS2 де В а 0 2-нің аналогы т. т. с. с. Персульфидтер жаратылыста да кездеседі, мысалы минерал пирит FeS2 темір персульфиді: Персульфидтерде пероксидтер сияқты, жағдайына қарай тотықтырғыш: немесе тотыксыздандырғыш N a2S 2 + SnS = S nS 2 + N a2S 4FeS2+ 11 0 2 = Fe20 3+ 8 S 0 2 кейде әрі тотықтырғыш, әрі тотыксыздандырғыш N a2S 2 = N a2S “FS болып реакцияласады. Күкірттің галогендермен қосылыстары кѳп, бірак фтордан иодқа қарай азая береді. Фтормен-гексафторид SF6, тетрафторид S F 4, дикүкірт дифторидін S 2F 2 береді, хлорменен-тетрахлорид SC14, дихлорид SC12, дикүкірт Дихлоридін S 2CI2 түзеді, броммендикүкірт дибромид S 2B r2 ал иодпен косылыспайды. Бұлардыц* мацыздысы дикүкірт дихлориді қүрылымы 0 2Ғ 2 сиякды ирек / Ч Cl S Сі / болады, күкірттіц үстімен хлор жібергенде түзіледі: 2S -|- С 12 = S2С 12 колайсыз иісті сары түсті сүйыктық. р = 1,71, te = —80° t K= 138. Каучукты вулканизациялауға колданады. Дикүкірт дихлоридінен көміртек тетрахлориді алынады: 2S2C12 + C S2 = CCU + 3S2. Негіздік жэне кышкылдык сульфидтер эрекеттесуден т и о - түздар түзіледі N a2S-f-C S2 = N a2C S3, оныц кышкылы тиокөмір қышқылы H2CS3 тұрақсыз оцай айрылады: H 2CS3 = H 2S + C S2 бүл айрылу оттекті көмір кышкылыныц айрылуы сияқты: Н 2С 0 3= Н 20 + С 0 2 § 3. КҮКІРТТІҢ ОКСИДТЕРІ Күкірттіц екі оксиді бар — S 0 2, S 0 3. Күкірт диоксиді S 0 2. Бұл төрт валентті күйде, косылыс түзген күкіртте ажыраспаған электрон жүбы (3s2) болады. Осы ажыраспаған электрон жұбы жэне о — байланыстырушы электрондар жұптарыныц есебінен күкірт атомы sp2, (S 0 2) кейде sp3— гибридті (SO2 - ) байланыс түзеді. Күкірт диоксиді мацызы ѳте зор косылыс, ѳнеркэсіпте көп мѳлшерде ѳндіріледі, оны алу жолдары мынадай: а) күкіртті жағу: 360 S + 0 2 = S 0 2 ДН° = 297 кДж/моль

бірақ мүнда S 0 2 мен аралас 2,5 — 7% дейін S 0 3 болады. б) сульфидтерді ѳртеу: 4FeS2+ 1102 = 2Fe20 3+ 8S02 в) күкірт кышқылын тотыксыздандыру, 1774 жылы Пристли газ түріндегі S 0 2 алғаш алғанда күкірт кышқылын көмірмен және сынаппен тотықсыздандырган болатын: Hg + 2H2S 0 4= S 0 2 + 2H20 + H g S 0 4 Осы кезде лабораторияда күкірт диоксидін мына реакциямен алады: Cu + 2H2S 0 4= S02 + 2H20 + C u S 0 4 Күкірт диоксидінің физикалык касиеттері — түссіз, өткір иісті, ауада 0,2% болса әуелі тамак қарлыктырып, біраздан соң адамды есінен тандырады; — Ю°-та сұйылады, — 73°-та қатады, судагы ерігіштігі 1 : 40. Күкірт диоксиді негізінде күкірт қышқылы өндірісінде және тоқыма, кагаз өнеркәсіптерінде, дезинфекция, ветеринария мен медицинада (қотыр емдеу), тоцазыту өндірістерінде, бояулы заттарды түссіздендіру т. б. колданылады. Күкірт диоксиді химиялык қасиеті жагынан өте активті, реакцияласкыш зат. Молекуласы sp2 — гибридизациясы арқылы түзілген бұрышты молекула. ё //ь \ О о S 0 2 молекуласы, 0 з ( 0 0 2) — озон молекуласы сияқты, OSO бұрышы =119,5°, d(SO) = 0,143 нм. Суда ерігенде күкіртті қышқыл түзеді: S 0 2 + H 20 = H2S 0 3 Күкірт диоксиді фосфор пентахлоридімен реакциаласып, тионилхлоридін түзеді: S 0 2 + PC15= S0C12 + P0C13 SO C b-тионил хлориді, sp3 — гибридизация аркылы түзілген молекуласы t О I4 I CI СІ пирамида тәрізді күрылган, түссіз сұйыктык, р = 1,18, ол сумен әрекеттескенде S0C12 + 2H20 = H2S 0 3+ 2HC1 қышкыл түзетіндіктен ангидрид болтаны, ягни тионил хлорид! хлорангидрид, мұнай галогенангидридтерм е н ілгеріде талай кездесеміз. Күкірт диоксидініц — тотыксыздандырғыштык та 361

H 2S 2 сутек пероксидінің Н 20 2 аналогы, B aS2 де В а 0 2-нің<br />

аналогы т. т. с. с. Персульфидтер жаратылыста да кездеседі,<br />

мысалы минерал пирит FeS2 темір персульфиді:<br />

Персульфидтерде пероксидтер сияқты, жағдайына қарай тотықтырғыш:<br />

немесе тотыксыздандырғыш<br />

N a2S 2 + SnS = S nS 2 + N a2S<br />

4FeS2+ 11 0 2 = Fe20 3+ 8 S 0 2<br />

кейде әрі тотықтырғыш, әрі тотыксыздандырғыш<br />

N a2S 2 = N a2S “FS<br />

болып реакцияласады.<br />

Күкірттің галогендермен қосылыстары кѳп, бірак фтордан<br />

иодқа қарай азая береді. Фтормен-гексафторид SF6, тетрафторид<br />

S F 4, дикүкірт дифторидін S 2F 2 береді, хлорменен-тетрахлорид<br />

SC14, дихлорид SC12, дикүкірт Дихлоридін S 2CI2 түзеді, броммендикүкірт<br />

дибромид S 2B r2 ал иодпен косылыспайды. Бұлардыц*<br />

мацыздысы дикүкірт дихлориді қүрылымы 0 2Ғ 2 сиякды ирек<br />

/ Ч<br />

Cl<br />

S<br />

Сі<br />

/ болады, күкірттіц үстімен хлор жібергенде түзіледі:<br />

2S -|- С 12 = S2С 12 колайсыз иісті сары түсті сүйыктық. р = 1,71,<br />

te = —80° t K= 138. Каучукты вулканизациялауға колданады.<br />

Дикүкірт дихлоридінен көміртек тетрахлориді алынады:<br />

2S2C12 + C S2 = CCU + 3S2.<br />

Негіздік жэне кышкылдык сульфидтер эрекеттесуден т и о -<br />

түздар түзіледі N a2S-f-C S2 = N a2C S3, оныц кышкылы тиокөмір<br />

қышқылы H2CS3 тұрақсыз оцай айрылады:<br />

H 2CS3 = H 2S + C S2<br />

бүл айрылу оттекті көмір кышкылыныц айрылуы сияқты:<br />

Н 2С 0 3= Н 20 + С 0 2<br />

§ 3. КҮКІРТТІҢ ОКСИДТЕРІ<br />

Күкірттіц екі оксиді бар — S 0 2, S 0 3.<br />

Күкірт диоксиді S 0 2. Бұл төрт валентті күйде, косылыс<br />

түзген күкіртте ажыраспаған электрон жүбы (3s2) болады.<br />

Осы ажыраспаған электрон жұбы жэне о — байланыстырушы<br />

электрондар жұптарыныц есебінен күкірт атомы sp2, (S 0 2) кейде<br />

sp3— гибридті (SO2 - ) байланыс түзеді.<br />

Күкірт диоксиді мацызы ѳте зор косылыс, ѳнеркэсіпте көп<br />

мѳлшерде ѳндіріледі, оны алу жолдары мынадай:<br />

а) күкіртті жағу:<br />

360<br />

S + 0 2 = S 0 2<br />

ДН° = 297 кДж/моль

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!