2 не
2 не 2 не
H 2S 2 сутек пероксидінің Н 20 2 аналогы, B aS2 де В а 0 2-нің аналогы т. т. с. с. Персульфидтер жаратылыста да кездеседі, мысалы минерал пирит FeS2 темір персульфиді: Персульфидтерде пероксидтер сияқты, жағдайына қарай тотықтырғыш: немесе тотыксыздандырғыш N a2S 2 + SnS = S nS 2 + N a2S 4FeS2+ 11 0 2 = Fe20 3+ 8 S 0 2 кейде әрі тотықтырғыш, әрі тотыксыздандырғыш N a2S 2 = N a2S “FS болып реакцияласады. Күкірттің галогендермен қосылыстары кѳп, бірак фтордан иодқа қарай азая береді. Фтормен-гексафторид SF6, тетрафторид S F 4, дикүкірт дифторидін S 2F 2 береді, хлорменен-тетрахлорид SC14, дихлорид SC12, дикүкірт Дихлоридін S 2CI2 түзеді, броммендикүкірт дибромид S 2B r2 ал иодпен косылыспайды. Бұлардыц* мацыздысы дикүкірт дихлориді қүрылымы 0 2Ғ 2 сиякды ирек / Ч Cl S Сі / болады, күкірттіц үстімен хлор жібергенде түзіледі: 2S -|- С 12 = S2С 12 колайсыз иісті сары түсті сүйыктық. р = 1,71, te = —80° t K= 138. Каучукты вулканизациялауға колданады. Дикүкірт дихлоридінен көміртек тетрахлориді алынады: 2S2C12 + C S2 = CCU + 3S2. Негіздік жэне кышкылдык сульфидтер эрекеттесуден т и о - түздар түзіледі N a2S-f-C S2 = N a2C S3, оныц кышкылы тиокөмір қышқылы H2CS3 тұрақсыз оцай айрылады: H 2CS3 = H 2S + C S2 бүл айрылу оттекті көмір кышкылыныц айрылуы сияқты: Н 2С 0 3= Н 20 + С 0 2 § 3. КҮКІРТТІҢ ОКСИДТЕРІ Күкірттіц екі оксиді бар — S 0 2, S 0 3. Күкірт диоксиді S 0 2. Бұл төрт валентті күйде, косылыс түзген күкіртте ажыраспаған электрон жүбы (3s2) болады. Осы ажыраспаған электрон жұбы жэне о — байланыстырушы электрондар жұптарыныц есебінен күкірт атомы sp2, (S 0 2) кейде sp3— гибридті (SO2 - ) байланыс түзеді. Күкірт диоксиді мацызы ѳте зор косылыс, ѳнеркэсіпте көп мѳлшерде ѳндіріледі, оны алу жолдары мынадай: а) күкіртті жағу: 360 S + 0 2 = S 0 2 ДН° = 297 кДж/моль
бірақ мүнда S 0 2 мен аралас 2,5 — 7% дейін S 0 3 болады. б) сульфидтерді ѳртеу: 4FeS2+ 1102 = 2Fe20 3+ 8S02 в) күкірт кышқылын тотыксыздандыру, 1774 жылы Пристли газ түріндегі S 0 2 алғаш алғанда күкірт кышқылын көмірмен және сынаппен тотықсыздандырган болатын: Hg + 2H2S 0 4= S 0 2 + 2H20 + H g S 0 4 Осы кезде лабораторияда күкірт диоксидін мына реакциямен алады: Cu + 2H2S 0 4= S02 + 2H20 + C u S 0 4 Күкірт диоксидінің физикалык касиеттері — түссіз, өткір иісті, ауада 0,2% болса әуелі тамак қарлыктырып, біраздан соң адамды есінен тандырады; — Ю°-та сұйылады, — 73°-та қатады, судагы ерігіштігі 1 : 40. Күкірт диоксиді негізінде күкірт қышқылы өндірісінде және тоқыма, кагаз өнеркәсіптерінде, дезинфекция, ветеринария мен медицинада (қотыр емдеу), тоцазыту өндірістерінде, бояулы заттарды түссіздендіру т. б. колданылады. Күкірт диоксиді химиялык қасиеті жагынан өте активті, реакцияласкыш зат. Молекуласы sp2 — гибридизациясы арқылы түзілген бұрышты молекула. ё //ь \ О о S 0 2 молекуласы, 0 з ( 0 0 2) — озон молекуласы сияқты, OSO бұрышы =119,5°, d(SO) = 0,143 нм. Суда ерігенде күкіртті қышқыл түзеді: S 0 2 + H 20 = H2S 0 3 Күкірт диоксиді фосфор пентахлоридімен реакциаласып, тионилхлоридін түзеді: S 0 2 + PC15= S0C12 + P0C13 SO C b-тионил хлориді, sp3 — гибридизация аркылы түзілген молекуласы t О I4 I CI СІ пирамида тәрізді күрылган, түссіз сұйыктык, р = 1,18, ол сумен әрекеттескенде S0C12 + 2H20 = H2S 0 3+ 2HC1 қышкыл түзетіндіктен ангидрид болтаны, ягни тионил хлорид! хлорангидрид, мұнай галогенангидридтерм е н ілгеріде талай кездесеміз. Күкірт диоксидініц — тотыксыздандырғыштык та 361
- Page 312 and 313: Бұл элементте мына
- Page 314 and 315: лардан тұратын агр
- Page 316 and 317: адсорбцияланған су
- Page 318 and 319: негізгі топтарда о
- Page 320 and 321: тен артпайды себеб
- Page 322 and 323: аргон—9,3 л, неон—18
- Page 324 and 325: 9-кестеде келтірілг
- Page 326 and 327: істеу өте үлкен ұқы
- Page 328 and 329: молекулалардыц ара
- Page 330 and 331: Бұлардың ішінде су
- Page 332 and 333: Гей-Люссак пен Л. Ж.
- Page 334 and 335: Химиялык жағынан х
- Page 336 and 337: НсҚгаз) * “ Т Г 110-су
- Page 338 and 339: I t 1-сурет. Тұз комба
- Page 340 and 341: , yTf О • СЮ 2 молекул
- Page 342 and 343: г е ю ;. + 2 К 0 Н = К С 102
- Page 344 and 345: дыктан энергетикал
- Page 346 and 347: Бромидтар ерітінді
- Page 348 and 349: а) судағы иод ионда
- Page 350 and 351: саны артқан сайын б
- Page 352 and 353: сутек кышқылдарыны
- Page 354 and 355: Сигіаттама H2S HaSe Нг
- Page 356 and 357: Күкірт А у а -су - Кү
- Page 358 and 359: дарға айналады. Сал
- Page 360 and 361: су ерітіндісінде т
- Page 364 and 365: касиеті бар, демек
- Page 366 and 367: * J s / II \ Н О о O H о / о 4
- Page 368 and 369: (бұл реакция галоге
- Page 370 and 371: о о ,1 О, „ н о ч ІІ /°\
- Page 372 and 373: 7. Дикүкірт қ ы ш қ ы
- Page 374 and 375: лады, яғни күкірт д
- Page 376 and 377: өте өсігг кетеді, с
- Page 378 and 379: қасиетінен әлдекай
- Page 380 and 381: азот келеді, бірақ
- Page 382 and 383: катализатор. Соның
- Page 384 and 385: болуынан су молеку
- Page 386 and 387: 1 және химиялық тұр
- Page 388 and 389: Қышқыл тотықтырғыш
- Page 390 and 391: да азот оксидтерін
- Page 392 and 393: м ен — 10° пен + 140° С
- Page 394 and 395: Азотты қышқылдың т
- Page 396 and 397: сүйығы» (орысша «ца
- Page 398 and 399: Ауа иіргізетін Нит
- Page 400 and 401: Тарихынан. XVII ғасыр
- Page 402 and 403: I Осы арада айта кет
- Page 404 and 405: Фосфордың үш оксид
- Page 406 and 407: Фосфордың кышкылда
- Page 408 and 409: Фосфорлау қ ЫІц к ы
- Page 410 and 411: Бірак бұл реакция ж
H 2S 2 сутек пероксидінің Н 20 2 аналогы, B aS2 де В а 0 2-нің<br />
аналогы т. т. с. с. Персульфидтер жаратылыста да кездеседі,<br />
мысалы минерал пирит FeS2 темір персульфиді:<br />
Персульфидтерде пероксидтер сияқты, жағдайына қарай тотықтырғыш:<br />
немесе тотыксыздандырғыш<br />
N a2S 2 + SnS = S nS 2 + N a2S<br />
4FeS2+ 11 0 2 = Fe20 3+ 8 S 0 2<br />
кейде әрі тотықтырғыш, әрі тотыксыздандырғыш<br />
N a2S 2 = N a2S “FS<br />
болып реакцияласады.<br />
Күкірттің галогендермен қосылыстары кѳп, бірак фтордан<br />
иодқа қарай азая береді. Фтормен-гексафторид SF6, тетрафторид<br />
S F 4, дикүкірт дифторидін S 2F 2 береді, хлорменен-тетрахлорид<br />
SC14, дихлорид SC12, дикүкірт Дихлоридін S 2CI2 түзеді, броммендикүкірт<br />
дибромид S 2B r2 ал иодпен косылыспайды. Бұлардыц*<br />
мацыздысы дикүкірт дихлориді қүрылымы 0 2Ғ 2 сиякды ирек<br />
/ Ч<br />
Cl<br />
S<br />
Сі<br />
/ болады, күкірттіц үстімен хлор жібергенде түзіледі:<br />
2S -|- С 12 = S2С 12 колайсыз иісті сары түсті сүйыктық. р = 1,71,<br />
te = —80° t K= 138. Каучукты вулканизациялауға колданады.<br />
Дикүкірт дихлоридінен көміртек тетрахлориді алынады:<br />
2S2C12 + C S2 = CCU + 3S2.<br />
Негіздік жэне кышкылдык сульфидтер эрекеттесуден т и о -<br />
түздар түзіледі N a2S-f-C S2 = N a2C S3, оныц кышкылы тиокөмір<br />
қышқылы H2CS3 тұрақсыз оцай айрылады:<br />
H 2CS3 = H 2S + C S2<br />
бүл айрылу оттекті көмір кышкылыныц айрылуы сияқты:<br />
Н 2С 0 3= Н 20 + С 0 2<br />
§ 3. КҮКІРТТІҢ ОКСИДТЕРІ<br />
Күкірттіц екі оксиді бар — S 0 2, S 0 3.<br />
Күкірт диоксиді S 0 2. Бұл төрт валентті күйде, косылыс<br />
түзген күкіртте ажыраспаған электрон жүбы (3s2) болады.<br />
Осы ажыраспаған электрон жұбы жэне о — байланыстырушы<br />
электрондар жұптарыныц есебінен күкірт атомы sp2, (S 0 2) кейде<br />
sp3— гибридті (SO2 - ) байланыс түзеді.<br />
Күкірт диоксиді мацызы ѳте зор косылыс, ѳнеркэсіпте көп<br />
мѳлшерде ѳндіріледі, оны алу жолдары мынадай:<br />
а) күкіртті жағу:<br />
360<br />
S + 0 2 = S 0 2<br />
ДН° = 297 кДж/моль