You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
деген шама ол жагдайда тұракты болады, оны R мен белгілеп универсал<br />
Z ( о<br />
газ тұракты сы деп атайды (онын санды к мэні 8,3144 Д ж /к -м о л ь ). Менделеев<br />
(1876 ж .) тендеуге (4) R енгізіп, оны мынадай түрге аударды:<br />
РѴ = RT (6)<br />
Бұл тендеуде (6) бір мольге (М ) шагындалды дедік, icj ж үзінде біз m грамм<br />
алуымыз мүм кін, сондыктан оны<br />
P V = - ^ - - R T (7)<br />
0<br />
етіп ж азы п, Клапейрон — Менделеев теңдеуі деп атайды. Бұл<br />
тендеуді пайдаланып, молекулалык массасын тікелей есептеп ш ы ғаруга болады.<br />
М - ^ (8)<br />
Газ күйіндегі заттын, молекулалык салмағын табудың тағы<br />
бір әдісі, ол да Авогадро заңына, мольдік көлем деген түсінікке<br />
сүйенеді. Ол үшін берілген газдын, мольдік көлемінің, яғни 22,4 л<br />
массасын табу керек.<br />
1-мысал. 400 мл ацетиленнің калыпты ж а ғд а й д а ғы массасы, 0,462 г. Молекулалы<br />
к массасын табу үш ін пропорция кұрам ы з:<br />
400:0,462 = 22 400:М ; М = 26<br />
2-мысал. Бензолдын 300 м л кѳлем алатын буынын. 87° жэне 83,2* 103Па<br />
кысымдағы салмағы 0,65 г. М олекулалы к массасын табу үш ін Клапейрон —<br />
Менделеевтін тецдеуін (8) колданамыз:<br />
М = m' RT = 0,65-10 ~ 3 • 8,31 -360 = 7 8<br />
р ѵ 83,2-103-3 -1 0 “ 4<br />
§ 7. АТОМДЫК МАССАНЫ ТАБУ<br />
Сутек, оттек, азот, фтор, хлор сиякты жай газдардьщ молекулалары<br />
екі атомнан тұратындығы белгілі, сондыктан олардын<br />
атомдык массасын табу үшін молекулалык массасын екіге белу<br />
керек.<br />
Канниццаро (1850 ж.) атомдык массаларды табудыц жалпы<br />
әдісін ұсынды. Атомдык массасы ізделген элементтіц (айталык<br />
кѳміртек) үшкыш косылыстарынан мұмкіншілігінше кѳбірек алып,<br />
олардын молекулалык массаларын табады (2-кесте 2-багана),<br />
одан химиялык анализ аркылы косылыстыц кұрамындағы сол<br />
элементтіц проценттік мэнін табады (2-кесте З-багана). Осы екі<br />
санға сүйеніп, әрбір косылыстыц молекулалык массасын ізделіп<br />
отырган элементке тиесілі бѳлімін есептеп шыгарады (2-кесте<br />
4-багана).<br />
Бұл кестеден молекулалык массаныц кѳміртекке тиесілі<br />
бѳлімін кѳрсететін сандардыц ец кішісі 12 екенін кѳреміз, бұл<br />
кѳміртектіц атомдык массасы болады. Калган сандарды карасак<br />
олар сол 12 ден 2, 3, 4, 6, 10 есе артык, демек, ол молекулалардыц<br />
күрамында кѳміртектен сонша атом бар.<br />
2—2065 33
Change language