You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Бромсутек кышқылының тұздары — б ромидтер, бұлардың<br />
к өп ш іл ігі суда ерігіш тұздар. Натрий және калийдің бромидтері<br />
медицинада дәрі есебінде ұсталады. Күміс бромиді фотоқағаз,<br />
пленка жасауда қолданады.<br />
Бромның судағы ерітіндісі бром суы деп аталып, лабораторияларда<br />
колданылады. Ол ерітіндіде мына реакция<br />
Br2 + H 20 = HBr + H B r0<br />
нәтижесінде араласқан күйде екі кышкыл болады.<br />
Отте кт i к о с ы л ы-с т а р ы н а н Вг20 , В г 0 2, Вг30 8,<br />
ВгОз оксидтерін жэне бромдылау қышқыл НВгО, оныц түздары<br />
гипобромиттер; бромдау қышқыл НВгОз оныц тұздары б р о м а т-<br />
т а р д ы атап кетуге болады.<br />
§ 8. ИОД ЖЭНЕ ОНЫҢ ҚОСЫЛЫСТАРЫ<br />
Иод жаратылыста ѳте аз сирек элементтіц бірі (40-кесте),<br />
оныц үстіне иод өте бытырацқы шашылған элемент. Оныц кѳбірек<br />
жиылған жері теціз суы (0,000005%), мұнай суы (0,003%).<br />
Өткен ғасырдың басында Наполеониың толып ж атқ ан баскынш ылық<br />
соғыстарына өте көп керекті «мылтық дәрісін» (порох) ж асауға селитра<br />
каж ет болды; селитраны теңіз балдырынан алуды көп кісі кәсіп кылды. П ариж дің<br />
түбіндегі аптека ұстаушы К у р т у а селитра заводын салады . Селитра қайнататын<br />
қазанны ң түбінде калаты н бір белгісіз тұздарды зерттей келе, оны күкірт<br />
кышкылымен әрекеттесе күлгін түсті будың ш ыкканын байкайды , буды жинаса<br />
ол металл сиякты жылтыр кристалдарға айналады. Куртуа бұл затты таныс<br />
профессоры Клеманға, ол Гей-Лю ссакка береді. Гей-Лю ссак оны қонакка келген<br />
Дэвиға көрсетеді. Гей-Лю ссак пен Д эви мұның қасиетін зерттеп Куртуаның<br />
тапканы ж аңа элемент екенін анықтайды. Оны и о д (грекше «йодос»— күлгін,<br />
түс) деп атайды.<br />
А л у жолдары. 1. Теңіз суындағы иод, теціз балдырыныц<br />
әсіресе ламинария деген балдырдыц бойына жиылады, соны<br />
өртеп күлін сумен шаймалап, суалтып, кристалдап түрлі баска<br />
тұздарды (NaCl, N a2S 0 4) бөліп алып, калған сөліндегі еріген,<br />
натрий иодидініц құрамындағы, иодты былай алады:<br />
2NaI + 2H2S 0 4= 2 N aH S 0 4+ 2HI '<br />
2HI + M n 0 2 + H 2S 0 4= M n S 0 4+ 2H20 + I2<br />
2NaI + 3H2S 0 4+ M n 0 2 = 2 N aH S 0 4+ M n S 0 4+ 2H20 + I2<br />
не болмаса<br />
2NaI + Cl2 = I2 + 2NaCl<br />
2. Иодты мұнай суынан алуды 1930 жылы совет инженері<br />
Б- П. Денисович үсынған болатын; бүл эдіс Совет Одағында иод<br />
алудыц негізгі әдісіне айналды. Бүрын пайдаланылмайтын мұнай<br />
суларынан арзан иод алуға мүмкіншілік туды жэне иод шетел-<br />
Ден сатып алынбайтын болды. Денисович эдісімен иод алудыц<br />
мынадай сатылары бар:<br />
345
Change language