Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Химиялык жағынан хлор да фтор сияқты ѳте актив бір валентті<br />
бейметалл, электрон тарткыштығы 356 к Дж.<br />
Хлор активтігінің аркасында жай металдардын күллісімен<br />
жэне С, N, О баска бейметалдардьщ барлығымен тікелей<br />
косылысады. Хлор металдардын кѳпшілігімен реакцияласканда<br />
аздап кыздырғанды, не дымкылдык болғанды тілейді. Дымкылдық<br />
болмаса хлор темірмен де реакцияласпайды, сол себепті оны<br />
кұрғак күйде болаттан жасаған баллондарда, цистерналарда<br />
тасиды. Сондықтан заводтан шығатын хлорда мемлекеттік<br />
стандарт бойынша 0,004—0,06% артык су болмау керек.<br />
Бос күйіндегі хлор химия өнеркәсібінің әртүрлі салаларында<br />
тотьщтырғыш ретінде жұмсалады (мата, кағаз, т. т. ағарту) жэне<br />
ауыз суды зарарсыздандыру үшін кажет. Оны хлорорганикалык<br />
өнімдер алуға да пайдаланады. Хлордың түсті металлургиядағы<br />
маңызы да зор.<br />
§ 4. ТҮЗ Қ Ы Ш Қ Ы Л Ы<br />
Хлор сутекпен тікелей реакцияласады:<br />
Н 2 + С12 = 2НС1<br />
Д Н ° = — 184 кДж/моль<br />
реакция калыпты температура мен шашырацкы жарыкта ѳте<br />
баяу ѳтеді, шамалы кыздырса, не күн сәулесі тіке түссе, реакция<br />
жылдамдап копарылыс беруге дейін барады. Реакция копарылыссыз<br />
жүру үшін екі газды біріне-бірін әрекеттесу зонасында<br />
ғана қосады.<br />
Бүл реакцияны жете тексергенде ол біріне-бірі жалғасқан<br />
жеке сатыдан түратын тізбекті реакция екендігі аныкталды.<br />
Әуелі күн сәулесі не жылу энергиясы (/іѵ) хлордыц молекуласын<br />
айырады, босаған атом өте актив радикал (•) ретінде сутек молекуласымен<br />
реакцияласып, былайша тізбектеседі:<br />
1). С12 + /гѵ==С1+С1<br />
2) C l - f Н 2 = НС1 + Й<br />
3) H + C h = HCl + £l т . т .<br />
Осылайша тізбектесіп әрі жүре береді; осыныц нәтижесінде<br />
сырттан алған энергия әсерінен айырылған С12-ныц әрбір молекуласына<br />
100 мыцға дейін НС1 молекулалары түзіледі екен.<br />
Хлорсутек, ѳткір иісті, түссіз газ,— 84° сұйылады,— 112°<br />
катады. Қүрғак күйде реакцияшыл емес, оттектің ѳзі оны тек<br />
кыздырғанда ғана тотыктырады.<br />
Хлорсутек ауада, фторсутек сиякты «түтіндене» бастайды.<br />
Хлорсутекті алудыц екінші әдісі ас түзы NaCl мен концентрленген<br />
H 2S 0 4 реакцияласуы:<br />
332<br />
NaCl 4 -H 2S 0 4 = N a H S 0 4+ t HCl<br />
NaCl + N a H S 0 4 = N a2S 0 4+ \ HCl<br />
Бүл екі реакцияныц біріншісі калыпты температурада жүре
Change language